ALGILANAN COVID-19 TEHDİDİ VE ÖLÜM ANKSİYETESİNİN AKADEMİSYENLERDE SATIN ALMA DAVRANIŞINA ETKİSİ: TÜRKİYE-KUZEY AVRUPA ÜLKELERİ KARŞILAŞTIRMASI

Özet

COVİD-19 salgınında izolasyona maruz kalan meslek gruplarından biri olan akademisyenler, üniversitelerde alıştıkları sosyal ortamlarını sürdüremeyerek, uzaktan çalışma düzenlemelerine uyum sağlamaya gayret etmişlerdir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ile Kuzey Avrupa’da (Birleşik Krallık, Hollanda ve Norveç) görev yapmakta olan akademisyenlerin, ölüm anksiyetesi ve algılanan COVİD-19 tehdidi algısının intikam satın alma davranışı üzerindeki etkisini incelemektir. “İntikam alışverişi”, küresel COVID-19 karantinaları sırasında pazarlama alanında popüler hale gelmiş olan bir terimdir. Pandemiye bağlı kısıtlamaların kaldırılmasının ardından, alışveriş isteğinde gözlenen artışı ifade etmektedir. Araştırma verileri çevrimiçi ortamda üç ölçek kullanılarak toplanmıştır: “Algılanan COVİD-19 Tehdit Ölçeği”, “Templer Ölüm Kaygısı Ölçeği” ve “İntikam Satın Alma Davranışı Ölçeği”. Çalışmanın örneklemini Türkiye’den 163 ve Kuzey Avrupa’dan 164 olmak üzere toplam 327 akademisyen oluşturmuştur. Analizler için Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) benimsenmiştir. Sonuçlar, Kuzey Avrupa’da çalışan akademisyenlerin intikam alışverişi eğiliminin Türkiye’dekilere kıyasla daha yüksek olduğunu göstermiştir. Hem Türkiye’de hem de Kuzey Avrupa’da çalışan akademisyenlerin, algılanan COVİD-19 tehdidi ve ölüm anksiyetesi arttıkça, intikam alışverişine yönelme eğiliminde artış tespit edilmiştir. Ancak algılanan COVİD-19 tehdidi ile intikam satın alma davranışı arasındaki ilişkide ölüm anksiyetesinin aracılık rolünü destekleyecek yeterli kanıt bulunamamıştır. Disiplinlerarası olan bu çalışmada, Türkiye’de ve Kuzey Avrupa’da çalışan akademisyenlerin demografik özelliklerine göre tespit edilen istatistiksel anlamlı farklılıklar da belirtilmiştir.