İşletmelerde Mantar Yönetimin Çalışanların Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Yengeç (Yengeç Sepeti) Sendromuna Etkisi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1631Anahtar Kelimeler:
Mantar Yönetim- Örgütsel Vatandaşlık- Yengeç Sepeti Sendromu- Yönetim Tarzları- Örgütsel DavranışÖzet
Bu çalışma, işletmelerde uygulanan mantar yönetim tarzının çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) ve yengeç sepeti sendromu (YSS) üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Mantar yönetim, bilgi paylaşımının sınırlı olduğu, katılımcı karar alma süreçlerinin dışlandığı ve yöneticilerin kontrolü ellerinde tutmak adına şeffaflıktan uzaklaştığı bir yönetim anlayışını ifade etmektedir. Araştırma kapsamında, Kayseri ilinde faaliyet gösteren üç hastanede görev yapan 279 sağlık çalışanından toplanan veriler doğrultusunda doğrulayıcı faktör analizi, korelasyon ve çoklu regresyon analizleri uygulanmıştır. Bulgular, mantar yönetimin ÖVD üzerinde negatif, YSS üzerinde ise pozitif ve anlamlı etkiler yarattığını göstermiştir. Özellikle yetersiz bilgi paylaşımı ve güç kaybı endişesi boyutlarının bu ilişkilerde belirleyici olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, yönetsel şeffaflık ve açık iletişimin çalışan davranışları üzerindeki önemine işaret ederken, mantar yönetimin yalnızca gönüllü katkı davranışlarını değil, aynı zamanda kıskançlık ve sabotaj gibi yıkıcı tutumları da tetiklediğini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle çalışma, örgütsel davranış alanına hem teorik katkı sağlamakta hem de uygulayıcılara stratejik yönetim yaklaşımlarını gözden geçirme fırsatı sunmaktadır. Ayrıca çalışma, farklı yönetim biçimlerinin örgütsel psikolojiye olan etkilerine dair daha derinlemesine araştırmalara zemin hazırlamaktadır.
Kaynaklar
Abrugar, V. Q. (2025, March 1). 10 signs that a person has a crab mentality https://faq.ph/10-signs-that-a-person-has-a-crab-mentality/
Akduru, H. E. ve Arslantaş, C. (2021). Mantar Yönetim Yaklaşımının Örgüte Karşı Sapkın Davranışlara Etkisi Üzerine Sektörlerarası Bir Araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 9(2), 67-84.
Alfonso, L., Zenasni, F., Hodzic, S., & Ripoll, P. (2016). Understanding The Mediating Role Of Quality Of Work Life On The Relationship Between Emotional İntelligence And Organizational Citizenship Behaviors. Psychological Reports, 118(1), 107-127.
Altıntaş, M., & Topçu, T. (2024). Kamu çalışanlarının yengeç sepeti sendromu hakkındaki görüşleri: Nitel bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 448-478.
AlZgool, M., AlMaamari, Q., Mozammel, S., Ali, H., & Imroz, S. M. (2023). Abusive supervision and individual, organizational citizenship behaviour: Exploring the mediating effect of employee well-being in the hospitality sector. Sustainability, 15(4), 2903.
Aydın, G.Z. ve Oğuzhan, G., 2019. The “Crabs in a Bucket” Mentality in Healthcare Personnel: A Phenomenological Study, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(13), ss. 618-630.
Aykul, E., & Gürer, A. (2025). Mantar Yönetim Yaklaşımının Erteleme Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracılık Rolü. socıal mentalıty and researcher thınkers journal (smart journal), 11(1), 58-77.
Barghouti, Z., Guinot, J. & Chiva, R. (2023). Compassion and altruism in organizations: a path for firm survival. International Journal of Manpower, 44(9), 1-19. https://doi.org/10.1108/IJM-05-2021-0266
Birincioğlu, N., & Tekin, E. (2018). Mantar yönetim ölçeği geliştirilmesi üzerine bir çalışma. Business and Economics Research Journal, 9(1), 169-186.
Bozgüney, R., & Akıncı, A. Y. (2025). Mantar Yönetim Tarzının Bilgi Paylaşımı Üzerine Etkisi: Tematik Analiz. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 136-147.
Bozkır, A. ve Fidan, A. (2021). Spor İşletmelerinde Mantar Yönetim Anlayışının Çalışanların Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 18-31.
Bozkir, A., & Şakar, M. (2022). The mediation role of mushroom management in the effect of organizational trust on intention to leave in sports businesses. Pakistan Journal of Medical & Health Sciences, 16(02), 415-415.
