Fındıkta Depo Yer Seçimi Sorunsalının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Analizi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1438Anahtar Kelimeler:
Depo yer seçimi- Fındık- Lisanslı depo- Çok kriterli karar verme- Bulanık mantıkÖzet
Bu çalışma, işletmelerin fiziksel dağıtım sistemlerini etkin bir şekilde planlamaları için depolama yerlerinin seçimi sorunsalını ele almaktadır. Depo yerlerinin uygun seçilmemesi, işletmelerin rekabet gücünü olumsuz etkileyebilir ve operasyonların başarısız olmasına yol açabilir. Özellikle tarımsal ürünlerin lisanslı depolarda depolanması, ürünlerin kalitesinin korunması ve gıda güvenliğinin sağlanması gibi faktörler açısından hayati öneme sahiptir. Bu çalışmanın odak noktası, Türkiye'nin fındık sektöründe lisanslı depolamanın etkin bir şekilde kullanılması gerekliliğidir. Fındık, uluslararası piyasada önemli bir ürün olup, kalite, fiyat ve üretimde liderliği sürdürme gerekliliği vardır. Ancak sektördeki sorunlar, fiyat dalgalanmaları ve düşük üretim kapasitesi gibi hızla çözülmesi gereken konuları içermektedir. Lisanslı depoculuk sistemi, bu sorunlara çözüm getirebilecek bir yapıya sahiptir. Bu çalışmada, lisanslı depo yerlerinin seçimi için kullanılan çok kriterli karar verme teknikleri ve bu teknikler aracılığıyla fındık üretimi için en uygun depo yerinin belirlenmesi amaçlanmaktır. Belirlenen kriterler, bulanık mantık tabanlı DEMATEL yöntemi ile ağırlıklandırılacak ve bulanık TOPSIS ve bulanık VIKOR yöntemleriyle elde edilen sonuçlarla karşılaştırılacaktır. Bu analizler, en uygun depo yerinin tespitine yönelik önemli katkılar sunacaktır. Sonuçlar, fındık endüstrisindeki aktörler için stratejik karar alma süreçlerinde rehberlik edecek ve sektörün sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır.
Kaynaklar
Ada, E., Kazançoğlu, Y., & Aksoy, M. (2011). Esnek üretim sistemlerine etki eden faktörlerin bulanık DEMATEL yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul/Türkiye, 722-731.
Aksakal E., & Dağdeviren M., (2010) "ANP ve DEMATEL yöntemleri ile personel seçimi problemine bütünleşik bir yaklaşım”. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), 905-913,
Aktepe, A. & Ersöz, S., (2014), "AHP-VIKOR Ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Probleminde Uygulanması", Journal Of Industrial Engineering (Turkish Chamber Of Mechanical Engineers), 25(1-2), s. 2-15
Albadvı A., Chaharsooghı , S. K., Esfahanıpou A. (2007): “Decision making in stock trading: an application of promethee”, European Journal of Operational Research, 177(2): 673-683.
Albayrak, M., Taşdan, K., Güneş, E., Saner, G., Atış, E., Çukur, F., ... Pezikoğlu, F.(2010). “Küresel Rekabet Açısından Türkiye’de Tarım Ve Gıda Ürünleri Pazarlama Sistemlerine Bakış: Mevcut Yapı, Sorunlar, Fırsatlar, Hedefler “. ZMO 7.Teknik Kongresi, Ankara/Türkiye, s.1305-1320.
Alberto, P. (2000). The Logistics of Industrial Location Decisions: An Application of the Analytic Hierarchy Process Methodology. International Journal of Logistics: Research and Application, 3, 273-289.
Altan, Ş., & Aydın, E. K. (2015). Bulanık DEMATEL ve Bulanık TOPSİS yöntemleri ile üçüncü parti lojistik firma seçimi için bütünleşik bir model yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3), 99-119.
Ashrafzadeh, M., F. M. Rafiei & Z. Zare, (2012). “The Application of Fuzzy Analytic Hierarchy Process Approach for the Selection of Warehouse Location: A Case Study”, International Journal of Business and Social Science, Vol.3, No.4, pp: 112-125.
Ballou, R. H. (2004). Business Logistics/Supply Chain Management, Planning, Organization and Controlling the Supply Chain (5.b.), Pearson Education International, Prentice Hall, New Jersey
Bayram B, Eren T. (2023). “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Afet Sonrası Geçici Depo Yeri Seçimi”, Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, September 3(2):22-30.
Birsel, A., & Cerit, A. G. (2009). “Lojistik İşletmelerinin Kuruluş Yeri Seçiminde Arazi Faktörü,” Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik İşletmeleri Ana Bilim Dalı, İzmir, Türkiye.
