Yeni Bir Hibrit Karar Verme Modeliyle ESG Performans Sıralaması: Bankacılık Sektörü İçin CRISUS-PIV Hibrid Modeli Uygulaması
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1582Anahtar Kelimeler:
CRISUS- PIV- ÇKKV- ESG- PerformansÖzet
Son yıllarda sürdürülebilir finans anlayışının yükselişiyle birlikte, çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) kriterleri finansal kuruluşların kurumsal stratejilerinde giderek daha fazla yer bulmaya başlamıştır. Özellikle bankacılık sektörü, doğrudan ve dolaylı etkileriyle ekonomik, çevresel ve toplumsal sürdürülebilirlik üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, bankaların ESG performanslarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi, hem kurumsal sorumluluklarının takibi hem de uzun vadeli değer yaratma kapasitelerinin analiz edilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Söz konusu çalışmada, Türkiye’de bankacılık sektöründe faaliyet gösteren Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.’nin 2011-2022 yılları arasındaki döneme ait çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performansının kapsamlı bir yaklaşımla incelenmesi amaçlanmıştır. Analiz kapsamında belirlenen 10 adet ESG performans kriterinin ağırlıkları, Criterion Importance Based on Sum of Squares (CRISUS) kullanılarak objektif şekilde hesaplanmış, ardından Proximity Index Value (PIV) prosedürü aracılığıyla ESG performans sıralaması oluşturulmuştur. CRISUS yönteminin sonuçlarına göre en önemli üç kriterin D8à(Yönetim), D2à(Emisyonlar), D9à(Hissedarlar) olduğu belirlenmiştir. PIV yöntemi sonuçlarına göre Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.’nin ESG performansında en başarılı olduğu dönemler sırasıyla 2022, 2021 ve 2020 şeklinde tespit edilmiştir. Ayrıca, önerilen hibrit karar destek modelinin güvenilirliğini test etmek amacıyla gerçekleştirilen duyarlılık analizleri, modelin finansal performans değerlendirme süreçlerinde tutarlı ve güvenilir sonuçlar sunduğunu ortaya koymuştur.
Kaynaklar
Adalar, İ., & Işık, Ö., (2025). CRiterion Importance Based on SUm of Squares (CRISUS): A Novel Objective Weighting Method and Its Implementation in Multidimensional Sustainability Performance Measurement. Economic Computation And Economic Cybernetics Studies And Research, vol.59, no.2, 205-221. Doi: 10.24818/18423264/59.2.25.13
Akbulut, O. Y. (2024). Assessing the environmental sustainability performance of the banking sector: A novel integrated grey Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) approach. International Journal of Knowledge and Innovation Studies, 2(4), 239–258. https://doi.org/10.56578/ijkis020404
Akbulut, O. Y., & Aydın, Y. (2024). A hybrid multidimensional performance measurement model using the MSD-MPSI-RAWEC model for Turkish banks. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 11(3), 1157–1183. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1464469
Alam, A. W., Banna, H., & Hassan, M. K. (2021). ESG activities and bank efficiency: Are Islamic banks better? Journal of Islamic Monetary Economics and Finance, 8(1), 65–88. https://doi.org/10.21098/jimf.v8i1.1428
Aras, G., & Hacıoğlu Kazak, E. (2022). Enhancing firm value through the lens of ESG materiality: Evidence from the banking sector in OECD countries. Sustainability, 14(22), 15302. https://doi.org/10.3390/su142215302
Arslan, Z., & Yağcılar, G. G. (2023). Sürdürülebilir finans kapsamında çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim (ESG) ile banka kârlılığı arasındaki ilişki üzerine uluslararası bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(40), 1236–1263. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1218886
Azmi, W., Hassan, M. K., Houston, R., & Karim, M. S. (2021). ESG faaliyetleri ve bankacılık performansı: Gelişmekte olan ekonomilerden uluslararası kanıtlar. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 70, 101277. https://doi.org/10.1016/j.intfin.2020.101277
Bătae, O. M., Dragomir, V. D., & Feleagă, L. (2020). Environmental, social, governance (ESG), and financial performance of European banks. Accounting and Management Information Systems, 19(3), 480–501. https://doi.org/10.24818/jamis.2020.03003
Bektaş, S. (2023). Özel sermayeli bir mevduat bankasının sürdürülebilirlik performansının hibrit ÇKKV modeliyle değerlendirilmesi: 2009–2021 dönemi Akbank örneği. İzmir İktisat Dergisi, 38(4), 884–907. https://doi.org/10.24988/ije.1216968
Buallay, A. (2019). Is sustainability reporting (ESG) associated with performance? Evidence from the European banking sector. Management of Environmental Quality: An International Journal, 30(1), 98–115. https://doi.org/10.1108/MEQ-12-2017-0149
Chao, L. (2024). Sustainable performance evaluation of the banking industry based on CPT-TOPSIS: A case study of commercial banks in China. Frontiers in Sustainability, 5, Article 1417512. https://doi.org/10.3389/frsus.2024.1417512
Çetenak, E. H., Aytaç, A., & Yağlı, İ. (2023). Çevresel, sosyal ve kurumsal yönetişim (ESG) değerlerinin banka performansı üzerine etkisi: ABD bankaları örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(2), 424–434. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1136191
Çetenak, E. H., Ersoy, E., & Işık, Ö. (2022). ESG (Çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim) skorunun firma performansına etkisi: Türk bankacılık sektörü örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (63), 75–82. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1212587