Canatan, Ş., & Söyler, S. (2025). The Effect of Mushroom Management Perception on Burnout Level in Health Workers: The Case of a Public Hospital. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi. https://doi.org/10.59293/anadoluiid.1650294
Chang, C. S., & Chang, H. C. (2010). Moderating effect of nurses’ customer-oriented perception between organizational citizenship behaviors and satisfaction. Western Journal of Nursing Research, 32(5), 628-643.
Çavus, M. F., & Develi, A. (2015). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri. TISK Academy/TISK Akademi, 10(20).
Çetin, F. ve Fıkırkoca, A. (2010). Rol Ötesi Olumlu Davranışlar Kişisel ve Tutumsal Faktörlerle Öngörülebilir mi? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4), 42-66.
Çetinkaya, F. F., & Altıntaş, M. (2021). Whıstleblowıng (Erdemli Raporlama) Ve Mantar Yönetim Arasındaki İlişki. Firat University Journal of Social Sciences, 31(2), 781-793.
Demir, H., & Kiliç, T. (2023). The relationship of mushroom management and collective justice in health institutions. International Journal of Healthcare Management, 1-15.
DiPaola, M. F., & Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The high school journal, 88(3), 35-44.
Ece, S. (2024). Crab Syndrome in Business Life and Collectivist/Individualist Culture. International Journal of Business and Economic Studies, 6(2), 82-89.
Elden, B. (2024) Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğitiminin İşsizlik Kaygısına Etkisinde Çevresel Belirsizliğin Aracı Rolü. Kapadokya Akademik Bakış Dergisi, 8(1), 74-85. https://doi.org/10.69851/car.1602733
Erat, L. (2021). Yengeç sepeti sendromu. M. Sağır, L. Erat ve A. U. Aydın (Ed.), Örgüt içi davranışsal psikoloji (1. Baskı, s. 327-341) içinde. Beta Yayıncılık.
Ergun, H. (2021). The Effect of Mushroom Manager Behavior on Organizational Charlatan and Organizational Loneliness. Journal of Education and Educational Development, 8(2), 359-378.
Eyitmiş, A. M. & Yıldırım, A. (2022). Sağlık çalışanlarının çalışma yaşam kalitesinin covid-19’a bağlı hastalık kaygısı, iş stresi ve iş tatmini çerçevesinde incelenmesi: alternatif model analizleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(35), 714-730. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1011440
Finkelstein, M. A. ve Penner, L. A. (2004). Predicting Organizational Citizenship Behavior: Integrating the Functional and Role Identity Approaches. Social Behavior and Personality, 32(4), 383-398.
Günaltay, M. M., Işıkçelik, F., & Durur, F. (2022). Araştırma görevlilerinde mantar yönetim ve örgütsel bağlılık ilişkisi: sağlık yönetimi alanında bir araştırma. Yükseköğretim Dergisi, 12(2), 307-319.
Haider, S. A., Akbar, A., Tehseen, S., Poulova, P., & Jaleel, F. (2022). The impact of responsible leadership on knowledge sharing behavior through the mediating role of person–organization fit and moderating role of higher educational institute culture. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100265.
Herman, R.E. (1997). The Process of Excelling: The Practical How-To Guide For Managers And Supervisors Greensboro. NC: Oakhill Press Google Books
Kahya, V. ve Ceylan, E., (2019). İş performansını artırmada yeni bir yaklaşım: Mantar yönetim. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 4(45):3773- 3781.
Kalfaoğlu, S., 2020. Mantar yönetim. (Editör: Şemşik, Ş., Çelik, A., Akgemci, T., Diken, A.). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Konya: Eğitim Yayınevi, 345-352.
Kılıç, T., (2015). Mushroom Management Theory; Sample of Health Sector. Academy of Strategıc Management Journal, 14(Special):85-91.
Koys, D. J. (2001). The effects of employee satisfaction, organizational citizenship behavior, and turnover on organizational effectiveness: A unit‐level, longitudinal study. Personnel psychology, 54(1), 101-114.
Külekci, M., Özbozkurt, O., & Bahar, E. (2020). The Mediating Role of Mushroom Management Within the Impact of Job Stress on Intention to Leave. Journal of Business Research-Turk, 12, 361-371. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.848
Laplante, A P. & Neill, J. C. (2006). Antipatterns: Identification, refactoring, and management. Boca Raton New York: Taylor & Francis Group. Auerbach Publications.
