Çataldaki Kimlik: Sosyal Kimlik Teorisi Kapsamında Yerel Yiyecek Tüketim Niyetinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1743Anahtar Kelimeler:
Sosyal kimlik teorisi- yerel kimlik- küresel kimlik- yerel yiyecek tüketim niyeti- gastronomiÖzet
Küreselleşmenin belirgin etkisiyle, alan yazında tüketici kimliklerinin önemi yükselmekte; bu bağlamda, kimlik ile ürün tercihi arasındaki ilişkinin anlaşılması stratejik bir gereklilik haline gelmektedir. Küreselleşme bireylerin kimlik algılarını dönüştürürken, bu dönüşümün gastronomi tercihleri üzerindeki etkileri de merak konusu uyandırmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, bireylerin yerel ve küresel kimlik algıları ile yerel yiyecek tüketme niyetleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında, tüketicilerin küreselleşme süreciyle şekillenen sosyal kimliklerinin (yerel ve küresel kimlik) yerel yiyecekleri tercih etme eğilimleri üzerindeki etkisi, sosyal kimlik teorisi temel alınarak değerlendirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemi benimsenmiş ve veri toplamak için anket formu kullanılmıştır. Araştırma verileri, İstanbul’da yaşayan ve gönüllü olarak katılım sağlayan 264 kişiden çevrim içi Google form aracılığıyla elde edilmiştir. Toplanan veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Bulgular, yerel kimliğin yerel yiyecek tüketme niyeti üzerinde pozitif ve anlamlı bir etki yarattığını; küresel kimliğin ise negatif ancak istatistiksel açıdan anlamlı olmayan bir ilişki sergilediğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak çalışma, kimliğin yalnızca sosyolojik bir aidiyet boyutu değil, aynı zamanda tüketicilerin gastronomi tercihlerini şekillendiren önemli bir psikolojik unsur olduğunu gösterebilmektedir. Ayrıca sosyal kimlik teorisinin gastronomik davranışları açıklamada da güçlü bir kuramsal temel sunduğu görülebilmektedir.
Kaynaklar
Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2002). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Spss Uygulamalı. (2. Baskı), Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Altunoğlu, M. (2009). Kimlik”in Tüketici Tercihlerine Etkisi: Disiplinlerarası Bir Diyalog. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 53-64.
Anonim. (2018). Türkiye’de Yeme-İçme Sektörünün Boyutları (2018). Erişim Adresi: Https://Tavakvakfi.Org/Wp-Content/Uploads/2019/01/2018-Gastronomi-Ekonomisi-2018-Converted.Pdf.
Arnett, J. J. (2002). The Psychology Of Globalization. American Psychologist, 57(10), 774. https://psycnet.apa.org/buy/2002-18352-003.
B. Savarin., J.A. (2016). Lezzetin Fizyolojisi ya da Yüce Mutfak Üzerine Düşünceler. Oğlak Yayıncılık. 1. Baskı. Isbn: 978-975-329-918-3
Batra, R., & Wu, Y. (2019). Comment on “Consumer Cultural İdentity…”: Global Citizenship And Reactance. International Marketing Review, 36(5), 628-632. https://doi.org/10.1108/IMR-04-2019-0120.
Belbağ, A. G., Yumuşak, T. ve Yılmaz, K. G. (2016, Mayıs). Ulusal Kimlik, Küresel Kimlik ve Tüketici Kozmopolitanizminin Yabancı Ürün Satın Alma İsteksizliğine Etkisi. 15. Ulusal İşletmecilik Kongresinde Sunulan Tam Metin Bildiri, Türkiye, İstanbul, 715-724. https://isletmecilik.org/files/15.%20%C4%B0%C5%9Fletmecilik%20Kongresibildiri-kitap%C3%A7i%C4%9F%C4%B1.pdf.
Belge, M. (2016). Tarih Boyunca Yemek Kültürü. İletişim Yayınları.
Bessière, J. (1998). Local Development and Heritage: Traditional Food And Cuisine As Tourist Attractions İn Rural Areas. Sociologia Ruralis, 38(1), 21-34. https://doi.org/10.1111/1467-9523.00061.
