KOMPÜLSİF SATIN ALMA DAVRANIŞ DÜZEY VE BİÇİMLERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE KUŞAKLAR ARASI DENEYİMSEL BİR ARAŞTIRMA

Özet

Kompülsif satın alma davranışı geç dönem modernist toplumlarda sıkça görülen bir davranış bozukluğudur. Bu davranışın dikkat çekici yönü tüketicilerde dayanılmaz ve dürtüsel satın alma arzusunu istemsiz bir şekilde ortaya çıkarmasıdır. Kompülsif satın alma davranışını sergileyen bireyler bunu satın alma neticesinde gerçekleşen alışveriş kaynaklı streslerini azaltmanın bir yolu olarak görmektedirler. Bu grupta değerIendirilebilecek kişiler çoğunlukla alışverişten sonra stres düzeylerinde azalma yaşarken belli bir süre sonra yaşanan bu doygunluk hissi yerini suçluluğa, sinirliliğe, mutsuzluğa veya satın alma davranışından önceki duygu durumuna bırakmaktadır. Bu içsel döngü yeni bir alışveriş yapana kadar devam etmektedir.

Bu çalışma, İstanbul metropolünde yaşayan kolayda örnekleme yöntemiyle seçilmiş X ve Y kuşaklarından toplam 401 deneğe uygulanmıştır. Araştırma ölçeğine uygulana faktör analizi soncunda oluşan beş farklı boyutun kampülsif satın alma davranış biçim ve düzeylerini açıklama oranı %59,85 olarak hesaplanmıştır. Bu boyutlara uygulanan kuşaklar arası farklılıkların tespit edilmesine yönelik analizlere göre ise Kompülsif satın alma davranışı boyutlarında “Alışveriş Sonrası Suçluluk” ve “Haz ve Eğlence Odaklı Harcama” kuşaklara göre anlamlı farklılık göstermezken; kompülsif satın alma boyutlarından “Harcama Eğilimi”, “İşlevsel Olmayan Harcamalar” ve “Harcama Zorunluluğu” istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.