Sağlık Hizmetleri ve Yapay Zekâ İlişkisi Araştırma Eğilimlerinin Bibliyometrik Ağ Analizi ile Haritalandırılması
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1576Anahtar Kelimeler:
Sağlık Hizmetleri- Yapay zeka- Bibliyometrik Analiz- Ağ AnaliziÖzet
Günümüzde Yapay zekâ günlük yaşamımızda yer edinen ve tüm sektörlerde radikal değişiklik ve iyileştirmelere neden olan teknolojik bir atılımdır. Bu teknolojik atılım tüm sektörler gibi sağlık sektöründe de önemli gelişmelere yol açmış ve sağlık hizmetinin üretimi, sunumu ve sağlık hizmetine erişimde de önemli roller üstlenmektedir. Veri analizi, robot teknolojisi, makine öğrenmesi, karar destek sistemleri, yazılım üretme, hizmetin kişiselleştirmesi, yönlendirme, randevu oluşturma gibi sağlık hizmetinin üretiminden sunumuna kadar bütün süreçlerde daha etkili uygulamaların oluşması ve verimliliğin artmasını sağlayarak sağlık hizmetine erişimi daha kolaylaştırmaktadır. Nitekim sağlık hizmeti ve yapay zekânın ilişkisi ve bu ilişkinin yıllara göre eğilimi ve gelişimi bir araştırma konusu haline gelmiştir. Sağlık hizmetleri ve yapay zekâ ilişkisini inceleyen bu çalışma bibliyometrik ağ analizi yöntemiyle haritalama amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bibliyometrik analiz çerçevesinde Web of Science (WoS) veri tabanında yer alan 508 makale araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmaya dâhil edilen 508 makalenin bibliyometrik analizi için R studio programı ve bu programın bir ara yüzü olan Biblioshiny kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, günümüze kadar sağlık hizmetleri ve yapay zekâ alanında yapılmış çalışmaların eğilimleri, nitelikleri, gelişimi incelenmiştir ve ileride bu konuda yapılacak çalışmalara rehberlik etmesi açısından önemlidir.
Kaynaklar
Akalin, B., & Veranyurt, Ü. (2021). Sağlık hizmetleri ve yönetiminde YZ. Acta Infologica, 5(1), 231-240.
Akkaya, B., Özkan, A., & Özkan, H. (2021). YZ kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1125-1146.
Al, U., Sezen, U., & Soydal, İ. (2019). Türkiye'nin bilimsel yayınlarının sosyal ağ analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Proje Raporları No: 110K044, Ankara
Altay, A. (2007). Sağlık hizmetlerinin sunumunda yeni açılımlar ve Türkiye açısından değerlendirilmesi. Sayıştay Dergisi, 64, 33-58.
Aria, M., Cuccurullo, C. (2017). Bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis. Journal of Informetrics, Elsevier, vol. 11(4), 959-975
Bajwa J, Munir U, Nori A, Williams B. Artificial intelligence in healthcare: transforming the practice of medicine. Future Healthc J. 2021;8(2):e188-e194. doi:10.7861/fhj.2021-0095
Briganti, G., & Le Moine, O. (2020). Artificial Intelligence in Medicine: Today and Tomorrow. Frontiers in medicine, 7, 27. https://doi.org/10.3389/fmed.2020.00027
Britannica(2025). Artificial Intelligence. Erişim Adresi: https://www.britannica.com/technology/artificial-intelligence Erişim Tarihi: 10.05.2025
Cahlik, T. (2000). Comparison of the maps of science. Scientometrics 49, 373–387. doi: 10.1023/A:1010581421990
Callon, M., Courtial, J. P., and Laville, F. (1991). Co-word analysis as a tool for describing the network of interactions between basic and technological research: the case of polymer chemistry. Scientometrics 22, 155–205.
Clarivate(2025). Web of science platform. Erişim adresi: https://clarivate.com/academia-government/scientific-and-academic-research/research-discovery-and-referencing/web-of-science/?utm_medium=Referral&utm_source=webofscience-clarivate-cn Erişim tarihi. 10.06.2025
Cobo, M. J., Martínez, M. Á., Gutiérrez-Salcedo, M., Fujita, H., and Herrera-Viedma, E. (2015). 25 years at knowledge-based systems: a bibliometric analysis. Knowledge Based System. 80, 3–13. doi: 10.1016/j.knosys.2014.12.035
Çilhoroz, Y., Işık, O. (2021). YZ: Sağlık hizmetlerinden uygulamalar. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 573-588.
Davidson, L., Boland, M.R. (2021). Towards deep phenotyping pregnancy: a systematic review on artificial intelligence and machine learning methods to improve pregnancy outcomes. Briefings in Bioinformatics, 22(5), 1-29. https://doi.org/10.1093/bib/bbaa369.
