Türkiye’de Cari Sağlık Harcamalarının 2010-2023 Dönemindeki Değişimi: Kamu ve Özel Bileşenlerin Betimleyici Karşılaştırması

Aafrin Sahnas, M. I., & Irshani, R. (2025). The Relationship Between Health Expenditure and Inflation in Sri Lanka (2000–2021). In Book of Abstracts of the Two-Day Multi–Disciplinary International Conference on “Digital Inequality and Social Stratification” (pp. 105). Postgraduate Unit, Faculty of Arts and Culture, South Eastern University of Sri Lanka. http://ir.lib.seu.ac.lk/handle/123456789/7431

Ağır, H. ve Tıraş, H. H. (2018). Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 643-670.

Alkaya, A. ve Gülbahar, H. O. (2022). Sağlık Harcamaları Üzerinde Sağlık Harcamaları Belirleyicileri Etkisi: OECD Ülkeleri Panel Regresyon Analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi 57(1), 47-67. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.01.1712

Ankara, H. G. ve Zeybek, D. Ö. (2021). Sağlıkta Dönüşüm Sonrası Sağlık Harcamaları ve Sağlık Enflasyonu: Zaman Serisi Analizleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(32), 1078-1093. https://doi.org/10.21076/vizyoner.808283

Anwar, A., Hyder, S., Mohamed Nor, N., & Younis, M. (2023). Government Health Expenditures and Health Outcome Nexus: A Study on OECD Countries. Frontiers in Public Health, 11, 1123759. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1123759

Atasever, M (2014). Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi: 2002-2013 Dönemi. Ankara: Sağlık Bakanlığı.

Atilgan, E., Kilic, D., & Ertugrul, H. M. (2017). The Dynamic Relationship Between Health Expenditure and Economic Growth: Is The Health-Led Growth Hypothesis Valid for Turkey?. The European Journal of Health Economics, 18(5), 567-574.

Atun, R., Aydın, S., Chakraborty, S., Sümer, S., Aran, M., Gürol, I., ... & Akdağ, R. (2013). Universal Health Coverage in Turkey: Enhancement of Equity. The Lancet, 382(9886), 65-99.

Aydıner, M. (2025). Nitel ve Nicel Göstergeler Işığında Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 11(1), 65-90.

Bacha Sımöes, E. ve Hayta, S. (2020). Sosyal Güvenlik ve Sağlığın Finansmanı: 2000-2015 Dönemine İlişkin Değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(48), 535-568. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.531286

Biçer, İ., Konca, M. ve Sarıgül, S. S. (2025). Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri: Bir Kantil Regresyon Uygulaması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 63-92. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1474813

Bölükbaşı, N., Işık, H., & Söyler, S. (2021). Sağlık Harcamaları ve İlaç Harcamaları İlişkisi: Türkiye ve OECD Ülkeleri Açısından Bir Karşılaştırma. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1), 47-56.

Cinaroglu, S. (2024). Trends in Out-of-Pocket Health Expenditure Inequality in Turkey Under Comprehensive Health Reforms. World Development Perspectives, 34, 100583. https://doi.org/10.1016/j.wdp.2024.100583

Colombo, F., & Morgan, D. (2006). Evolution of Health Expenditure in OECD Countries. Revue Française Des Affaires Sociales, (2), 19-42.

Çelik, Y. (2011). Türkiye Sağlık Harcamalarının Analizi ve Sağlık Harcama Düzeyinin Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1), 62-81.

Çetin, M. ve Ecevit, E. (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.

Çetintürk, İ. ve Gençtürk, M. (2020). OECD Ülkelerinin Sağlık Harcama Göstergelerinin Kümeleme Analizi ile Sınıflandırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(26), 228-244.

Çiçek, E. U. (2014). Tanımlayıcı İstatistikler. Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (ss. 51–61). Ankara: Asil Yayınları.

Daştan, İ. ve Çetinkaya, V. (2015). OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1), 104-134.

Diğer, H., & Uyar, U. (2025). The Relationship Between Health Expenditures and Inflation by Provinces in Türkiye: Wavelet Coherence Analysis. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 12(1), 271-292. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1505841

Erçelik, G. (2018). The Relationship Between Health Expenditure and Economic Growth in Turkey From 1980 to 2015. Journal of Politics Economy and Management, 1(1), 1-8.

