Türkiye’de Üretici Fiyat Endeksi ile Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi Arasındaki Uzun Dönemli İlişkinin Ampirik Analizi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1614Anahtar Kelimeler:
Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi,- Üretici Fiyat Endeksi- Reel Efektif Döviz Kuru- Panel Veri Analizi- Eşbütünleşme TestiÖzet
Bu çalışma, Türkiye’de üretici fiyat endeksi (ÜFE) ile 2025 yılında geliştirilen Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi (RGD), reel efektif döviz kuru (REER) ve ihracat miktar endeksi (İME) arasındaki uzun dönemli ilişkileri ampirik olarak incelemek, elde edilen bulgular doğrultusunda ilgili taraflara politika önerilerinde bulunmaktır. Analizde, 2015-2025 dönemine ait çeyreklik frekansta ve sektörel düzeyde derlenen geniş panel veri seti kullanılmış; panel veri ekonometrisi yöntemleri ve Johansen eşbütünleşme testiyle değişkenler arasındaki uzun dönemli dinamikler kapsamlı biçimde araştırılmıştır. Sonuçlar, maliyet bazlı rekabet gücündeki artışların ÜFE üzerinde uzun vadede anlamlı ve negatif bir etki yarattığını, buna karşılık REER ve İME’deki artışların ise ÜFE’yi pozitif yönde etkilediğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın en önemli katkısı, literatürde ilk kez uygulanan ve bu makalede ampirik olarak test edilen RGD endeksinin fiyat dinamikleri analizine dâhil edilmesidir. Böylece, sanayi sektöründe maliyet odaklı rekabetin fiyat istikrarı üzerindeki kritik rolü bilimsel olarak gösterilmiştir. Ayrıca bulgular, döviz kuru dalgalanmaları ve ihracat performansının fiyatlar üzerindeki baskı mekanizmalarını aydınlatmakta, sektör temsilcileri ve politika yapıcılar için pratik yol haritası sunmaktadır.Çalışma, Türkiye’de fiyat istikrarı ve uluslararası rekabet gücünü artırmaya yönelik stratejiler geliştirilmesinde politika yapıcılara yol gösterici önemli ampirik kanıtlar sunmaktadır.
Kaynaklar
Aghion, P., Bergeaud, A., Blundell, R., & Griffith, R. (2021). The innovation premium to soft and hard skills in a global economy. *Journal of Economic Growth, 26*(3), 289–325. https://doi.org/10.1007/s10887-021-09199-x
Ay, A., & Demirci, N. (2017). Reel efektif döviz kuru ve üretici fiyat endeksi ilişkisi: Türkiye üzerine bir analiz. Ekonomik Yaklaşım, 28(102), 51–68.
Baharumshah, A. Z., Lau, E., & Fountas, S. (2002). On the sustainability of current account deficits: Evidence from four ASEAN countries. Journal of Asian Economics, 14(3), 465–487. https://doi.org/10.1016/S1049-0078(03)00032-4
Baltagi, B. H., Egger, P., & Pfaffermayr, M. (2022). Panel cointegration analysis of innovation and competitiveness in OECD countries. *Empirical Economics, 62*(1), 87–108. https://doi.org/10.1007/s00181-021-02085-1
Chinn, M. D., & Ito, H. (2021). Financial openness, competitiveness and price stability in emerging markets. *Review of International Economics, 29*(5), 1266–1289. https://doi.org/10.1111/roie.12553
Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251–276. https://doi.org/10.2307/1913236
Erdoğan, B., & Öztürk, A. (2020). Türkiye imalat sektöründe rekabet gücü ve fiyat endeksleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12(2), 95–114.
Eren, E., & Güngör, N. D. (2021). Döviz kuru dalgalanmalarının ihracat üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. *İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 8*(1), 35-52. https://doi.org/10.30794/pausbed.871614
Gürsoy, G., & Keskin, H. (2021). İhracat rekabet gücü ve üretici fiyat endeksi ilişkisi: Türkiye imalat sanayi panel veri analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 341–358.
Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2–3), 231–254. https://doi.org/10.1016/0165-1889(88)90041-3
Karaalp-Orhan, H. S. (2020). Competitiveness and price index relationship in the European Union: Panel ARDL approach. *Eurasian Economic Review, 10*(3), 345–361. https://doi.org/10.1007/s40822-020-00156-0
Karakoç, E., & Koç, E. (2023). Sektörler arası rekabet gücü, üretici fiyat endeksi ve döviz kuru ilişkisi: Panel ARDL analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 54–71.
Kaya, E., & Altay, N. (2019). Rekabet gücü ve döviz kuru ilişkisi: Türkiye imalat sanayi panel verisi ile bir analiz. Ekonomi, İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(2), 71–84.
Köse, M. (2022). Türk markalarının uluslararası pazarlarda rekabet gücü: Fırsatlar ve tehditler. *İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21*(41), 115-132. https://doi.org/10.26466/opusjsr.1172548
Narayan, P. K., & Smyth, R. (2019). Panel data, exchange rate and industrial competitiveness: Evidence from Asia. *Journal of Asian Economics, 64*, 101154. https://doi.org/10.1016/j.asieco.2019.101154
Pedroni, P. (1999). Critical values for cointegration tests in heterogeneous panels with multiple regressors. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61(S1), 653–670. https://doi.org/10.1111/1468-0084.0610s1653
Pedroni, P. (2004). Panel cointegration; asymptotic and finite sample properties of pooled time series tests with an application to the PPP hypothesis. *Econometric Theory, 20*(3), 597–625. https://doi.org/10.1017/S0266466604203073
Sönmez, S. (2018). Üretici fiyat endeksi belirleyicileri: Panel veri analizi. Maliye Finans Yazıları, 112, 93–108.
TEPAV. (2021). Türkiye'de İhracatçı Firmaların Performans Analizi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Yayınları. [https://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/1012](https://www.tepav.org.tr/tr/yayin/s/1012)
TÜSİAD. (2025). Türkiye'nin Rekabetçilik Gündemi: Değişen Küresel Dinamiklerde Sanayide Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği Yayını. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/11545-turkiye-nin-rekabetcilik-gundemi-2025
TÜSİAD. (2025). TÜSİAD Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi Metodolojik Doküman. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği Yayını.
Utkulu, U., & Seymen, D. (2018). Türkiye’de KOBİ’lerin Uluslararası Rekabet Gücünü Etkileyen Faktörler. *Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18*(1), 221-240.
Yazgan, E., & Yıldırım, D. Ç. (2022). Maliyet bazlı rekabet gücü ve fiyat dinamikleri: Türkiye imalat sektörü üzerine bir analiz. İktisat ve Finans Dergisi, 38(3), 391–410.
Yılmaz, N., & Kılıç, S. (2021). Türkiye’de maliyet rekabeti ve üretici fiyatları arasındaki dinamik ilişki: Panel eşbütünleşme testi. Finans, Politik & Ekonomik Yorumlar, 58(681), 67–88.
Zhao, H., & Luo, Z. (2018). Industrial competitiveness and price dynamics in China: Panel cointegration analysis. *China Economic Review, 51*, 46–59. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2018.04.002
World Economic Forum. (2023). The Global Competitiveness Report 2023. Geneva: WEF. https://www.weforum.org/reports/the-global-competitiveness-report-2023/
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
