Halk Eğitimi Merkezi Yöneticilerinin Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin İş Doyumu Arasındaki İlişkiler
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1513Anahtar Kelimeler:
Yaygın Eğitim- Liderlik Algısı- Eğitimde Liderlik- Mesleki Doyum- Eğitim YönetimiÖzet
Araştırmanın amacı, halk eğitimi merkezi yöneticilerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama deseni kullanılmış olup, evreni 2022-2023 eğitim öğretim yılında Ankara ili halk eğitimi merkezlerinde çalışan 587 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Ankara ili halk eğitimi merkezlerinde çalışan 315 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Okul Liderliği Ölçeği ile Minnesota İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Analiz sürecinde tanımlayıcı istatistikler, Pearson korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, liderlik algılarının ve genel iş doyumu düzeylerinin yüksek olduğu, içsel doyumlarının ise dışsal doyuma göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi bulguları, liderlik davranışlarının öğretmenlerin iş doyumu üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğunu göstermektedir. Araştırmanın sonuçlarına göre, halk eğitimi merkezlerinde etkili liderlik davranışlarının, öğretmenlerin iş doyumlarını artırmada önemli bir unsur olduğu ve liderlik davranışlarının özellikle içsel doyum üzerindeki etkisinin dışsal doyuma göre daha etkili olduğu söylenebilir.
Kaynaklar
Aktaş, A., & Özgenel, M. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 1–18. https://doi.org/10.52848/ijls.1471753
Aydın, A., Sarıer, Y., & Uysal, S. (2013). The effect of school principals' leadership styles on teachers' organizational commitment and job satisfaction. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(2), 806–811. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ej1017309
Azimli, G., & Şükrü, A. D. A. (2021). Lise yöneticilerinin dönüşümcü liderlik tarzları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 62, 263–289. https://doi.org/10.21764/maeuefd.986749
Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2010). The transformational model of leadership. In B. M. Bass & R. E. Riggio (Eds.), Leading organizations: Perspectives for a new era (2nd ed., pp. 76–86).
Başaran, İ. E. (1994). Türkiye eğitim sistemi. Ankara: Nobel.
Baycan, A. (1985). An analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups (Doctoral dissertation). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Begeç, S. (1999). Modern liderlik yaklaşımları ve uygulaması (Yüksek lisans tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
Bilgivar, O. O., & Asmaz, A. (2022). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin öğretmenlerin iş doyumu düzeylerine etkisi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 176–193. https://doi.org/10.51460/baebd.1424550
Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662–683. https://doi.org/10.1177/00131610121969
Boğa, Ç. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeylerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Samsun ili örneği) (Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Bolat, T., & Seymen, O. A. (2003). Örgütlerde iş etiğinin yerleştirilmesinde "dönüşümcü liderlik tarzı"nın etkileri üzerine bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(9), 59–85. https://doi.org/10.33437/ksusbd.1195599
Byrne, B. M. (2013). Structural equation modeling with Mplus: Basic concepts, applications, and programming. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203807644
Çağlar, İ. (2004). İktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencileri ile mühendislik fakültesi öğrencilerinin liderlik tarzına ilişkin eğilimlerinin karşılaştırmalı analizi ve Çorum örneği. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 91–108. https://doi.org/10.17755/esosder.310987
Çelik, V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdüleme ve iş doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Çevik, N. K., & Korkmaz, O. (2014). Türkiye'de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126–145. https://doi.org/10.18394/iid.09507
Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı - örgütsel davranış (K. Tosun, Çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını.
Değirmenci, S. (2006). Lise yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Demir, C., Yılmaz, M. K., & Çevirgen, A. (2010). Liderlik yaklaşımları ve liderlik tarzlarına ilişkin bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 129–152. https://doi.org/10.52848/ijls.1494375
Demir, H., & Okan, T. (2008). Etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik: Bir ölçek geliştirme denemesi. Yönetim Dergisi: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü, 19(61), 72–90. https://doi.org/10.52848/ijls.1503137
Doğan, Ü. (2022). Öğretmenlerin iş doyum düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Asya Studies, 6(19), 11–20. https://doi.org/10.31455/asya.1061504
Düru, M. Ş. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeylerinin öğretmenlerin iş tatmini üzerindeki etkisi: Bir alan araştırması (Yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
Eğriboyun, D. (2015). Ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin liderlik uygulamaları ve iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(1). https://doi.org/10.14582/duzgef.1838
Eraslan, L. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
Eren, E. (2007). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
Gardner, J. W. (1990). On leadership. New York: The Free Press.
