Bağımlılıkla Mücadele Eğitiminin Madde Kullananlara Karşı Tutum ve Merhamet Duygusuna Etkisi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1573Anahtar Kelimeler:
Bağımlılıkla Mücadele Eğitiminin Etkisi- madde bağımlılığı- merhamet eğitimi- toplumsal etkiÖzet
Bu çalışmanın amacı bağımlılıkla mücadele eğitiminin madde kullanım bozukluğu olan bireylere yönelik tutum ve merhamet üzerindeki etkisini araştırmaktır. Araştırmada yöntem olarak; ön test ve son test kontrol gruplu yarı deneysel bir desen kullanılmıştır. Katılımcılar, 2023-2024 akademik yılında Türkiye'nin bir ilindeki Spor Bilimleri Fakültesi'nde okuyan 20-21 yaş aralığındaki öğrencilerdir. Deney grubunda 28 öğrenci (7 kadın, 21 erkek), kontrol grubunda ise 25 öğrenci (5 kadın, 20 erkek) olmak üzere toplam 53 katılımcı yer almıştır. Deney grubuna 12 haftalık bir bağımlılıkla mücadele eğitim programı uygulanırken, kontrol grubuna herhangi bir müdahale yapılmamıştır. Çalışmanın ön test, son test içermesi, eğitim gerektirmesi gibi sebepler araştırmaya katılanların sayısında sınırlamaya gidilmesine sebep olmuştur. Veriler Bağımlılık Yapıcı Madde Kullanan Bireylere Yönelik Merhamet ve Tutum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Şefkat ölçeğinin güvenilirliğini gösteren Cronbach's Alpha değeri 0,85, tutum ölçeğinin güvenilirliğini gösteren Cronbach's Alpha değeri ise 0,94 olarak bulunmuştur. Araştırmanın bulgularına göre; bağımlılıkla mücadele eğitimi, kontrol grubuna kıyasla deney grubunda madde kullanan bireylere yönelik tutumlarda istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme ile sonuçlanmıştır (p<0.05). Ayrıca, deney grubundaki katılımcılar eğitim sonrasında kontrol grubuna kıyasla önemli ölçüde daha yüksek merhamet puanları göstermiştir (p<0.05). Sonuç olarak bu bulgular; hedefe yönelik eğitim programlarının toplumsal duyarlılığı ve şefkati artırarak madde kullanım bozukluğu olan bireylerin topluma yeniden entegrasyonunu kolaylaştırabileceğini göstermektedir. Yine buradan çıkan sonuçla toplumlar bağımlılıkla mücadele eğitimlerini yaygınlaştırarak toplumsal farkındalığı artırabilir, madde kullanımına ve madde kullanan bireylere daha bilinçli yaklaşım sağlayabilirler.
Kaynaklar
Akdeniz, S. & Deniz, M.E. (2016). Merhamet ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 50-61. https://bati.ege.edu.tr/tr-3599/tamamlanan_tezler.html
Akdenizli, C. (2019). Ortaokul düzeyinde uygulanan Türkiye bağımlılıkla mücadele eğitiminin (TBM) etkililiği ve öğrencilerin eğitim ile ilgili görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. https://bati.ege.edu.tr/tr-3599/tamamlanan_tezler.html
Alfunnafi’ F. R., Budi A. K. I., &Yulia W. (2021). Save the future: Enhancing substance abuse refusal skill in adolescent. Enfermería Clínica, 31(2), 405-407. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2020.09.034.