Beşirli, H. (2010). Yemek, Kültür ve Kimlik. Milli Folklor, 22(87), 159-169.
Beşirli, H. (2012). Yemek Sosyolojisi, Yiyeceklere ve Mutfağa Sosyolojik Bakış. Ankara. Phoenix Yayınevi. 1. Baskı. Isbn No: 978-605-4657-25-4.
Connolly, W. E. (1991). Identity/Difference: Democratic Negotiations Of Political Paradox. Ithaca: Cornell University Press, 244.
Demirtaş, H. A. (2003). Sosyal Kimlik Kuramı, Temel Kavram ve Varsayımlar. İletişim Araştırmaları, 1 (1), 123-144. https://doi.org/10.1501/Iltaras_0000000023.
Der-Karabetian., & A. Ruiz, Y. (1997). Affective Bicultural And Global-Human İdentity Scales For Mexican-American Adolescents. Psychological Reports, 80(3), 1027-1039. https://doi.org/10.2466/pr0.1997.80.3.1027.
Fırat, M. (2014). Yemeğin İdeolojisi Ya Da İdeolojinin Yemeği: Kimlik Bağlamında Yemek Kültürü. Folklor/Edebiyat, 20(80), 129-140. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=530125.
Fieldhouse, P. (1995). Biocultural Perspectives On Nutrition. In Food and nutrition: Customs and Culture. Boston, MA: Springer US. 1-29.
Fischler, C. (1988). Food, Self and İdentity. Social Science İnformation, 27(2), 275-292. https://doi.org/10.1177/053901888027002005.
Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables And Measurement Error. Journal Of Marketing Research, 18, 39-50. https://doi.org/10.1177/002224378101800312.
Gao, D. (2017). A Cultural History Of Media Piracy İn Postsocialist China (Doctoral Dissertation, New York University). Retrieved from https://www.proquest.com/docview/1879433431?fromopenview=true&pq-origsite=gscholar&sourcetype=Dissertations%20&%20Theses.
Gaur, A. S., & Gaur, S. S. (2009). Statistical Methods For Practice and Research. New Delhi: Response Books.
Global Power City Index. (2017). Erişim Adresi : Http://Mori-M-Foundation.Or.Jp/Pdf/Gpcı2017_En.Pdf.
Gürhan-Canli, Z., Sarial-Abi, G., & Hayran, C. (2018). Consumers and Brands Across The Globe: Research Synthesis and New Directions. Journal of International Marketing, 26(1), 96-117. https://doi.org/10.1509/jim.17.0063.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate Data Analysis (8. Baskı). Cengage Learning.
Hall, C. M., & Mitchell, R. (2000). We Are What We Eat. Tourism Culture & Communication, 2(1), 29-37. https://www.ingentaconnect.com/content/cog/tcc/2000/00000002/00000001/art00003.
Hall, S. (2015). Cultural Identity and Diaspora. In Colonial Discourse And Post-Colonial Theory (392-403). Routledge.
Hsu, F. C. (2014). Food Tourism: Consumer Behaviour İn Relation To Traditional Food. (Unpublished degree of Doctor of Philosophy.)
Hutcheson, G. D., & Sofroniou, N. (1999). The Multivariate Social Scientist: Introductory Statistics Using Generalized Linear Models. Sage Publication. https://www.torrossa.com/en/resources/an/4912571.
Jensen, L. A., Arnett, J. J., & Mckenzie, J. (2011). Globalization and Cultural İdentity. In Handbook Of İdentity Theory And Research (pp. 285-301). Springer, New York, NY.
Kaiser, H. (1974). An İndex Of Factorial Simplicity. Psychometrika, 39, 31-6.
Karaosmanoğlu, N. D. (2017). Yemekle Devrialem: Küreselleşme, Kimlik, Teknoloji. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Karhan, J. (2018). Fast-Food İmparatorluğunun Zihniyetini Ritzer’in “Mcdonaldlaşma” Kavramı Üzerinden Okumak. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Busbed), 8(16), 405-432. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=778246.
