Sembolik Etkileşim ve Siyasal Modernleşme Bağlamında Türk Modernleşmesinin Sembolik Kodları
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1751Anahtar Kelimeler:
Sembolik etkileşim- siyasal sembol- modernleşme- Türkiye- CumhuriyetÖzet
Bu çalışmada sembolik etkileşim teorisinden yola çıkılarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda ortaya çıkan modernleşme süreci kadın, harf değişikliği ve şapka gibi semboller üzerinden analiz edilmiştir. Siyasi semboller, ideolojik, kimlik, değer ve siyasal tutumların toplum nezdinde anlamlandırılmasında etkin araçlardır. Türkiye Cumhuriyeti de modernleşme hedefleri çerçevesinde geçmişle olan kültürel bağlarını koparıp, yeni bir siyasal kültür programı oluştururken çeşitli sembollere başvurmuştur. Bu çerçevede kadın, Batılılaşma çabası içinde olan toplumsal dönüşümün sembolü olarak kullanılmıştır. Harf devrimi, sembolik olarak yeni iletişim biçimini oluşturmak ve kültürel hafızayı dönüştürmek üzere kurgulanmıştır. Şapka giyme zorunluluğunun getirilmesi ile şapka siyasi bir sembole dönüştürülmüş ve modern bireyin görsel simgesi olarak kabul görmüştür. Semboller çok sesli, çok anlamlı ve bağlamsaldır. Modernleşmenin sembolü olarak çalışmada ele alınan kadın sembolü, Harf Devrimi ve Şapka Kanunu bağlamında ele alınan ifadeler sembollerin çoklu muhtevasını ortaya koymaktadır. Mezkur semboller modernleşme fikrini topluma benimsetmenin hem ikna edici hem de zorlayıcı aracı olarak kullanılmıştır. Böylece Doğu ile Batı arasındaki ayrım belirginleştirildiği gibi geleneksel ve modern farkını ifade eden güçlü siyasi semboller olma fonksiyonunu üstlenmiştir. Bu bağlamda çalışmada, sembollerin çok anlamlılığına vurguda bulunularak Türk modernleşmesinin kullanmış olduğu birçok temsil arasından üç tanesi başat olarak seçilmiş ve bu sembollerle siyasal dönüşüm ve kimlik inşasının nasıl gerçekleştirildiği tartışılmıştır.
Kaynaklar
Ahmad, F. (2009). Modern Türkiye’nin Oluşumu (8.Basım). İstanbul: Kaynak Yayınları.
Akşin, S. (2010). Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Aslan, S. (2022). Symbolic Politics and Contention in the Turkish Republic. G. M. Tezcür (Ed.), The Oxford Handbook of Turkish Politics içinde (ss. 387–406). Oxford: Oxford University Press.
Ateş, T. (2010). Türk Devrim Tarihi (6. Basım). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Baert, P.(2005). Philosophy of the Social Sciences. Cambridge, UK: Polity Press.
Baker, P. L. (1986). The Fez İn Turkey: A Symbol of Modernization?. Costume, 20(1), 72-85.
Blumer, H. (1969). Symbolic Interactionism: Perspective and Method. California: University of California Press.
Bozaslan, B. M. (2013). Modernleşme ve Eğitim: Türkiye’de Modern Eğitimin İnşası (1923-1938). (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bozdoğan, S. (2001). Modernism and Nation Building: Turkish Architectural Culture in the Early Republic. Seattle: University of Washington Press.
Choudhury, E. (2004). The Politics of Symbols and the Symbolization of 9/11. The American Journal of Islamic Social Sciences, 21(1), 74-96.
Cohen, A. (1979). Political Symbolism. Annual Review of Anthropology, 8, 87–113.
Cumhuriyet Ansiklopedisi: 1923-1940. (2003). Cilt: 1. 4. Basım. Yayın Kurulu: Hasan Ersel, Ahmet Kuyaş, Ahmet Oktay, Mete Tuncay. İstanbul: Yapı Kredi.
Edelman, M. J. (1964). The Symbolic Uses of Politics. Illinois: University of Illinois Press.
Ertugay, F., (2021). Sarık'tan Fes'e, Fes'ten Şapka'ya Gâvurluk Asrilik Tartışmaları ya da Modernliğin Eşiği Olarak Biçim. Ertugay, F. (Ed.), Türk Modernleşmesi Nesneler ve Semboller içinde (ss.17-39). Konya: Çizgi Kitabevi.
Eryılmaz, B. (2017). Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme. İstanbul: İşaret Yayınları.
Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
Griffin, E. M. (2012). Symbolic Interactionism of George Herbert Mead. E. M. Griffin, A. M. Ledbetter, & G. G. Sparks (Eds.), A First Look at Communication Theory içinde (8.Baskı., ss. 54–66). Columbus: McGraw-Hill.
