Türkiye’deki Kalkınma Ajanslarının Toplumsal Cinsiyet Politikaları: Bölge Planları Bağlamında Karşılaştırmalı Bir Araştırma
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1569Anahtar Kelimeler:
Toplumsal Cinsiyet- Kalkınma Ajansı- Bölge PlanıÖzet
Bu araştırma, Türkiye’deki 26 kalkınma ajansının 2024-2028 dönemine ait bölge planlarında toplumsal cinsiyete ilişkin politikalarını nitel veri analiz yöntemiyle incelemektedir. Araştırmada Taguette nitel veri analiz yazılımı kullanılarak bölge planları dört ana tema (toplumsal cinsiyet eşitliği, ekonomik yaşama katılım, şiddet ve sosyal koruma, eğitimde eşitlik ve güvenli mekânlar) ve 18 alt tema çerçevesinde kodlanmıştır. Bulgular, ajansların bölge planı politika metinlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğini sıklıkla kadınların ekonomik yaşama katılımı üzerinden ele aldığını, ancak kadına şiddetle mücadele, sosyal koruma ve eğitim gibi temaların görece geri planda kaldığını göstermektedir. Bölgesel sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyi ile toplumsal cinsiyet vurgusu arasında belirgin fark bulunmazken, bazı ajansların planlarında politik bütünsellikten uzak, yüzeysel yaklaşımlar dikkat çekmektedir. Ayrıca kültürel kodlar, yerel normlar ve kadınların gündelik deneyimleri gibi mikro ölçekteki belirleyicilerin planlara yeterince yansıtılmadığı görülmüştür. Benzer sonuçlar, ajansların bölge vizyon tanımlarında da görülmüştür Araştırma, kalkınma ajanslarının daha dönüşümcü ve kapsayıcı bir toplumsal cinsiyet perspektifi benimsemeleri gerektiğini ortaya koymakta; politika belgelerinde kadınların sadece üretken aktörler olarak değil, sosyal hak öznesi olarak da ele alınmasının önemini vurgulamaktadır.
Kaynaklar
Açıkalın, O. (2011). Gender Approaches in Development Projects: Lessons from Eastern Turkey. Ankara University Faculty of Political Sciences Journal, 66 (1), 1–26. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002192
Adaçay, F. R. (2014). Gender and Development. Ankara: Ekin Publishing House.
Adaçay, F. R. (2017). Gender İnequalities in terms of Development and Gender in Turkey. Artuklu Journal of Human and Social Sciences, 2 (1), 1–21.
Alkan, A. (2008). Municipality Also Serves Women – Women-Friendly Municipal Services: Why, How... Ka -Der.
Aslanpay Özdemir, E., & Altay, A. (2018). The Status of Women in the Turkey's Development Process within the Context of Development Plans. Fiscaoeconomia. 2 (3), 115–142. https://doi.org/10.25295/fsecon.2018.03.005
Bardakçı, Ş. & Oğlak, S. (2022). Gender Inequality Index and Turkey. Journal of Social Policy, 3 (1), 71–90.
Baru, S. (1998). Mahbub Ul Haq and Human Development: A Tribute. Economic and Political Weekly, 33 (35), 2275–2279. http://www.jstor.org/stable/4407121
Beneria, L. (2003). Gender, Development and Globalization: Economics as if People Mattered. Routledge.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Creswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry & Research Design: Choosing Among Five Approaches. (3rd. ed.). Sage.
Damgacı, T. (2024). Analysis of gender mainstreaming strategy in Turkey through development plans. Political Economic Theory, 8 (2), 492–515. https://doi.org/10.30586/pek.1473843
Dökmen, Z. Y. (2009). Gender: Social Psychological Explanations. Remzi Bookstore.
Fraser, N. (2013). Fortunes of Feminism: From State-managed Capitalism to Neoliberal Crisis. Verso.
Gender Equality Monitoring Association. (2025). Gender equality monitoring report in Turkey 2023–2024. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/yillik-rapor-2023-24mart6pdf.pdf (01.06.2025)
Göymen, K. (2005). The evolution of regional policies and regional development agencies in Turkey. In: International Conference on Partnerships for Local Development, Istanbul, Türkiye.
Harrison, R. , Leitch , C., & McAdam , M. (2020). Woman's entrepreneurship as a gendered niche: The implications for regional development policy. Journal of Economics Geography, 20 (4), 1041–1067. https://doi.org/10.1093/jeg/lbz035
Kabeer, N. (1999). Resources, agency, achievements: reflections on the measurement of women's empowerment. Development and Change, 30(3), 435-464. https://doi.org/10.1111/1467-7660.00125
Kavas, A. (2018). Karşılaştırmalarla 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi-2018. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/927
Kılıç, M. (2010). Stratejik Yönetim Sürecinde Değerler, Vizyon ve Misyon Kavramları Arasındaki İlişki. Sosyoekonomi, 13(13). https://doi.org/10.17233/se.16108
Kumar, D. (2023). Tag (Taguette), you're it! QRCA Views, 22(3), 40–44. https://emflipbooks.com/flipbooks/QRCA/VIEWS/Spring2023/book/40/ (20.05.2025)
Kuş, E. (2006). Computer-aided qualitative data analysis in social sciences: Demonstrations with the sample program NVivo. Anı Publishing.