Lee, M., Lin, MH., Srinivasan, P.M. et al. Transformational leadership and organizational citizenship behavior: new mediating roles for trustworthiness and trust in team leaders. Curr Psychol 43, 9567–9582 (2024). https://doi.org/10.1007/s12144-023-05095-x
Lievens, F. ve Anseel, F. (2004). Confirmatory Factor Analysis and Invariance of an Organizatinol Citizenship Behaviour Measure Across Samples in a DutchSpeaking Context. Journal of Occupational and Organizational Psychology, (77), 299-306.
Mar, A. (2025, March 5). Mushroom management simplicable business guide. Erişim adresi: https://management.simplicable.com/management/new/mushroom-management
Medhesap (2025, March 12) Örneklem büyüklüğü hesaplama. Erişim adresi: https://www.medhesap.com/orneklem-boyutu-hesaplama/
Miller, C. D. (2019). Exploring the crabs in the barrel syndrome in organizations. Journal of Leadership & Organizational Studies, 26(3), 352-371. doi: 10.1177/1548051819849009
Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington: Lexington Books, 4.
Organ, Dennis W. (1990). The Motivational Basis Of Organizational Citizenship Behavior. Research In Organizational Behavior, 12, 43-72.
Özdemir, Y. ve Üzüm, B. (2019). Yengeç Sendromu, Ed.:E.Kaygın ve G. Kosa, Olumsuz Boyutlarıyla Örgütsel Davranış, ss.125-138.
Öztürk, İ., & Aras, M. (2021). Mantar yönetim tarzi ve örgütsel dedikodunun bilgi paylaşimina etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22(2), 121-134.
Perry, B. D., 2009. Examining Child Maltreatment Through a Neurodevelopmental Lens: Clinical Applications of The Neurosequential Model of Therapeutics, Journal of Loss and Trauma, 14(4), ss. 240-255.
Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of management, 26(3), 513-563.
Seçkin, Ş. N. (2021). İşyeri nezaketsizliğinin geri çekilme davranışlarına etkisi: tükenmişliğin aracı, kişisel adil dünya inancının düzenleyici rolü, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(2), 421-439.
Soubharı, T. and Kumar, Y., 2014. The Crab-Bucket Effect and Its Impact on Job Stress an Exploratory Study with Reference to Autonomous Colleges. International Journal on Recentand Innovation Trends in Computing and Communication, 2(10), pp.3022-3027
Şen, B. (2019). Turizm işletmelerinde mantar yönetim yaklaşımı ve örgütsel bağlılığın değerlendirilmesi (Master's thesis), Gümüşhane Üniversitesi.
Taştan, M., & Yılmaz, K. (2008). Organizational citizenship and organizational justice scales’ adaptation to Turkish. Education and Science, 33(150).
Tutuş, N., & Düşükcan, M. (2025). Mantar yönetiminin çalışan performansı üzerindeki etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 13(2), 540-552.
Ulukapı Yılmaz, H. (2022). A New Metaphor in the Information Age: Mushroom Management. Journal of Current Researches on Social Sciences, 12 (1), 121-128.
Ulun, C., Ötkan, C. Ç., & Çolakoğlu, T. (2022). A study on public sports organization employees: the relationship between mushroom management and organizational commitment. J Human Sci, 19(2), 221-230.
Uzum, B., Ozdemir, Y., Kose, S., Ozkan, O. S., & Seneldir, O. (2022). Crab barrel syndrome: Looking through the lens of type A and type B personality theory and social comparison process. Frontiers in Psychology, 13, 792137.
Üzüm, B., & Özdemir, Y. (2020). Yengeç Sendromu “Ben Yapamazsam Sen De Yapamazsin”: Ölçek Geliştirme Çalişmasi Crab Syndrome “If I Can’t Do It, You Can’t Do It”: Scale Development Study. Journal of Organizational Behavior Research, 5(2-2020), 241-252.
Üzüm, B., Samancı, S., & Özkan, O. S. (2024). Analysing crab syndrome through the perspective of life history theory. South African Journal of Business Management, 55(1), 4592.
Williams, L. J., & Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of management, 17(3), 601-617.
Yorgancioglu Tarcan, G., Erigüç, G., Kartal, N., Şeyma Koca, G., & Karahan, A. (2021). The effect of mushroom management style and perceived supervisor support on employee performance:‘An application with university hospital employees’. The international journal of health planning and management, 36(2), 532-544.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
