TÜRK GÜN ÖNCESİ ELEKTRİK PİYASASINDA FİYAT BALONU TESTİ VE ANALİZİ

Özet

Varlık fiyatları ekonomik temeller tarafından gerekçelendirilemeyen muazzam yükseliş ve düşüş dönemleri sergileyebilmektedir. Varlık fiyat serisindeki bu patlayıcı davranışlar, balon oluşumuna işaret etmektedir. Balonlar, istikrarsız fiyat artış dönemleri yaratır. Fiyatlardaki bu yüksek oynaklık dönemlerini gün öncesi elektrik piyasalarında da gözlemlemek mümkündür. Elektrik fiyatlarındaki aşırılıklar da, piyasa fiyatını belirleyen temel değerlerden sapmalar olan balonlar olarak değerlendirilebilir. Yüksek elektrik fiyatlarının gözlemlenmesi, tüketicilerin daha ucuz olan diğer enerji kaynaklarını tercih etmelerini sağlayarak tüketici davranışını etkileyebilmektedir. Yüksek elektrik fiyatları, tüketici fiyat endeksi ve ekonomik büyüme gibi temel makroekonomik değişkenler üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir. Bu yazında, Türk gün öncesi elektrik piyasasında rasyonel balonların varlığı sağ kuyruklu ADF birim kök testleri: RADF, SADF ve GSADF testleri ile araştırılıp analiz edilmiştir. 2011 Aralık ile 2021 Nisan dönemi için arza göre düzeltilmiş aylık elektrik fiyatları kullanılmıştır. Ampirik bulgulara göre, kullandığımız verilerde 2015 ve 2018 yıllarında olmak üzere iki balon tespit edilmiştir.