Miles, M. B. & Huberman, A.M. (2016). An extended sourcebook: Qualitative data analysis. (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Trans. Ed.). Pegem Academy.
Molyneux, M. (1985). Mobilization without emancipation? Women’s interests, the state, and revolution in Nicaragua. Feminist Studies, 11(2), 227–254. https://doi.org/10.2307/3177922
Moser, C. O. N. (1993). Gender planning and development: Theory, practice, and training. Routledge. http://dx.doi.org/10.4324/9780203411940
New York University Libraries. (2025). qualitative data analysis, https://guides.nyu.edu/QDA/Taguette (14.05.2025)
Özaktaş, F. D . & Konur, F. (2012). The role of regional development agencies in women's labor force participation in Turkey. Abant İzzet Baysal University Journal of Social Sciences Institute, 12 (2), 63–82. https://doi.org/10.11616/AbantSbe.274
Perrons, D. & Dunford, R. (2013). Regional development, equality and gender: Moving towards more inclusive and socially sustainable measures. Economic and Industrial Democracy, 34 (3), 483–499. https://doi.org/10.1177/0143831x13489044
Perrons, D. (1995). Gender inequalities in the region development. Regional Studies, 29 (5), 465–476. https://doi.org/10.1080/00343409512331349113
Rai, S. M. (2011). The history of international development: concepts and contexts. In N. Visvanathan, L. Duggan, L. Nisonoff & N. Wiegersma (Eds .), The women, gender and development. reader. Fernwood Publishing.
Rampin, R. & Rampin, V. (2021). Taguette: Open- source qualitative data analysis. Journal of Open Source Software, 6 (68), 3522. https://doi.org/10.21105/joss.03522
Rathgeber, E. M. (1990). WID, WAD, GAD: Trends in research and practice. The Journal of Development Areas, 489–502. https://www.jstor.org/stable/4191904
Rice, F. P. (1996). Intimate relationships, marriages, and families. (III. Edition). California: Mayfield Publishing.
Rose, Sonya O. (2018). What is gender historiography? (trans. Ferit Burak Aydar), Istanbul: Can Publications.
Sancar, S. (2021). Strategies and policies to cope with gender inequalities. CEID Publications. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyet-esitsizlikleriyle-bas-etme-strateji-ve-politikalaripdf.pdf (01.06.2025)
Scottt, J. W. (2007). Gender: a useful category of historical analysis. Agora Library.
Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford University Press.
Serdaroğlu, U. & Yavuz, G. (2008). Crossroads of the change in the ways of relating development and woman (or gender). Ekonomik Yaklaşım, 19 (Special), 121. https://doi.org/10.5455/ey.10651
South Marmara Development Agency, (gmka.gov.tr). (2025). https://www.gmka.gov.tr/bolge-plani-ve-kapsami-nedir (24.05.2025).
Stiglitz, J. Sen, A, & Fitoussi, J. P. (2009). Report of the on commission economic measurement performance and social progress. http://www.stiglitz-sen-fitoussi.fr/documents/rapport_anglais.pdf (19.05.2025)
Sumbas, A. (2013). Legal and political situation of municipalities in turkey within the framework of gender sensitive policy approach. Hacettepe Law Faculty Journal, 3(1), 31-44.
Taneri, E. (1986). Regional planning. Istanbul: Doğan Press.
Kalfa Topateş, A., Topateş, H., & Kıdak, E. (2022). Güçlendirme ve toplumsal cinsiyet rolleri ikileminde kadın girişimciliği. Çalışma ve Toplum, 2(73), 1043-1074. https://doi.org/10.54752/ct.1061145
Turkish Statistical Institute. (2025). Women with statistics 2024. https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/istatistiklerle_kad%C4%B1n2024.pdf (01.06.2025)
United Nations Population Fund (UNFPA Turkey) (2021). Gender equality. https://turkey.unfpa.org/tr/topics/toplumsal-cinsiyet-eşitliği (01.06.2025)
Vatandaş, C. (2011). Perception of gender and gender roles. Istanbul Journal of Sociology Studies, (35), 29-56.
Walters, R. (2021). Varieties of gender wash: towards a framework for critiquing corporate social responsibility in feminist IPE. Review of International Political Economy, 29(5), 1577–1600. https://doi.org/10.1080/09692290.2021.1935295
Waters, M. (2008). Modern sociological theories, Editor: Zafer Cirhinlioğlu, Istanbul: Gündoğan Publications.
World Bank. (2024). World Bank Group gender strategy 2024-2030: implementation plan. Washington, DC: World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/099100224122536194 (01.06.2025).
World Economic Forum. (2024). Global gender gap report 2024. https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2024.pdf (01.06.2025).
Yaman, M. & Özcan Sarıhan, N. (2021). The importance of development agencies in practices towards women: the example of eastern black sea development agency (Doka). Eskişehir Osmangazi University Journal of Social Sciences, 22(1), 225-239. https://doi.org/10.17494/ogusbd.952814
Zorlutuna, Ş. (2024). Classification of provinces in Turkey according to gender equality. Journal of Academic Research and Studies (AKAD), 16(30), 19-35. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.1425191
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
