TÜRKİYE’DE EKONOMİK BÜYÜME VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK HARCAMALARI ÜZERİNE ETKİLERİ: BİR KANTİL REGRESYON ANALİZİ

Özet

Sağlık harcamaları, çevre kirliliği ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki son dönemlerde alanyazında odak noktası haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, 1980-2017 yılları arasında Türkiye’de ekonomik büyüme ve çevre kirliliği göstergesi olarak karbon emisyonlarının sağlık harcamaları üzerindeki etkisini incelemektir. Bu çalışma, sağlık harcamaları, ekonomik büyüme ve çevre kirliliği arasındaki ilişkiyi kantil regresyon yöntemi kullanarak incelemektedir. Çalışmanın ampirik sonuçları incelendiğinde, ekonomik büyüme, CO₂, yaşlı nüfus ve kentleşme değişkenlerinin sağlık harcamaları üzerindeki etkisini görmemize olanak sağlar. Buna göre, ekonomik büyümenin sağlık harcamalarını arttırdığı ve karbon emisyonlarının sağlık harcamalarını düşük kantillerde arttırdığı ve orta-yüksek kantillerde azalttığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca sağlık harcamaları artıran en önemli değişken olarak yaşlı nüfus tespit edilmiş ve yaşlı nüfus arttıkça yapılan sağlık harcamaları miktarının da arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan kentleşme sağlık harcamalarını artıran bir diğer önemli etken olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın nedensellik sonuçları ise, çevre kirliliğinden sağlık harcamalarına doğru ve sağlık harcamalarından ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedenselliğin varlığını göstermektedir. Ayrıca yaşlı nüfus ve kentleşme ile sağlık harcamaları arasında iki yönlü ilişkinin varlığını göstermektedir. Bu çalışmanın bulguları, Türkiye için büyüme hipotezinin geçerli olduğunu ve çevresel bozulmanın sağlık harcamalarını kantiller boyunca artırıcı ve azaltıcı etkilere sahip olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan ekonomik büyümenin koruma hipoteze uygun olarak ülkede sağlık harcamalarının artmasını sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.