Giderler, C. (2005). Yöneticilerin kişilik tarzları ile liderlik davranışları arasındaki ilişki ve Eczacıbaşı Topluluğu’nda uygulama (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
Goleman, D. (2000). Leadership that gets results. Harvard Business Review, 78(2).
Griffeth, R. W., Hom, P. W., & Gaertner, S. (2000). A meta-analysis of antecedents and correlates of employee turnover: Update, moderator tests, and research implications for the next millennium. Journal of Management, 26(3), 463–488. https://doi.org/10.1177/014920630002600
Gurbetoğlu, A., & Yücel, B. G. (2019). Okulöncesi eğitim kurumu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Temel Eğitim, 1(2), 6–19. https://doi.org/10.26466/opus.735280
Güzel, F., & Kirazoğlu, C. (2019). Halk eğitim merkezinde çalışan öğretmenlerin iş doyumu ile yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 15(58), 193–222. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1504680
Howell, J. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control and support for innovation: Key predictors of consolidated-business-unit performance. Journal of Applied Psychology, 78, 891–902. https://doi.org/10.1037/0021-9010.78.6.891
Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E., & Patton, G. K. (2001). The job satisfaction–job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376. https://doi.org/10.1037/0033-2909.127.3.376
Karadağ, E., Başaran, A., & Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 32–45. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645490
Karaköse, T., & Kocabaş, İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 2(1), 3–14. https://doi.org/10.17244/eku.310143
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
Katıtaş, S., Karadaş, H., & Coşkun, B. (2022). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin öznel iyi oluş ve iş doyumları üzerindeki etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(62), 182–207. https://doi.org/10.21764/maeuefd.949243
Kayra, F. (2023). Neo-klasik yaklaşımın katkıları: Modern iş dünyasında hâlâ geçerli mi? Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(4), 2151–2173. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1289195
Kocabaş, D. A., & Köse, E. K. (2024). Öğretmenlerin örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve iş doyumu algıları arasındaki ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1–18. https://doi.org/10.9779/pauefd.1186429
Köroğlu, Ö. (2012). İçsel ve dışsal iş doyum düzeyleri ile genel iş doyum düzeyi arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Turist rehberleri üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 275–289. https://doi.org/10.31671/dogus.2018.131
Köybaşı, F., Beycioğlu, K., Uğurlu, C. T., & Özer, N. (2017). Müdürlerin okul liderliği davranışları: Öğretimsel destek, ilişki ve açıklık düzeyleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 781–808. https://doi.org/10.35675/befdergi.775056
Köybaşı, F., Beycioğlu, K., Uğurlu, C. T., & Özer, N. (2018). Okul liderliği ölçeği (OLÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 21–42. https://doi.org/10.17679/inuefd.306628
Lakshminarayanan, S. (2011). Organizational behavior and work: A critical introduction. Organization Management Journal, 8(2), 132–134. https://doi.org/10.1057/omj.2011.20
Locke, E. A. (1991). Goal theory vs. control theory: Contrasting approaches to understanding work motivation. Motivation and Emotion, 15, 9–28. https://doi.org/10.1007/BF00991473
Miao, C., Humphrey, R. H., & Qian, S. (2016). Leader emotional intelligence and subordinate job satisfaction: A meta-analysis of main, mediator, and moderator effects. Personality and Individual Differences, 102, 13–24. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.06.056
Kurt, N., & Ottekin, A. D. (2022). Öğretmenlerin olumlu psikoloji göstergelerine genel bir bakış: Psikolojik sermaye, iş doyumu ve psikolojik iyi oluşun çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2631–2657. https://doi.org/10.29299/kefad.1001118
Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 377–403. https://doi.org/10.14527/kuey.2014.020
Onaran, O. (1981). Çalışma yaşamında güdülenme kuramları. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Öztürk, M., & Şahbudak, E. (2015). Akademisyenlikte iş doyumu. Journal of International Social Research, 8(40). https://doi.org/10.25092/baunfbed.893447
Pektaş, T., Yaşar, M., & Can, T. (2023). Eğitim ortamlarında çalışanların iş doyumu ve yabancılaşma ilişkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(4), 568–587. https://doi.org/10.31464/jlere.672475
Raja, A. S., & Planichamy, P. (2011). Leadership styles of school principals: An examination at Madurai district. Global Management Review, 5(4), 48–54.
