DIŞ TİCARET FİRMALARINDA ENDÜSTRİ 4.0 KULLANIMININ REKABET STRATEJİLERİNE, PAZAR PERFORMANSINA VE İNOVASYON PERFORMANSINA ETKİLERİ

Özet

>Dördüncü Sanayi Devrimi, Endüstri 4.0 olarak nitelendirilmekte, büyük veri, otonom robotlar, bulut bilişim, nesnelerin interneti başta olmak üzere farklı teknolojik bileşenleri içermektedir. Endüstri 4.0 bileşenlerinin üretimde kullanılması küresel ekonomi ve rekabet gücü açısından çeşitli avantaj ve dezavantajları beraberinde getirmiştir. Endüstri 4.0, kurumlar, finansal sistem, altyapı, inovasyon becerileri, sağlık, eğitim ve makroekonomik değişkenler dahil olmak üzere rekabet gücünü etkileyen faktörlerinde değişime uğramasına neden olmuştur. Bu yaşanan değişikliklere firmaların uyum sağlama düzeylerinin pazar ve inovasyon performanslarına etkilerinin olacağı düşüncesiyle bu araştırma planlanmıştır. Araştırma, Endüstri 4.0 uygulamaları, rekabet stratejileri, pazar performansı ve inovasyon performansı arasındaki ilişkilerin dış ticaret firmaları üzerinden incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerine göre ilişkisel tarama modelinde tasarlanan araştırmaya 2023 yılında Türkiye’de faaliyet gösteren kolayda örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 402 dış ticaret firmasının yetkilisi katılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS 22.0 ve AMOS 22 programları ile analiz edilmiştir. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkiler korelasyon analizi ve yapısal eşitlik yol analizi yapılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda dış ticaret firmalarının, Endüstri 4.0 uygulamalarından büyük veri’yi tamamen hayata geçirdikleri görülmekle birlikte, robotik uygulamalar ve artırılmış gerçekliğe yönelik fikirlerinin olmadıkları ve bunların dışındaki uygulamaları ise siber fiziksel sistemler, nesnelerin interneti, bulut bilişim ve üç boyutlu yazıcı kullanımlarını kısmen hayata geçirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Dış ticaret firmalarının, her üç rekabet stratejisinden yüksek düzeyde faydalandıkları görülmüştür. Dış ticaret firmalarının pazar performanslarının az iyileştiği görülmekle birlikte, inovasyon performanslarının ise yüksek düzey olarak bulunduğu değerlendirilmiştir. Endüstri4.0 uygulamalarının, rekabet stratejileri, pazar performansı ve inovasyon performansı üzerinde kısmi bir etkisi bulunmuştur.  Rekabet stratejilerinin ise pazar performansı ve inovasyon performansı üzerinde önemli etkilerinin olduğu saptanmıştır.