NEO-FİSHER HİPOTEZİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN 2004-2020 DÖNEMİNDE GEÇERLİLİĞİ

Özet

Fisher eşitliği uzun dönemde reel faiz oranlarının değişmediğini ve beklenen enflasyon ile nominal faiz oranı arasında birebir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Bu çerçevede Fisher hipotezi enflasyondan faize doğru bir nedenselliğin olduğunu iddia etmektedir. Ancak, 2008 krizinden sonra yapılan pek çok çalışmada özellikle enflasyon ve faiz oranları sıfıra yakın ABD, Japonya ve AB gibi ülkelerde Fisher hipotezinin tersine nedenselliğin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Literatürde bu duruma Fisher paradoksu ya da Neo-Fisher hipotezi denmektedir. Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için 2004-2020 yılları arasında nominal faiz oranları ile enflasyon arasındaki ilişkinin yönü ve niteliği farklı dönemler itibariyle ele alınmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışmada faiz oranlarıyla enflasyon arasındaki ilişki Granger nedensellik ve VAR modeli ile araştırıldıktan sonra Taylor Denkleminin parametreleri Kayan Pencere yöntemi ile elde edilmiş ve bu parametreler üzerinden Neo-Fisheryan önerme teste tabi tutulmuştur. Buna göre söz konusu dönemde yapılan analizler sonucunda enflasyonun faizin Granger nedeni olduğu, ancak faizin enflasyonun Granger nedeni olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde yapılan VAR analizi sonucunda elde edilen etki-tepki fonksiyonları dikkate alındığında faizdeki bir birimlik şok artışın enflasyonu düşürdüğü, enflasyondaki bir birimlik şok artışın ise faiz oranlarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Son olarak Kayan Pencere yöntemi ile elde edilen zamana göre değişen parametrelere göre Türkiye’de Neo-Fisher hipotezi sadece 2013M05-2014M07 döneminde geçerlidir.