Kaya, F. ve M. Atalay. (2020). Küreselleşme ve Yerelleşmeyle, Küyerelleşme. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
Khondker, H. H., & Tükel, İ. (2013). Küreselleşme Yerine Küyerelleşme: Sosyolojik Bir Kavramın Değerlendirilmesi. Sosyoloji Dergisi, (28), 177-189. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/593825.
Kiliç, S. (2013). Sampling methods. Psychiatry and Behavioral Sciences, 3(1), 44. doı:10.5455/jmood.20130325011730.
Kline, R. B. (2016). Principles And Practice Of Structural Equation Modeling. Guilford Publications.
Nacar, R., & Uray, N. (2015). Küresel ve Yerel Tüketici Kimliğinin Küresel Tüketim Eğilimine Etkisi 1. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi (Journal of Consumer and Consumption Research), 7(2), 149.
Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin Tüketim Kültürü Üzerindeki Etkisi: Teknoloji Tüketimi. Journal Of International Social Research, 8(37).
Sözen, E. (1991). Sosyal Kimlik Kavramı'nın Sosyolojik ve Sosyal Psikolojik Bir İncelemesi. Istanbul Journal of Sociological Studies, (23), 93. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/101252.
Strizhakova, Y., & Coulter, R.A. (2019). Consumer Cultural İdentity: Local and Global Cultural İdentities and Measurement İmplications. International Marketing Review, 36, 2-3. https://doi.org/10.1108/IMR-11-2018-0320.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2019). Using Multivariate Statistics. Pearson.
Tajfel, H., & Turner, J. C. (1979). An İntegrative Theory Of İntergroup Conflict. In W. G. Austin, & S. Worchel (Eds.), The Social Psychology Of İntergroup Relations (pp. 33-37). Monterey, CA: Brooks/Cole.
Tu, L., Khare, A., & Zhang, Y. (2012). A Short 8-İtem Scale For Measuring Consumers’ Local–Global İdentity. International Journal of Research in Marketing, 29(1), 35-42. https://doi.org/10.1016/j.ijresmar.2011.07.003.
Urošević, N. (2012). Cultural İdentity and Cultural Tourism-Between The Local and The Global (A Case Study Of Pula, Croatia). The European Journal of Applied Economics, 9(1), 67-76. https://journal.singidunum.ac.rs/files/2012-9-1/cultural-identity-and-cultural-tourism---between-the-local-and-the-global-a-case-study-of-pula-croatia.pdf.
Varman, R., & Belk, R. W. (2009). Nationalism And İdeology İn An Anticonsumption Movement. Journal Of Consumer Research, 36(4), 686-700. https://doi.org/10.1086/600486.
Westjohn, S. A., Singh, N., & Magnusson, P. (2012). Responsiveness To Global and Local Consumer Culture Positioning: A Personality and Collective İdentity Perspective. Journal Of International Marketing, 20(1), 58-73. https://doi.org/10.1509/jim.10.0154.
Yapraklı, T. Ş. ve Keser, E. (2016). Global Tüketici Kültürü Ve Etnik Kimliğin Ürün Gruplarına Göre Tüketim Alışkanlıkları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Uygulaması. Journal Of International Social Research, 9(43). doi: 10.17719/jisr.20164317789.
Yıldırım, E. (2019). Yemek, Ulusal Kimlik ve Milliyetçilik İlişkisi Üzerine:" Çiya" Markası ve" Turquality" Programı Örnekleri Üzerinden Bir Yaklaşım Denemesi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 188-203. doı: 10.30784/epfad.580249.
Yılmaz, O. K. (2019). Küresel Kentler ve Türkiye Kentlerinin Küresel Kentler Arasındaki Konumları/Global Cıtıes And Status Of The Turkey’s Cıtıes Among The Global Cıtıes. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(47). https://doi.org/10.21563/sutad.855904.
Zhang, Y., & Khare, A. (2009). The İmpact Of Accessible İdentities On The Evaluation Of Global Versus Local Products. Journal Of Consumer Research, 36(3), 524-537. https://doi.org/10.1086/598794.
Zhao, X., & Belk, R. W. (2008). Politicizing Consumer Culture: Advertising's Appropriation Of Political İdeology İn China's Social Transition. Journal Of Consumer Research, 35(2), 231-244. https://doi.org/10.1086/588747.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