European Commission (2025). ECHI Data Tool. Retrieved from https://webgate.ec.europa.eu/dyna/echi/?indlist=77a

Eurostat (2025a). Healthcare Expenditure Statistics–Overview. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Healthcare_expenditure_statistics_-_overview

Eurostat (2025b). Health Care Expenditure. Retrieved from https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/hlth_sha11_esms.htm

Farag, M., Nandakumar, A. K., Wallack, S., Hodgkin, D., Gaumer, G., & Erbil, C. (2013). Health Expenditures, Health Outcomes and the Role of Good Governance. International Journal of Health Care Finance and Economics, 13, 33–52. https://doi.org/10.1007/s10754-012-9120-3

Federal Reserve Bank of Dallas. (n.d.). Deflating Nominal Values to Real Values. Retrieved from https://www.dallasfed.org/research/basics/nominal

Fiedler, M. (2022, March 29). What Does Economy-Wide Inflation Mean for The Prices of Health Care Services (and Vice Versa)?. Brookings. Retrieved from https://www.brookings.edu/centers/center-on-health-policy/

Furtak-Niczyporuk, M. (2024). Organisation of the Turkish Healthcare System. Polish Journal of Public Health, 134, 100-103. https://doi.org/10.12923/2083-4829/2024-0022

Güneş, M. ve Demir, M. (2024). Türkiye ve Seçilmiş OECD Ülkelerinde Kamu Sağlık Harcamalarının Gelişimi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme (2010-2022). R&S-Research Studies Anatolia Journal, 7(1), 29-71. https://doi.org/10.33723/rs.1414620

Halıcı Tülüce, N. S., Doğan, İ., & Dumrul, C. (2016). Is Income Relevant for Health Expenditure and Economic Growth Nexus?. International journal of health economics and management, 16(1), 23-49. https://doi.org/10.1007/s10754-015-9179-8

Huber, M., & Orosz, E. (2003). Health Expenditure Trends in OECD Countries, 1990-2001. Health Care Financing Review, 25(1), 1-22.

İskender, C. (2018). Türkiye Nüfus Büyümesi ve Tahminleri: Matematiksel Büyüme Modelleri ve İstatistiksel Analiz ile Kuramsal ve Uygulamalı Bir Yaklaşım. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, 14(28), 75-141.

Kaiser, A. H., Mao, S., Sundewall, J., Ross, M., Koy, S., Vorn, S., ... & Ekman, B. (2025). Assessing the Determinants of Out-of-Pocket Health Expenditures Among Cambodian Households in Informal Employment Using Survey Data. International Journal for Equity in Health, 24(1), 33. https://doi.org/10.1186/s12939-025-02394-6

Karaman, S., Ürek, D., Bilgin Demir, İ., Uğurluoğlu, Ö., & Işık, O. (2020). The Impact of Healthcare Spending on Health Outcomes: New Evidence From OECD Countries. Journal of Clinical Practice and Research, 42(2), 218-222. https://doi.org/10.14744/etd.2020.80393

Kokoski, M. (2010). Getting Real: Price Deflation of Nominal Values. Journal of Benefit-Cost Analysis, 1(1), 1–11. https://doi.org/10.2202/2152-2812.1032

Kılıç, C., Kurt, Ü. (2020). Kentleşmenin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye için ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 290-305. https://doi.org/10.36543/kauiibfd.2020.014

Lago-Peñas, S., Cantarero-Prieto, D., & Blázquez-Fernández, C. (2013). On the Relationship Between GDP and Health Care Expenditure: A New Look. Economic Modelling, 32, 124-129. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2013.01.021

Lawrance, W. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches (7th ed.). England: Pearson Education Limited.

Lekhan, V. N., Zaiarskyi, M. I., Vudvud, V. V., & Kovalevych, D. A. (2022). National Health Expenditure Trends, 2000 to 2019. Wiadomości Lekarskie, 75(5), 1141-1147.

Marino, A., Morgan,D., Lorenzoni, L. & James, C. (2017). Future Trends in Health Care Expenditure: A Modelling Framework for Cross-Country Forecasts. OECD Health Working Paper. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/247995bb-en

Molla, A. A., Chi, C., & Mondaca, A. L. N. (2017). Predictors of High Out-of-Pocket Healthcare Expenditure: An Analysis Using Bangladesh Household Income and Expenditure Survey, 2010. BMC Health Services Research, 17(1), 94. https://doi.org/10.1186/s12913-017-2047-0

Mortensen, K., Dean, E. B., French, M. T., Wang, N., & Chen, J. (2021). Trends in Health Care Utilization and Expenditures in The United States Across 5 Decades: 1977–2017. Medical care, 59(8), 704-710. https://doi.org/10.1097/MLR.0000000000001557

Nakovics, M. I., Brenner, S., Bongololo, G., Chinkhumba, J., Kalmus, O., Leppert, G., & De Allegri, M. (2020). Determinants of Healthcare Seeking and Out-of-Pocket Expenditures In a “Free” Healthcare System: Evidence from Rural Malawi. Health Economics Review, 10(1), 14. https://doi.org/10.1186/s13561-020-00271-2

