Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Kullanılmasına Yönelik Tutumu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1574Anahtar Kelimeler:
Uzaktan Sağlık Hizmeti- Dijital Sağlık- Tutum- Sosyo-Demografik Faktörler- Sağlık YönetimiÖzet
Bu çalışmanın hedefi, bireylerin uzaktan sağlık hizmetlerine yönelik tutumlarını belirlemek ve bu tutumların sosyo-demografik özelliklerle ilişkili olup olmadığını incelemektir. Tanımlayıcı türde tasarlanan araştırmada kartopu örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma grubunu, 18 yaş ve üzeri, akıllı telefon kullanabilen ve gönüllü olarak katılan 388 birey oluşturmuştur. Veriler, iki bölümden oluşan bir anket aracılığıyla toplanmıştır. İlk bölümde demografik bilgiler, ikinci bölümde ise "Uzaktan Sağlık Hizmetlerine Yönelik Tutum Ölçeği" kullanılmıştır. Veriler SPSS 23.0 programıyla analiz edilmiş; gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis H testleri tercih edilmiştir. Katılımcıların uzaktan sağlık hizmetlerine dair tutumlarının genel olarak olumlu yönde olduğu tespit edilmiştir. Medeni durum, çalışma durumu, eğitim ve gelir düzeyi ile daha önce uzaktan sağlık hizmeti alıp almama durumuna göre anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Diğer yandan, cinsiyet, yaş, kronik hastalık, düzenli ilaç kullanımı ve evde bakıma ihtiyaç duyan birey bulunması gibi değişkenlerde anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Uzaktan sağlık hizmetlerine karşı tutumların bireysel, sosyal ve ekonomik etkenlerle şekillendiği görülmektedir. Hizmet erişilebilirliğini ve eşitliğini artırmak için kapsayıcı dijital sağlık politikalarının geliştirilmesi önerilmektedir.
Kaynaklar
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
Almathami, H. K. Y., Win, K. T., & Vlahu-Gjorgievska, E. (2020). Barriers and facilitators that influence telemedicine-based, real-time, online consultation at patients’ homes: Systematic literature review. Journal of Medical Internet Research, 22(2), e16407. https://doi.org/10.2196/16407
Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3), 319–340. https://doi.org/10.2307/249008
Durury, D. T., et al. (2023). Barriers and facilitators to utilizing digital health technologies by healthcare professionals: An umbrella review. JMIR Public Health and Surveillance, 9(4), e41873. https://doi.org/10.2196/41873
Eberly, L. A., Kallan, M. J., Julien, H. M., Haynes, N., Khatana, S. A. M., Nathan, A. S., … & Adusumalli, S. (2020). Patient characteristics associated with telemedicine access for primary and specialty ambulatory care during the COVID-19 pandemic. JAMA Network Open, 3(12), e2031640. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2020.31640
Gagnon, M. P., Ngangue, P., Payne-Gagnon, J., & Desmartis, M. (2016). m-Health adoption by healthcare professionals: A systematic review. Journal of the American Medical Informatics Association, 23(1), 212–220. https://doi.org/10.1093/jamia/ocv052
Gajarawala, S. N., & Pelkowski, J. N. (2021). Telehealth benefits and barriers. Journal for Nurse Practitioners, 17(2), 218–221. https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2020.09.013
Kontos, E., Blake, K. D., Chou, W. Y. S., & Prestin, A. (2014). Predictors of eHealth usage: Insights on the digital divide from the Health Information National Trends Survey 2012. Journal of Medical Internet Research, 16(7), e172. https://doi.org/10.2196/jmir.3117
Kruse, C. S., Krowski, N., Rodriguez, B., Tran, L., Vela, J., & Brooks, M. (2017). Telehealth and patient satisfaction: A systematic review and narrative analysis. BMJ Open, 7(8), e016242. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-016242
Malasinghe, L. P., Ramzan, N., & Dahal, K. (2019). Remote patient monitoring: A comprehensive study. Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing, 10(1), 57–76. https://doi.org/10.1007/s12652-017-0598-x
OECD. (2019). Health in the 21st century: Putting data to work for stronger health systems. OECD Health Policy Studies. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/e3b23f8e-en
Pulat, Ö., & Pekkaya, M. (2025). E-Sağlık Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(31), 51–68. https://doi.org/10.47129/bartiniibf.1607392
Sağlık Bakanlığı. (2023). Türkiye Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2022. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/48054/0/siy202205042024pdf.pdf
Smith, A. C., Thomas, E., Snoswell, C. L., Haydon, H., Mehrotra, A., Clemensen, J., & Caffery, L. J. (2020). Telehealth for global emergencies: Implications for coronavirus disease 2019 (COVID-19). Journal of Telemedicine and Telecare, 26(5), 309–313. https://doi.org/10.1177/1357633X20916567
Turan Kurtaran, A., Yeşildağ, A. Y., & Yıldız, Ş. (2024). Sağlık bilgi teknolojileri kullanım tutumunu etkileyen faktörler. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 45, 231–244. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1526306
Vaidhyam, S. A. K., & Huang, K.T. (2023). Social determinants of health and patients’ technology acceptance of telehealth during the COVID-19 pandemic: Pilot survey. JMIR Human Factors, 10, e47982. https://doi.org/10.2196/47982
Varsi, C., Ekstedt, M., Gammon, D., & Ruland, C. M. (2019). Using the Consolidated Framework for Implementation Research to identify barriers and facilitators for the implementation of an internet-based patient–provider communication service in five settings: A qualitative study. Journal of Medical Internet Research, 21(11), e14788. https://doi.org/10.2196/14788
Venkatesh, V., Morris, M. G., Davis, G. B., & Davis, F. D. (2003). User acceptance of information technology: Toward a unified view. MIS Quarterly, 27(3), 425–478. https://doi.org/10.2307/30036540
World Health Organization. (2022). Global strategy on digital health 2020–2025. Geneva: World Health Organization. https://www.who.int/publications/i/item/9789240020924
Yorulmaz, M., Odacı, Ş., & Akkan, M. (2018). Dijital sağlık ve e-nabız farkındalık düzeyi belirleme çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 16, 1–11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/41291/500204
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