Altuner, D., Engin, N., Gürer, C., Akyay, İ., Akgül, A. (2009). Madde kullanımı ve suç ilişkisi: kesitsel bir araştırma. Tıp Araştırmaları Dergisi, 7(2), 87-94. https://avesis.pa.edu.tr/yayin/389264f0-5523-4646-8a4e-83ceb95c5676/madde-kullanimi-ve-suc-iliskisi-kesitsel-bir-arastirma
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5. th edition (DSM-5): Substance-related and addictive disorders. Washington, DC: APA. https://repository.poltekkes-kaltim.ac.id/657/1/Diagnostic%20and%20statistical%20manual%20of%20mental%20disorders%20_%20DSM-5%20(%20PDFDrive.com%20).pdf
Aslan, Ş. (2020). The role of cognitive defusion, depression, mindfulness and experiential avoidance on internet addiction among university students [master thesis]. Middle East Technical University. https://open.metu.edu.tr/handle/11511/69092
Avşaroğlu, S., & Koyuncu, E. (2018). İnsanda merhamet duygusu ve değer olarak merhametli tutum. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 3(1), 16-37. https://www.acarindex.com/pdfs/1177287
Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık. https://www.kitapyurdu.com/kitap/sosyal-bilimlerde-arastirma-yontem-teknik-ve-ilkeler/41902.html
Balcıoğlu, İ. & Abanoz, Y. (2009). Madde bağımlılığı, intihar, sanık psikolojisi. Dirim Tıp Dergisi, 84 (1), 15-20. https://www.dirim.com/Dirim_2009-1_files/Madde%20Bag%CC%86%C4%B1ml%C4%B1l%C4%B1g%CC%86%C4%B1,%20I%CC%87ntihar,%20San%C4%B1k%20Psikolojisi.pdf
Büyüköztürk, Ş. (2007). Veri analizi el kitabı (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. https://pegem.net/urun/Sosyal-Bilimler-icin-Veri-Analizi-El-Kitabi-Istatistik-Arastirma-Deseni-SPSS-Uygulamalari-ve-Yorum-61926
Corrigan P., Kuwabara, S.A., O’Shaughnessy, J. (2009). The public stigma of mental illness and drug addiction: findings from a stratified random sample. Journal of Social Work, 9(2), 139-147. https://doi.org/10.1177/1468017308101818
Coşkun, S., Ögel, K., Özlem, I. (2008). Uçucu madde kullanan ergenlerde bilinçlendirme eğitiminin etkinliği. Bağımlılık dergisi, 9(3), 114-118. https://www.ogelk.net/Dosyadepo/UcUCU%20_MADDE_egitim_etkinligi.pdf
Crapanzano, K.A., Hammarlund, R., Ahmad, B., Hunsinger, N., Kullar, R. (2019). The association between perceived stigma and substance use disorder treatment outcomes: a review. Substance Abuse and Rehabilitation, 10, 1–12. https://doi:10.2147/SAR.S183252
Çevik, Ö. (2022). Merhametin üç yönelimi ile tanımlanması. Humanistic Perspective, 4(2), 249-264. https://doi.org/10.47793/hp.1116461
Dalgalı, B. (2019). Merhamet odaklı terapi yaklaşımı ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi. https://avesis.uludag.edu.tr/yonetilen-tez/efcddec1-1fa3-4cec-924e-d0ecb29be904/merhamet-odakli-terapi-yaklasimi-ve-uygulamalari-uzerine-bir-degerlendirme
Demirel, İ. (2022). İlçelerde yaşayan halkın madde bağımlılığına yönelik tutumunun değerlendirilmesi: Bursa Osmangazi ilçesi örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yalova Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Diclemente, C. (2003). Addiction and change: how addictons develop and addicted people recover. Publisher: Guilford Press, University of Maryland, Baltimore County. https://psycnet.apa.org/record/2017-40890-000
EMCDDA. (2022). European drug report trends and developments. https://data.europa.eu/doi/10.2810/75644
EMCDDA. (2023). Infographic. Drug seizures in the European Union — number and quantity of drug seizures, indexed trends. https://www.euda.europa.eu/media-library/edr/infographic-drug-seizures-european-union-%E2%80%94-number-and-quantity-drug-seizures-indexed-trends_en
Erdoğan, S. (2018). Evli bireylerin evlilik doyumu ve merhamet düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=nhhrJ7KKS5WmaI7BeYFOqg&no=sg-5qyQUPrNLtHqc74dwtQ
Gilbert, P., Mc Ewan, K., Gibbons, L., Chotai, S., Duarte, J., & Matos, M. (2012). Fears of compassion and happiness in relation to alexithymia, mindfulness, and self criticism. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 85(4), 374-390. https://doi.org/10.1111/j.2044-8341.2011.02046.x