Nassaji, H. (2015). Qualitative and Descriptive Research: Data Type Versus Data Analysis. Language Teaching Research, 19(2), 129-132. https://doi.org/10.1177/1362168815572747

Odhiambo, N. M. (2021). Health Expenditure and Economic Growth in Sub-Saharan Africa: An Empirical Investigation. Development Studies Research, 8(1), 73-81. https://doi.org/10.1080/21665095.2021.1892500

OECD, Eurostat & WHO (2017). A System of Health Accounts 2011: Revised Edition. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/9789264270985-en

OECD (2023). Health at a Glance 2023: OECD Indicators. Paris: OECD Publishing, https://doi.org/10.1787/7a7afb35-en.

OECD (2024a). Society at a Glance 2024: OECD Social Indicators. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/918d8db3-en

OECD (2024b). Fiscal Sustainability of Health Systems: How to Finance More Resilient Health Systems When Money is Tight?. Paris: OECD Publishing, https://doi.org/10.1787/880f3195-en.

OECD & European Commission (2024). Health at a Glance: Europe 2024: State of Health in the EU Cycle. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/b3704e14-en

Office for National Statistics (ONS), (2023), Deflators and How We Use Them in Economic Estimates. Retrieved from https://www.ons.gov.uk/economy/inflationandpriceindices/methodologies/deflatorsandhowweusethemineconomicestimates

Onofrei, M., Vatamanu, A.-F., Vintilă, G., & Cigu, E. (2021). Government Health Expenditure and Public Health Outcomes: A Comparative Study among EU Developing Countries. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(20), 10725. https://doi.org/10.3390/ijerph182010725

Ökem, Z.G., & Çakar M. (2015). What Have Health Care Reforms Achieved in Turkey? An Appraisal of the "Health Transformation Programme". Health Policy, 119(9),1153-1163. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2015.06.003

Rahman, Z. U., Khan, W., & Din, S. U. (2025). Health is Wealth: Exploring Determinants of Health Expenditures in the Emerging Economies. Chinese Journal of Urban and Environmental Studies, 13(03), 2550018. https://doi.org/10.1142/S2345748125500186

Rouf, A., Sadaf, T., Rana, N., & Raza, W. (2025). Impact of Health Expenditures on Economic Growth: Evidence from South Asian Countries. Journal of Economic Impact, 7(2), 154-166.

Sayım, F. (2017). Türkiye’de Sağlık Ekonomisi İstatistikleri ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 13-30.

Scalamonti, Francesco (2025). Empirical Evidence on the Determinants of Health Expenditure in the MEDA Region Available at SSRN: http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.5111946

Sethi, N., Mohanty, S., Das, A., & Sahoo, M. (2020). Health Expenditure and Economic Growth Nexus: Empirical Evidence from South Asian Countries. Global Business Review, 25(2), S229-S243. https://doi.org/10.1177/0972150920963069

Sever, E. ve İğdeli, A. (2019). Sağlık Harcamaları, Sağlık Çıktıları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 11(20), 246-259.

Şen, A. ve Bingöl, N. (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(1), 89-106.

T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü (2025). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2023. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayını. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR-107086/saglik-istatistikleri-yilligi-2023.html

TÜİK (t.y.). Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Haber Bülteninde Yapılan Ana Revizyona İlişkin Metodolojik Doküman. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/indir/metodolojikDokumanlar/yillik_gsyh_metod_tr.pdf

TÜİK (2024). Sağlık Harcamaları İstatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2023-53561

TÜİK (2025). Tüketici Fiyat Endeksleri (2003=100): Tüketici Fiyat Endeksi ve Değişim Oranları. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Fiyat-Endeksi-Agustos-2025-54183

Vărzaru, A. A. (2025). Assessing the Relationships of Expenditure and Health Outcomes in Healthcare Systems: A System Design Approach. Healthcare, 13(4), 352. https://doi.org/10.3390/healthcare13040352

World Bank (2025). Metadata Glossary: Current Health Expenditure. Retrieved from https://databank.worldbank.org/metadataglossary/health-nutrition-and-population-statistics/series/SH.XPD.CHEX.GD.ZS

WHO (2022). Global Spending on Health: Rising to the Pandemic’s Challenges. Geneva: World Health Organization.

WHO (2025a). Global Health Expenditure Database. Retrieved from https://apps.who.int/nha/database

WHO (2025b). Methodology for the update of the Global Health Expenditure Database. Geneva: World Health Organization.