Kamu Yararı Statüsündeki Derneklerin Sosyal Hizmetteki Tamamlayıcı Rolü
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1456Anahtar Kelimeler:
Sosyal Hizmet- Sivil Toplam- Birlik- Kamu YararıÖzet
Neoliberal politikalarla birlikte günümüzde hem Türkiye’de hem dünyada sosyal devletin zayıflama süresine girdiği görülmektedir. Artan sosyal sorunların çözümünde ve sosyal hizmetlerin sunumunda devletin yeterli olamadığı da görülmektedir. Bu bağlamda devletin yanında bazı alternatif kurumlarında gerektiğinin önemi giderek artmaktadır. Son yıllarda sivil toplum kuruluşlarının sosyal hizmetlerin sunumunda devletin yanında destekleyici birer unsur olarak ağırlıkları hissedilmektedir. Üçüncü sektör olarak isimlendirilen sivil toplum kuruluşlarının önemli unsurlarından olan kamu yararı statüsüne sahip 364 adet derneğin sosyal hizmet uygulamalarının incelendiği bu çalışmada yine kamu yararı statüsüne sahip derneklerin özellikle dezavantajlı kesime yönelik gerçekleştirdikleri sosyal hizmet uygulamalarındaki işlevselliklerinin öne çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmada kamu yararı statüsüne sahip derneklerin tüzükleri ve internet sayfaları incelenerek gerçekleştirmiş oldukları sosyal hizmet uygulamaları nicel içerik analizi yöntemi ile ele alınmıştır. Sivil toplum kuruluşlarının önemli unsurlarından olan kamu yararı statüsüne sahip derneklerin hangi dezavantajlı gruba nasıl bir sosyal hizmet uygulaması sunduğu irdelenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda kamu yararı statüsündeki derneklerin dezavantajlı gruplara özellikle sosyal yardım, psikososyal destek, eğitim ve istihdam gibi alanlara yönelik hizmetlerde yoğunlaştıkları görülmüştür. Kamu yararı statüsüne sahip derneklerin sosyal hizmet alanında daha da etkili çalışmalar gerçekleştirebilmeleri için kamu-üçüncü sektör iş birliklerinin daha da arttırılarak üçüncü sektörü destekleyici kamu politikalarının oluşturulması önerilebilir.
Kaynaklar
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu. (1983). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2828&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
Acar, H. ve Duyan Çamur, G. (2003). Dünyada Sosyal Hizmet Mesleğinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi, Toplum ve Sosyal Hizmet, 14 (1), 1-19.
Aziz, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri, İstanbul: Nobel Yayınları.
Barker, R. L. (1995). The Social Work Dictionary. Washington DC: NASW.
Berkay, F. (2013). 1980-2010 Döneminde Sosyal Refah Devleti Çerçevesinde Türkiye’de Sosyal Güvenlik Harcamalarının Gelişimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9), 1-20.
Buğra, A. (2001). Ekonomik Kriz Karşısında Türkiye’nin Geleneksel Refah Rejimi, Toplum ve Bilim, 89, 22-30.
Dernekler Kanunu (2004). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5253&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
Dernekler Yönetmeliği (2005). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=8038&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Dinç, C. (2009). Küresel ekonomik kriz karşısında ulusal sosyal politikaların etkinliği, Dem Dergi, 7, 58-66.
Erözden, O. (1998). STK’lar ve Hukuki Çerçevede Yenilik Talepleri Üzerine Notlar-Merhaba Sivil Toplum, İstanbul: Helsinki Yurttaşlar Derneği Yayını.
İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (1948). Erişim adresi: https://www.ohchr.org/sites/default/files/UDHR/Documents/UDHR_Translations/eng.pdf
Karakaya, O. (2022). Türkiye’de Dernekleşme ve Toplumsal Gelişmişlik Göstergeleri Arasındaki İlişki, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 315-340.
Keyman, Fuat. (2004). Türkiye’de ve Avrupa’da Sivil Toplum Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları (No:3). Erişim adresi: http: //stk.bilgi.edu.tr/docs/keyman_std_3.pdf
Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 273-294.
Namdar, A., Buz, S. ve Afyonoğlu, M. F., (Ed.). (2021). Sivil Toplum Örgütleri ve Sosyal Hizmet. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Selcik, O. ve Güzel, B. (2016). Sosyal Hizmet Mesleğinin Çalışma Alanı ve Sosyal Hizmet Uygulamasının Türkiye Ölçeğinde Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 461-469.
Seyyar, A. (2015). Tasavvufî Sosyal Hizmet Sufilerin Manevî Terapi Yöntemleri, İstanbul: Rağbet Yayınları.
Seyyar, A. (2002). Sosyal Siyaset Terimleri Ansiklopedik Sözlük, İstanbul: Beta Yayınları.
Sheafor, B. W. ve Horejsi, C. J. (2014). Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler. (Çiftçi Baran, D. Çev.Ed.). Ankara: Nika Yayınevi.
Şentürk, M. (2015). Türkiye’de Kamunun ve STK’ların Sosyal Yardım Uygulamaları: Yeni Eğilimler ve İhtiyaçlar. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(28), 0-307.
T. H., Caria & F. A. Pereira (2016) Social work as a bureaucratic professional labour: an empirical analysis in non-profit organizations in northern Portugal, European Journal of Social Work, 19 (1), 120-139, http://dx.doi.org/10.1080/13691457.2014.996533
Talas, M. (2011). Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 29, 387- 401.
Taylan, H. H. (2011). Sosyal Bilimlerde Kullanılan İçerik Analizi ve Söylem Analizinin Karşılaştırılması, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 63-76.
Thompson, N. (2013). Kuram ve Uygulamada Sosyal Hizmeti Anlamak. Ankara: Dipnot Yayınları.
Türk Medeni Kanunu (2001). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf.
Ünal, V. (2020). Modernliğin Diğer Yüzü ve Dezavantajlı Gruplar, İstanbul: Nobel Yayınları.
Ünal, V. (2021). Maneviyata Duyarlı Sosyal Hizmet, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 25 (2), 597- 618.
Yavaşca, S. (2021). Sosyal Hizmetin Savunuculuk Rolü Bağlamında Sivil Toplum Örgütleri, Toplumsal Politika Dergisi, 2(1), 1-10.
Yavuz, C. ve Kaynar, İ. (2015). Kamuoyu Oluşumunda Stratejik Bir Araç Olarak Sivil Toplum Kuruluşları, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (2), 183- 196.
Yolcuoğlu, İ. (2014). Sosyal HizmetSosyal Çalışma Bilim ve Mesleğine Giriş. İstanbul: Nar Yayınevi.
Yurttagüler, L. (2013). Gönüllülük ve Vatandaşlık Kavramı. Erişim adresi: https://tusev.org.tr/wp-content/uploads/2024/06/Gonulluluk.pdf.
Zastrow, C. (2013). Sosyal Hizmete Giriş (Çiftçi Baran, D. Çev. Ed.). Ankara: Nika Yayınevi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