Semerci, A. S., & Müdürlük, İ. K. G. (2005). İş motivasyonu ve sonuçlar: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nda bir uygulama. Retrieved from https://www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/alisinansemerci.pdf
Smerek, R. E., & Peterson, M. (2007). Examining Herzberg’s theory: Improving job satisfaction among non-academic employees at a university. Research in Higher Education, 48, 229–250. https://doi.org/10.1007/s11162-006-9042-3
Steers, R. M., Mowday, R. T., & Shapiro, D. L. (2004). The future of work motivation theory. Academy of Management Review, 29(3), 379–387. https://doi.org/10.5465/amr.2004.13670978
Sun, H. Ö., & Müdürlüğü, B. M. (2002). İş doyumu üzerine bir araştırma: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Banknot Matbaası Genel Müdürlüğü. https://doi.org/10.16955/bitkorb.796566
Steel, R. P., & Lounsbury, J. W. (2009). Turnover process models: Review and synthesis of a conceptual literature. Human Resource Management Review, 19(4), 271–282. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2009.04.002
Şahin, İ. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin iş doyum düzeyleri (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Şimşek, A. Y., & Dönmez, A. T. (2006). Duygusal zekânın, ana-baba tutumunun ve doğum sırasının tercih edilen liderlik tarzına etkisi (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Tabancalı, E., & Cengiz, F. (2018). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 481–499. https://doi.org/10.17860/mersinefd.414649
Tanrıöğen, Z. M., & Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler. Turkish Studies, 14(4), 2705–2723. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.24802
Taşdan, M., & Tiryaki, E. (2010). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 33(147), 54–70. https://doi.org/10.51280/yjer.2019.004
Tengilimoğlu, D. (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23–45. https://doi.org/10.34189/tfd.23.01.005
Toker, B. (2007). Demografik değişkenlerin iş tatminine etkileri: İzmir’deki beş ve dört yıldızlı otellere yönelik bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 92–107. https://doi.org/10.31671/dogus.2019.245
Türkkan, A. (2019). Halk eğitimi merkezi yönetici ve öğretmenlerinin hayat boyu öğrenme algısı ile mesleki doyum arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
Ünal, A., & Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2). https://doi.org/10.12780/UUSBD168
Ünal, S. (1991). İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarında motivasyonu sağlama etkinlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1–5, 43–58. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11136/133208
Yıldırım, A., Ünal, A., & Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92–109. https://doi.org/10.20860/ijoses.1441638
Yıldız, B. B. (2019). Okul yöneticilerinin açık liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel erdemlilik algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. https://doi.org/10.26466/opus.878070
Yılmaz, A., & Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yönetiminin yönetim davranışı ile değişim iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 277–394. https://doi.org/10.14527/kuey.2014.003
Yılmaz, Ş. (2015). Halk eğitim merkezi yöneticilerinin liderlik davranışları ile çalışanların motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
Yirmibeş, H., & Uçar, M. Y. (2022). Öğretmenlerin iş doyumunun demografik değişkenler açısından incelenmesi: Aydın ili örneği. Uluslararası Eğitimde Mükemmellik Arayışı Dergisi (UEMAD, 2(2), 1–16. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/egitimdemukemmellik/issue/80119/1448404
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.