Doğan, İ. F., Bakan, İ. ve Hayva, S.(2017).Effect of competition strategies on the quality in the hospitals-main players of health sector. Electronic Journal of Social Sciences, 16(62), 817-835.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)(2025a). WHO remains firmly committed to the principles set out in the preamble to the Constitution. Erişim Adresi: https://www.who.int/about/governance/constitution , Erişim Tarihi: 10.05.2025
Dünya Sağlık Örgütü (2025b). Universal health coverage (UHC). Erişim Adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/universal-health-coverage-(uhc) Erişim tarihi: 10.05.2025
Ekinci, G. & F.G. Bilginer-Özsaatçi (2023). YZ ve pazarlama alanındaki yayınların bibliyometrik analizi. Sosyoekonomi, 31(56), 369-388.
Gerçeker, K. Erdem, R. (2025). Sağlık hizmetlerinde yapay zekâ kullanımına yönelik bibliyometrik analiz. Sağlık Bilimlerinde Yapay Zekâ Dergisi, 5(2), 11-20.
Glänzel, W., & Moed, H. F. (2013). Opinion paper: Thoughts and facts on bibliometric indicators. Scientometrics, 96(1), 381–394. https ://doi.org/10.1007/s1119 2-012-0898-z.
Goodfellow, I., Bengio, Y., & Courville, A. (2016). Deep learning. MIT Press.
Isabanner, S., O’Shaughnessy, P., Steel, D., Wilcock, S., Carter, S. (2022) O’Shaughnessy P., Steel D., Wilcock S., Carter S.(2022). The adoption of artificial intelligence in health care and social services in Australia: findings from a methodologically innovative national survey of values and attitudes (the AVA-AI Study). Journal Medical Internet Research. 24(8):e37611 URL: https://www.jmir.org/2022/8/e37611. DOI: 10.2196/37611
Jiang F, Jiang Y, Zhi H, Dong Y, Li H, Ma S, et al. (2017). Artificial intelligence in healthcare: past, present and future. Stroke and Vascular Neurology. 2017,2. https://doi.org/10.1136/svn-2017-000101
Jimma, B. L. (2023). Artificial intelligence in healthcare: A bibliometric analysis. Telematics and Informatics Reports, 9, 100041.
Keçeli Erciyas, S. (2022). Kafkas üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi dergisinin bibliyometrik analizi. KAÜİİBFD, 13(25), 497-523
Koski, E., & Murphy, J. (2021). AI in Healthcare. In Nurses and Midwives in the Digital Age (pp. 295-299). IOS Press.
Lindsay, R.K., Buchana, B.G., Feigenbaum, E.A., Lederberg, J. (1993). Dendral: A case study of the first expert system for scientific hypothesis formation. Artificial Intelligence, 61, 209-261.
Lovelock, C., Wirtz, J. (2011). Services Marketing: People, Technology, Strategy. 7th ed. New
Jersey: Prentice Hall.
Öztürk, N., Kurutkan, M. N. (2020). Kalite Yönetiminin Bibliyometrik Analiz Yöntemi ile İncelenmesi. Journal of Innovative Healthcare Practices, vol. 1(1), 1–13.
Palaniappan K, Lin EYT, Vogel S.(2024). Global regulatory frameworks for the use of artificial ıntelligence (aı) in the healthcare services sector. Healthcare (Basel). 12(5):562. doi:10.3390/healthcare12050562
Pifarre-Esquerda, F., Esquerda, M. & Garcia-Cuyas, F.(2025)Research ethics for AI in healthcare: how, when and who. AI & Society. https://doi.org/10.1007/s00146-025-02198-w
Reddy, S. (2018). Use of artificial intelligence in healthcare delivery. eHealth-making health care smarter, 81-97.
Seglen, P. O. (1994). Causal relationship between article citedness and journal impact. Journal of the American Society for Information Science, 45(1), 1–11. https://doi.org/10.1002/(sici)1097-4571(199401)45:1%3c1:aid-asi1%3e3.0.co;2-y
Tarcan, G. Y., Balçık, P. Y., & Sebik, N. B. (2024). Türkiye ve dünyada sağlık hizmetlerinde YZ. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 14(1), 50-60.
Tengilimoğlu, D., Işık, O., Akbolat, M. (2009). Sağlık işletmeleri yönetimi. Nobel Akademi: Ankara
Türk Dil Kurumu(TDK). YZ. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 17.06.2025
NCTAD(2025). AI market projected to hit $4.8 trillion by 2033, emerging as dominant frontier technology. Erişim Adresi: https://unctad-org.translate.goog/news/ai-market-projected-hit-48-trillion-2033-emerging-dominant-frontier-technology?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=tc Erişim Tarihi:17.06.2025
Yahoo(2025). Artificial Intelligence (AI) in Healthcare Market Size to Hit USD 613.81 Bn by 2034. Erişim adresi: https://finance.yahoo.com/news/artificial-intelligence-ai-healthcare-market-140000880.html Erişim Tarihi: 10.06.2025
Zupic, I., Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