Çıtak, Ö., & Ünlü, U. (2024). BİST’te işlem gören bankaların sürdürülebilirlik raporlarının ÇKKV yöntemi ile değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 8(3), 840–857. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1474388
Dragomir, V. D., Bătae, O. M., Ionescu, B. Ș., & Ionescu-Feleagă, L. (2022). The influence of ESG factors on financial performance in the banking sector during the COVID-19 pandemic. Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 56(4). https://doi.org/10.24818/18423264/56.4.22.05
El Khoury, R., Nasrallah, N., & Alareeni, B. (2023). ESG and financial performance of banks in the MENAT region: Concavity–convexity patterns. Journal of Sustainable Finance & Investment, 13(1), 406–430. https://doi.org/10.1080/20430795.2021.1929807
Işık, Ö. (2023). ESG activities and financial performance in banking industry. International Journal of Insurance and Finance, 3(2), 53–64. https://doi.org/10.52898/ijif.2023.10
Işık, Ö., & Adalar, İ. (2025). A multi-criteria sustainability performance assessment based on the extended CRADIS method under intuitionistic fuzzy environment: A case study of Turkish non-life insurers. Neural Computing and Applications, 37(5), 3317–3342. https://doi.org/10.1007/s00521-024-10803-0
Işık, Ö., Adalar, İ., & Shabir, M. (2025a). Measuring efficiency, productivity and sustainability performance for Islamic banks: A fuzzy expert-based multi-criteria decision support model using spherical fuzzy information. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management. Advance online publication. https://doi.org/10.1108/IMEFM-09-2024-0477
Işık, Ö., Shabir, M., Demir, G., Puska, A., & Pamucar, D. (2025b). A hybrid framework for assessing Pakistani commercial bank performance using multi-criteria decision-making. Financial Innovation, 11(1), 38. https://doi.org/10.1186/s40854-024-00728-x
Işık, Ö., Zolfani, S. H., Shabir, M., & Šaparauskas, J. (2025c). A grey-based hybrid decision support framework for assessing the Environmental, Social, and Governance (ESG) sustainable performance: a case study of BIST-listed banks. Technological and Economic Development of Economy, 31(4), 1237-1273. https://doi.org/10.3846/tede.2025.24359
Karki, U., Kumar, A., & Sharma, D. (2025). Banking in sustainability: An integrated MCDM framework for evaluating the environmental, social, and governance (ESG) sustainable banking performance. Global Knowledge, Memory and Communication. Advance online publication. https://doi.org/10.1108/GKMC-04-2024-0241
Korkmaz, T., & Nur, T. (2023). The effect of ESG sustainability on firm performance: A view under size and age on BIST bank index firms. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 8(2), 208–223. https://doi.org/10.30784/epfad.1278491
Lapinskienė, G., & Danilevičienė, I. (2023). Assessment of green banking performance. Sustainability, 15(20), 14769. https://doi.org/10.3390/su152014769
Liu, A. C., Lien, Y. C., & Li, Y. (2025). An empirical investigation of ESG dimensions and bank performance: Evidence from the COVID-19 crisis. Pacific-Basin Finance Journal, 102851. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2025.102851
Malik, M. S., Irfan, M., & Munir, S. (2024). Developing a sustainable finance index and its implications on inter-intra banking sector. SAGE Open, 14(3), 21582440241271232. https://doi.org/10.1177/21582440241271232
Menicucci, E., & Paolucci, G. (2023). ESG boyutları ve banka performansı: İtalya'da ampirik bir araştırma. Corporate Governance: The International Journal of Business in Society, 23(3), 563–586. https://doi.org/10.1108/CG-03-2022-0094
Mufazzal, S., & Muzakkir, S. M. (2018). A New Multi-Criterion Decision Making (MCDM) Method Based On Proximity İndexed Value For Minimizing Rank Reversals. Computers & Industrial Engineering, 119, 427-438. https://doi.org/10.1016/j.cie.2018.03.045
Onocak, D. (2024). Türkiye'deki mevduat bankalarının entropi ağırlıklandırmalı CAMELS ve ESG performans analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 24(72), 19 –42. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1290277
Rao, R.V., & Patel, B.K. (2010), A subjective and objective integrated multiple attribute decision making method for material selection. Materials & Design, 31(10), 4738-4747. https://doi.org/10.1016/j.matdes.2010.05.014
Shannon, C.E. (1948), A mathematical theory of communication. The Bell system technical journal, 27(3), 379-423. https://doi.org/10.1002/j.1538-7305.1948.tb01338.x
Sharma, D., & Kumar, P. (2024). Prioritizing the attributes of sustainable banking performance. International Journal of Productivity and Performance Management, 73(6), 1797–1825. https://doi.org/10.1108/IJPPM-11-2022-0600
Terzioğlu, M. K., Temelli, S., Yaşar, A., & Özdemir, Ö. (2023). Bankacılık sektöründe finansal ve çevresel performansların çok kriterli karar verme yöntemleri ile karşılaştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 21–45.
Wu, M. W., & Shen, C. H. (2013). Corporate social responsibility in the banking industry: Motives and financial performance. Journal of Banking & Finance, 37(9), 3529–3547. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.04.023
Yıldırım, H., & Yaman, B. O. (2023). Türk bankacılık sektöründe 2018–2022 dönemi sürdürülebilirlik performanslarının Entropi, TOPSIS ve ARAS yöntemleri ile analizi. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 39–48. https://doi.org/10.58588/aru-jfeas.1282893
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
