ÜRETKENLİK KARŞITI İŞ DAVRANIŞLARI KAPSAMINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİNE YÖNELİK YARGITAY KARARLARI DEĞERLENDİRMESİ

Özet

Üretkenlik karşıtı iş davranışları (ÜKİD), örgüt çalışanlarının kasten ve isteyerek örgüte maddi ve manevi zarar verici davranışları olarak tanımlanmaktadır. Bu davranışlar örgütün genel iklimini bozan, verimliliğini olumsuz etkileyen, maddi kayıpların yanı sıra örgüt amaçlarına ulaşmayı engelleyici davranışlardır. Rekabetin yoğun olduğu günümüz koşullarında üretkenlik karşıtı iş davranışları, özellikle yöneticilerin önemle üzerinde durduğu konular arasındadır. Bu konuda yapılan araştırma sonuçlarına göre bu davranışlar, örgüt içi psikolojik sözleşme gereği örgütten umduğunu bulamayan çalışanların yönetime karşı geliştirdiği misilleme davranışları olarak değerlendirilmektedir. Çalışan davranışlarının karanlık yüzü olarak bilinen bu davranışlarının uygulama açısından kapsamı geniştir. Sözlü ve fiziksel saldırı, örgüt kurallarına uymama, işe devamsızlık, işi yavaşlatma, hırsızlık, sabotaj, örgütün kaynaklarını ve zamanı kötüye kullanma vb. davranışlardan oluşmaktadır.

Hukuki açıdan çalışanın özen ve sadakat borcunu yerine getirmeme davranışı olarak değerlendirilen üretkenlik karşıtı iş davranışları, tespit edilmesi halinde çalışan açısından önemli hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Bu çalışma ile üretkenlik karşıtı iş davranışı sebebiyle iş sözleşmeleri feshedilen çalışanların mevcut durumu, Yargıtay kararları kapsamında incelenmiştir. Çalışmada örnek olay yöntemi kullanılmış olup, 2018 ile 2023 yılları arasındaki üretkenlik karşıtı iş davranışları ile ilişkilendirilmiş Yargıtay kararları değerlendirilmiştir. İncelenen olayların sonuçlarında, sabotaj ve üretimden sapma davranışları geçerli fesih sebebiyken; geri çekilme, hırsızlık ve kötüye kullanma temalı davranışlar haklı fesih sebebi olarak tespit edilmiştir.