Ekonomik Büyüme ve Tarımsal Destekler: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1533Anahtar Kelimeler:
Tarımsal Sübvansiyonlar, Ekonomik Büyüme- CCR- DOLS- FMOLSÖzet
Tarımsal destekler, sadece sektörel düzeyde üretim artışı sağlamaya yönelik araçlar olmayıp aynı zamanda makroekonomik düzeyde büyüme dinamiklerini etkileyen önemli bir kamu politikası aracıdır. Bu kapsamda, bu sektöre yönelik kamu müdahaleleri, kaynak tahsisini etkileyerek büyüme sürecine doğrudan ve dolaylı katkılar sunabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye‘de 1990-2023 dönemini kapsayan verileri kullanarak tarımsal destekler, brüt sabit sermaye oluşumu, hükümet nihai tüketim harcamaları, enflasyon ve tarımsal üretimin ekonomik büyümeyi deneye dayalı olarak nasıl etkilediğini ortaya koymaktır. Bu çalışmada, Johansen Eş Bütünleşme analizi uygulanarak değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı araştırılmıştır. Eş bütünleşme ilişkisinin yönü ve katsayılarının tahmini için ise FMOLS, CCR ve DOLS yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular şunlardır: i) Değişkenler birinci farklarında durağan olmaktadırlar ii) Serilerin uzun dönemde birlikte hareket ettiği tespit edilmiştir. iii) FMOLS, DOLS ve CCR yöntemi sonuçlarına göre tarımsal destekler, brüt sabit sermaye oluşumu, kamu nihai tüketim harcamaları ve enflasyonda meydana gelen artışın ekonomik büyümeyi artırıcı bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.
Kaynaklar
Aktaş, E., Altıok, M., & Songur, M. (2015). Effects on agricultural production in different countries comparative analysis of agricultural support policies. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 55–74.
Anderson, K., Rausser, G., & Swinnen, J. (2013). Political economy of public policies: Insights from distortions to agricultural and food markets. Journal of Economic Literature, 51(2), 423–477.
Candan, G. T., & Yurdadoğ, V. (2017). İncentive policies as fiscal policy instruments in Turkey. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 150–173.
Chen, Y. H., Wan, J. Y., & Wang, C. (2015). Agricultural subsidy with capacity constraints and demand elasticity. Agricultural Economics, 61(1), 39–49.
Degu, A. A. (2019). The causal linkage between agriculture, industry and service sectors in Ethiopian economy. American Journal of Theoretical and Applied Business, 5(3), 59–76.
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49, 1052–1072.
Direk, M., Kan, A., & Kan, M. (2019). Agricultural supports on sustainability of agriculture in Türkiye. In 6th International Conference on Sustainable Agriculture and Environment (pp. 278–285). 3–5 October, Konya, Türkiye.
Erdoğan, L., Tiryaki, A., & Ceylan, R. (2018). Estimatıon of the determinants of long run economic growth in Turkey by using the ARDL, FMOLS, DOLS, and CCR approaches. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39–57.
Gezer, T., & Gezer, M. A. (2022). Effectiveness of agricultural support and loans on agricultural production. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 9(4), 1102–1113.
Işık, H. B., & Bilgin, O. (2016). The effects of agricultural support policies on agricultural production: The case of Türkiye. In RSEP International Conferences on Social Issues and Economic Studies, 2nd Multidisciplinary Conference, Madrid, Spain, 2–4 November (pp. 111–119).
Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration with application to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169–210.
Kopuk, E., & Meçik, O. (2020). The effect of manufacturing ındustry and agricultural sector on economic growth in Turkey: analysis of 1998-2020 period. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(2), 263–274.
Köse, Z., & Meral, G. T. (2021). A study on the relationship between agricultural support, food security and economic growth in Turkey. Studies on Social Science Insights, 1(2), 51–73.
Krueger, A. O., Schiff, M., & Valdés, A. (1988). Agricultural incentives in developing countries: Measuring the effect of sectoral and economywide policies. The World Bank Economic Review, 2(3), 255–271.
Larson, D., Martin, W., Sahin, S., & Tsigas, M. (2015). Agricultural policies and trade paths in Türkiye. The World Economy, 38(8), 1253–1275.
Lin, W., & Huang, J. (2021). Impacts of agricultural incentive policies on land rental prices: New evidence from China. Food Policy, 104, 102125.
OECD. (2011). OECD agricultural policy monitoring and evaluation 2011. OECD Publishing.
Örnek, İ., & Oğul, B. (2021). Agriculture subsidy policies in Turkey Türkiye’de tarım destekleme politikaları. In Avrasya Sosyo-Ekonomik Araştırmalar Derneği IV. Uluslararası Kahramanmaraş Yönetim, Ekonomi ve Siyaset Kongresi Bildiri Kitabı, 23–24 Eylül 2021, Mardin, Türkiye (pp. 255).
Öztürk, F., & Gökdemir, L. (2023). Türkiye’de tarımsal teşvikler ve cari açık üzerine etkisi. In Sosyal, İnsan ve İdari Bilimlerde Öncü ve Çağdaş Çalışmalar (pp. 421–438). İzmir: Duvar Yayınları.
Özkan, G., & Karaköy, F. (2018). Evaluation of agricultural supports in Turkey and European Union. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(6), 139–157.
Park, J. Y. (1992). Canonical cointegrating regressions. Econometrica, 60, 119–143.
Phillips, P. C. B., & Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variable regression with I(1) processes. Review of Economic Studies, 57, 99–125.
Sağdıç, E. N., & Çakmak, E. (2021). The causality relationship between agricultural subsidy payments and agricultural production: the case of Turkey. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1858–1880.
Sağdıç, E. N., & Yıldız, F. (2019). Türkiye’de tarım sektörüne yönelik uygulanan mali teşviklere genel bir bakış. In Türkiye’de Mali Teşvik Sistem ve Uygulamaları (pp. 153–177). Bursa: Ekin Yayın.
Saikkonen, P. (1992). Estimation and testing of cointegrated systems by an autoregressive approximation. Econometric Theory, 8, 1–27.
Shikur, Z. H. (2020). Agricultural policies, agricultural production and rural households’ welfare in Ethiopia. Journal of Economic Structures, 9(1), 1–21.
Stock, J., & Watson, M. (1993). A simple estimator of cointegrating vectors in higher order integrated systems. Econometrica, 61(4), 783–820.
Şaşmaz, M. Ü., & Özel, Ö. (2019). Effect of agricultural incentıves on the development of agricultural sector: example of Turkey. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 50–65.
Tadele, F. (2004). Measuring sectoral interdependence in Ethiopia: A social accounting matrix (SAM) approach. Ethiopian Journal of Economics, 9(1), 1–24.
Terin, M., Aksoy, A., & Güler, İ. O. (2013). A study on determination of economic factors affecting agricultural growth. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(3), 41–50.
T.C. Ministry of Treasury and Finance. (2024). Central government budget statistics. General Directorate of Accounting. Retrieved from https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri
Turkish Statistical Institute. (2024). Retrieved from https://www.tuik.gov.tr/
World Bank. (2024). Retrieved from https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
Yapraklı, S. (2007). Enflasyon ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi [The relationship between inflation and economic growth: Cointegration and causality analysis for Turkey]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 287–301.
Yıldız, F. (2017). The effect of agricultural support payments made from the central government budget on agricultural production in Turkey: the perıod of 2006-2016. Sayıştay Dergisi, 104, 45–63.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