Goldstein, P. J. (1985). The drugs / violence nexus: A tripartite conceptual framework. Journal of Drug Issues, 39, 143-174. https://doi.org/10.1177/002204268501500406
Göktaş, P. & Öztürk, F. (2022). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(36), 1097–1116. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1070004
Gulfiia G. P. & Svetlana V. V. (2016). Preventive work with teenagers who are prone to addiction, in terms of educational space. International Journal of Environmental & Science Education, 11(8), 1901-1912. https://doi:10.12973/ijese.2016.564a
Gül, T. (2019). 4-6 yaş dönemi çocuklarda merhamet eğitimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Konya, Necmettin Erbakan Üniversitesi. https://acikerisim.erbakan.edu.tr/items/feeea2b5-d193-4b7e-a8ea-85689ab9328d
Gürbüz, S. & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. https://www.seckin.com.tr/kitap/sosyal-bilimlerde-arastirma-yontemleri-felsefe-yontem-analiz-sait-gurbuz-faruk-sahin-s-p-291575368
Haripriya, S., Samuel, S. E., and Megha, M. (2019). Correlation between Smartphone Addiction, Sleep Quality and Physical Activity among Young Adults. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 13(10), 5–10. https://doi:10.7860/jcdr/2019/42168.13212
Hökelekli, H. (2007). Bir değer: Merhamet. Dem Dergi, 1(4), 78-82. J Gen Intern Med, 37(4), 635-641. https://www.yumpu.com/tr/document/read/36800875/merhamet-dem
Kariper, A.İ. & Metin, A. (2020). Madde bağımlılığı: Disiplinler arası bir yaklaşım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. https://www.nobelyayin.com/madde-bagimliligi-disiplinler-arasi-bir-yaklasim-16006.html
Kaylı, D.Ş, Yılmaz, G., & İyilikçi, O. (2020). Toplumun bağımlılık yapıcı madde kullanan bireylere yönelik tutum ve davranışları. Journal of Dependence, 21(2), 115-128. https://toad.halileksi.net/olcek/bagimlilik-yapici-madde-kullanan-bireylere-yonelik-tutum-ve-davranislara-iliskin-soru-formu-bymt/
Kıyağan, A. (2022). BM: Dünyada 2020'de 284 milyon kişi uyuşturucu madde kullandı. AA. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bm-dunyada-2020de-284-milyon-kisi-uyusturucu-madde-kullandi/2623541
Kim, S. E., Kim, J.W, and Jee, Y.S. (2015). Relationship between smartphone addiction and physical activity in chinese international students in korea. Journal of Behavioral Addictions, 4(3), 200–205. https://doi:10.1556/2006.4.2015.028
Lindberg M, Vergara C, Wild-Wesley, et al. (2006). Physicians-in-training attitudes toward caring for and working with patients with alcohol and drug abuse diagnoses. South Med J., 99(1), 28–35. https:// doi:10.1097/01.smj.0000197514.83606.95
Luoma, J.B., Twohig, M.P., Waltz, T., Hayes, S.C., Roget, N., Padilla, M., Fisher, G. (2007). An investigation of stigma in individuals receiving treatment for substance abuse. Addict Behav, 32 (7), 1331–1346. https://doi:10.1016/j.addbeh.2006.09.008.
Meltzer, E.C., Suppes, A., Burns, S., Shuman, A., Orfanos, A., Sturiano, C. V. (2013). Stigmatization of substance use disorders among internal medicine residents. Substance Abus, 34(4), 356-362. https://doi:10.1080/08897077.2013.815143
Mert, A. & Özdemir, G. (2018). Yalnızlık duygusunun akıllı telefon bağımlılığına etkisi. International Journal of Society Researches, 8(8), 2528-9535. https://doi:10.26466/opus.382285
Monforte, J. R. & Spitz, W. U. (1975). Narcotic abuse among homicides in Detroit. Journal of Forensic Sciences, 20, 186-190. https://doi.org/10.1520/JFS10257J
Neff, K. D., & Pommier, E. (2013). The relationship between self- compassion and other-focused concern among college undergraduates, community adults, and practicing meditators. Self a Identity, 12, 160–176. https://doi.org/10.1080/15298868.2011.649546
Niu, S. (2023). Mobile phone addiction, self-control, physical exercise, and depression: a moderated mediation model. Journal of Psychology in Africa, 33(3), 235–40. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14330237.2023.2195709
Ögel, K. (2017). Bağımlılık ve tedavisi temel kitabı. İstanbul, IQ Kültür Sanat yayıncılık.