Can, T., Çilingirtürk M., Koçak H. (2006). “Dışbükey Programlama ile Lojistik Merkezi Tespiti”, Yönetim: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi, 54, 17-25.
Canadian Urban Institute. (2000). Industrial Sector Study: Warehousing and Distribution, Toronto: Canadian Urban Institute.
Chen, C.-T., Lin, C.-T. and HUANG, S.-Fn. (2006). “A Fuzzy Approach For Supplier Evaluation and Selection in Supply Chain Management”, Int. J.Production Economics, 102, 289 -301.
Chen, C. (2009). “A Decision Model of Field Depot Location Based on the Centrobaric Method and Analytic Hierarchy Process (AHP)," International Journal of Business and Managament, vol.4, no.7, p. 71-75.
Colson, G., & Dorigo, F. (2004). A Public Warehouses Selection Support System. Eurepean Journal of Operational Research, 153, 332-349.
Cömert, E. S,. & Yener, F. (2017). Bir Gıda Firması İçin Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Depo Yeri Seçimi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (2), 161-177. Retrieved from http://dergipark.org.tr/uiibd/issue/27132/285436
Dağdeviren M., & Eraslan E., (2008) “PROMETHEE Sıralama Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, cilt: 23, no: 1, pp. 69-75
Demirel, T., Demirel, N. Ç., Kahraman, C. (2010). Multi-Criteria Warehouse Location Selection Using Choquet Integral. Expert Systems with Applications, 37, 3943-3952.
Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı. (2014). Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Araştırması ve Ön Fizibilite Çalışması, Erişim Tarihi: 10 Ocak 2025: https://www.dogaka.gov.tr/assets/upload/ dosyalar/wwwdogakagovtr_520_re2n81dd_tarim-urunleri-lisansli-depoculuk-arastirmasi-ve-on-fizibilite-calismasi.pdf
Falconer, P., & Drury, J. (1975). Building and Planning for Industrial Storage and Distribution. The Architectural Press, New York.
Gök, M., Toklu, R., Güven, E., Eren, T. (2024). Afet Lojistiğinde Depo Yer Seçimi. Resilience, 8(2), 123-138. https://doi.org/10.32569/resilience.1473880
Gümüş, A. T., A. Çetin & E. Kaplan, (2010), “A Fuzzy-Analytic Network Process Based Approach for Enterprise Information System Selection”, Journal of Engineering and Natural Sciences, Vol.28, pp: 74-85.
Hekimoğlu, B,. & Altındeğer, M., (2006) Bölgesel Gelişme Politikalarında Yaşanan Değişim: Bölgesel kalkınma Ajansları, https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Tarimsal_strateji/bolgesel_ gelisme_politikalarinda_yasanan_degisim_bolgesel_kalkinma_ajanslari.pdf
Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981) Multiple Attribute Decision Making Method and Application, A State-of-the-Art Survey, Berlin, Heidelberg, New York
Karmaker, C. & Saha, M., (2015), "Optimization of warehouse location through fuzzy multi-criteria decision making methods", Decision Science Letters, 4(3), s. 315-334.
Ketboğa, M. (2020). Kuru Kayısı Sektöründe Lisanslı Depoculuk Sistemine Geçişin Sektör Üzerinde Oluşturacağı Gelişmeler . Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 11 (21) , 168-181 .
Kişoğlu, S. (2004). “Kuruluş Yeri Seçiminin Boyutsal Analiz Yöntemi İle Belirlenmesi; Giyim Sektörü Örneği”, Mühendis ve Makine Dergisi, 530 (45), 43-47.
Korpela, J., & Tuominen, M. (1996). “A Decision Aid in Warehouse Site Selection,” International Journal of Production Economics, vol. 45, issues 1–3, p. 169-180.
Lın H.Y., Hsu, P.Y., Shen, G. J., (2007): “A fuzzy-based decision-making procedure for data warehouse system selection”, Expert Systems with Applications, 32(3): 939-953.
Li, C. W., & Tzeng, G. H. (2009). Identification of a Threshold Value for the DEMATEL Method Using the Maximum Mean De-Entropy Algorithm to Find Critical Services Provided by a Semiconductor Intellectual Property Mall. Expert Systems with Applications, 36, 9891-9898.
MacCarthy, B. L., & Atthrirawong, W. (2003). Factors Effecting Location Decisions in International Operations – A Delphi Study. International Journal of Operations and Production Management, 23, 794-818.
Memiş, S.,& Keskin, H. D. (2015). “Tarımsal Mamullerde Lisanslı Depoculuk Sisteminin Rolü”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:22 Sayı:2 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA: s.632.