Göle, N. (1991). Modern Mahrem. Metis Yayınları: İstanbul
Göle, N. (1996). The Forbidden Modern: Civilization and Veiling. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Gül, S. S., Alican, A., ve Gümüşoğlu, F. (2014). Cumhuriyetin Aydınlanma Sembolleri: Kadınlar ve Köy Enstitüleri. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 89-114.
Hall, P. M. (1972). A Symbolic Interactionist Analysis of Politics. Sociological Inquiry, 42(3-4), 35-75.
Hall, S. (Ed.). (1997). Representation: Cultural Representations and Signifying Practices. London: Sage Publications in association with The Open University.
Hanioğlu, Ş. (1985). Batıcılık. TCTA. Cilt: 5. İstanbul: İletişim Yayınları.
Hart, K. (1999). Images and Aftermaths: The Use and Contextualization of Atatürk Imagery in Political Debates in Turkey. Political and Legal Anthropology Review, 22(1), 66–84.
Helle, H. J. (2005). Symbolic Interaction and Verstehen (Vol. 4). New York: Peter Lang.
James, W. (1948). Essays in Pragmatism. New York: Hafner Publishing Company.
Järvinen, M. (2020). Symbolic Interactionism as Analytical Tradition. M. Järvinen ve N. Mik-Meyer (Eds.), Qualitative Analysis: Eight Approaches for the Social Sciences içinde (ss. 27–50). London: SAGE Publications.
Karakaş, M. (2022). Türk Modernleşmesi Üzerine Değerlendirmeler. Sosyologca, 24, 109- 120.
Karpat, K. H. (2020). Kısa Türkiye Tarihi 1800-2012 (10. Basım). İstanbul: Timaş Yayınları.
Kertzer, D. I. (1988). Ritual, Politics, and Power. New Haven, CT: Yale University Press.
Kırpık, C. (2007). Osmanlı İmparatorluğu’nda Modernleşme Sancıları, Fes-Şapka Çatışması. Toplumsal Tarih, 162, 14-22.
Kısıklı, E. (2010). Harf İnkılabı’nın Türk ve Dünya Basınındaki Yankıları. Erdem, (56), 115–160.
Klatch, R. E. (1988). Of Meanings and Masters: Political Symbolism and Symbolic Action. Polity 21(1), 137–154.
Lewis, B. (1968). The Emergence of Modern Turkey. Oxford: Oxford University Press.
Mardin, Ş. (2021). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Mead, G. H., (1913). The Social Self. Journal of Philosophy, Psychology and Scientific Methods, 10(14), 374-380.
Mead, G. H. (1962). Mind, Self, and Society. Chicago, IL: University of Chicago.
Mik Meyer, N. (2020). Symbolic Interactionism, Stigma and Othering. M. Järvinen ve N. Mik Meyer (Eds.), Qualitative Analysis: Eight Approaches for the Social Sciences içinde (ss. 51–72). London: SAGE Publications.
Pascale, C. M. (2011). Cartographies of Knowledge: Exploring Qualitative Epistemologies. London: SAGE Publications.
Platt, J. (1996). A History of Sociological Research Methods in America, 1920–1960. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Reynolds, L. T.(2003). Intellectual Precursors. L.T.Reynolds ve N.J.Herman-Kinney (Eds.), Handbook of Symbolic Interactionism içinde (ss. 39–58). Walnut Creek, CA: AltaMira Press.
Rose, A. (1962). A Systematic Summary Of Symbolic Interation Theory. Arnold Rose (Ed.). Human Behavior and Social Processes içinde (ss.3-19). Boston: Houghton Mifflin.
Sarıkoyuncu Değerli, E. (2009). Amerikan Basınında Türk Harf ve Dil Devrimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 1-5.
Shissler, H. A. (2004). Beauty is Nothing to be Shamed of: Beauty Contests as Tools of Women’s Liberation in Early Republican Turkey. Comparative Studies of South Asia, Africa, and the Middle East 24. 1, 107–122.
Tazegül, M. (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye. İstanbul: Babil Yayınları.
Theiler, T. (2017). Political Symbolism. F. M. Moghaddam (Ed.), The SAGE Encyclopedia of Political Behavior içinde (ss. 633–634). SAGE Publications.
Tunaya, T. Z. (1983). Batılılaşmada Temel Araştırmalar ve Yaklaşımlar. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Gen.Yön. Murat Belge, C.1. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tunaya, T. Z. (2016). Türkiye'nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri (3. Basım). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Zaslavska, O. (2022). Symbolic Aspect of Politics. Sworld Us Conference Proceedings, 103–107.
Zürcher, E. J. (2017). Turkey: A Modern History (revised edition). I.B. Tauris.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