Peretti, W, P., Legleye, S., Guignard, R., Beck, F. (2014). Cigarette smoking as a stigma: evidence from France. International Journal of Drug Policy, 25 (2), 282–290. https://doi.org/10.1016/j.drugpo.2013.08.009
Pescosolido, B, A., Monahan, J., Link, B, G., Stueve, A., & Kikuzawa, S. (1999). The public’s view of the competence, dangerousness, and need for legal coercion of persons with mental health problems. Public Health, 89(9), 1339-1345. https://doi:10.2105/ajph.89.9.1339
Pommier, E. A. (2011). The compassion scale. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 72, 1174. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=2454831
Probst, C., Manthey, J., Martinez, A., Rehm, J. (2015). Alcohol use disorder severity and reported reasons not to seek treatment: a cross-sectional study in European primary care practices. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 10, 32. https://doi:10.1186/s13011-015-0028-z
Rahmati, R. (2022). The effect of empower program on students’ attitude towards addiction. Journal of Advanced Pharmacy Education & Research, 8(52), 36-39. https://www.researchgate.net/publication/363512188_The_effect_of_empowerment_program_on_students'_attitude_towards_addiction
Roxas, M. M., David, A. P., & Caligner, E. C. (2014). Examining the relation of compassion and forgiveness among Filipino Counselors. Asian Journal of Social Sciences & Humanities, 3, 53-62. http://www.ajssh.leena-luna.co.jp/AJSSHPDFs/Vol.3(1)/AJSSH2014(3.1-07).pdf
Sandhya S., Binil V., Shashidhara Y. N., Vani L, R., Jai B. K. (2024). Effectiveness of School-based Substance abuse Prevention Programme (SSPP) on awareness, attitude, peer pressure, and life skills among adolescents in selected public schools of Pokhara, Nepal–A cluster randomized trial protocol. Mental Health & Prevention, 34 (2024) 200342. https://doi.org/10.1016/j.mhp.2024.200342
Tahincioğlu, D. (2018). Psikologların ve psikolojik danışmanların iş doyumu, çalışma yaşam kaliteleri ve merhamet düzeylerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ag12iAljS799bXxWp48f7w&no=kCBIJrAO0xVAx3TkxoxwOQ
Torlak, M. S., Gerçek, H., Ünüvar, B. S. (2022). Relationship between physical activity and nomophobia in university students: a cross-sectional study. The Turkish Journal on Addictions, 9(2), 176–181. https://doi:10.5152/ADDICTA.2022.22010
UNODC. (2023). World Drug Report 2023. United Nations publication, https://www.unodc.org/res/WDR-2023/WDR23_Exsum_fin_DP.pdf, (Accessed: 14.July.2024) https://www.unodc.org/res/WDR-2023/WDR23_Exsum_fin_DP.pdf
Wakeman, S. E., Kanter, G. P., Donelan K. (2016). Attitudes, practices, and preparedness to care for patients with substance use disorder: Results from a survey of general internists. https://doi:10.1080/08897077.2016.1187240
Yang, G., Yuexiang, L., Shijie, L., Chuannan, L., Chen, J., Songtao, W. (2022). Physical activity influences the mobile phone addiction among chinese undergraduates: the moderating effect of exercise type. Journal of Behavioral Addictions, https://doi:10.1556/2006.2021.00059
Yeşilay. (2024). Türkiye bağımlılıkla mücadele eğitim programı. https://www.yesilay.org.tr/tr/projeler-bagis/turkiye-bagimlilikla-mucadele-egitim-programi
Yılmış, G. (2019). İnternet ve tütün bağımlılığını önlemede Türkiye bağımlılıkla mücadele eğitiminin ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencileri üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=3HPjd3TjmJpMOnkipwMugQ&no=Uo7Mf4Gu2rE_ZRwwcoZdjg
Zhou, N. & Xiao Yi. F. (2015). Beyond Peer Contagion: unique and interactive effects of multiple peer influences on internet addiction among chinese adolescents. Computers in Human Behavior, 50, 231–538. https://doi:10.1016/j.chb.2015.03.083
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.