Min, H., & Melachrinoudis, E. (1999). The Relocation of a Hybrid Manufacturing / Distribution Facility From Supply Chain Perspectives: A Case Study, Omega. The International Journal of Management Science, 27, 75-85.
Nilashi, M., Zakaria, R., Ibrahim, O., Majid, M. Z. A., Zin, R. M., & Farahmand, M. (2015). MCPCM: A DEMATEL- ANP – based multi-criteria decision-making approach to evaluate the critical success factors in construction projects. Arabian Journal for Science and Engineering, 40, 343-361.
Opricovic, S., & Tzeng, G., H. (2004) Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VİKOR and TOPSİS . European journal of operational research, 156 (2), 445-455
Oral, N., Yapıcı, S., Yumuşak, R., Eren, T. (2022). Pandemi Sürecinde Sürdürülebilir Tedarik Zinciri Yönetimi için İlaç Deposu ve Aşı Dağıtım Merkezi Yeri Seçimi. Politeknik Dergisi, 25(4), 1397-1409. https://doi.org/10.2339/politeknik.884835
Organ, A. (2013). Bulanık DEMATEL yöntemiyle makine seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172.
Ömür, Ö. M. (2023). “Türkiye’de Fındığın Önemi ve Fındığa Yapılan Alan Bazlı Gelir Desteğinin Rekolte ve Üretim Alanı ile İlişkisi: Seçilmiş İller Kapsamında Panel Veri Analizi”. Karadeniz Araştırmaları. XX/77: 309-329.
Özbek, A., & Erol, E . (2016). COPRAS ve MOORA Yöntemlerinin Depo Yeri Seçim Problemine Uygulanması. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2 (1), 23-42. Retrieved from http://dergipark.org.tr/kkujebpir/issue/33253/370160
Özbek, A.. (2017) Çok Kriterli Karar verme Yöntemleri ve Exel ile Problem Çözümü. Ankara: Seçkin.
Özcan, T., Çelebi, N., Esnaf, Ş. (2011). "Comparative Analysis of Multi Criteria Decision Making Methodologies and Implementation of a Warehouse Location Selection Problem," Expert Systems with Applications, vol. 38, p. 9773–9779.
Radojevic, D., & Petrovic, S., (1997): “A fuzzy approach to preference structure in multicriteria ranking”, International Transactions in Operational Research, 4(5-6): 419-430.
Sağnak, M. (2020). Depo Yeri Seçimi: Perakende Sektöründe Melez Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(59), 615-623. https://doi.org/10.19168/jyasar.689277
Saygılıer, G. (2009). İzmir Pamuk Borsasının Etkinleşmeme ve Gelişememe Nedenleri, Çözüm Önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Seçme, N.Y., Bayrakdaroğlu, A. & Kahraman, C. (2009) “Fuzzy performance evaluation in Turkish banking sector using analytic hierarchy process and TOPSIS”, Expert Systems with Applications, 36(9), ss.11699-11709.
Sevim, U., Ar, İ. M., Baki, B. (2011). Yeniliği engelleyen finansal faktörlerin DEMATEL yöntemi ile değerlendirilmesi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu; İstanbul/Türkiye, 215-223.
Seyedhosseini, S. M., & Asgari, N. (2019). "A decision support framework for warehouse location selection using a hybrid fuzzy MCDM method". Applied Soft Computing, 78, 45-58.
Tseng, M. L., & Lin, Y. H. (2008). Application of Fuzzy DEMATEL to Develop a Cause and Effect Model of Municipal Solid Waste. Environ Monit Assess,158, 519-533.
TÜİK., (2023.) Bitkisel Üretim İstatistikleri, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1, (Erişim tarihi:12.03.2024).
Ünver, Ç. T. & Görecek, U. (2012). Türkiye’de Tarımsal Ürün Borsalarının Analizi. (Yayınlanmamış Lisans Projesi) Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın
Üzümoğlu, S. S. (2008). Tarımsal Ürün Borsaları Ve Vadeli İşlemler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Projesi). Kocaeli Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli
Vlachopoulou, M., Silleos, G., Manthou, V. (2001). “Geographic Information Systems in Warehouse Site Selection Decisions,” International Journal of Production Economics, vol. 71, issues 1–3, p. 205-212.
WANG, Ying-Ming, ELHAG, Taha M.S. (2006). “Fuzzy TOPSIS Method Based on Alpha Level Sets with an Application to Bridge Risk Assessment”, Expert Systems With Applications, 31, 309-319.
Yavuz, O. (2018). Depo Yeri Seçimi Probleminde Gri Sistem Teorisi ve VIKOR Yönteminin Karşılaştırmalı Analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1), 169-191. DOI: 10.17336/igusbd.412808
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Hüseyin BALCI- Hasan AYYILDIZ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
