ATIKLARIN ULUSLARARASI TİCARETİNE İLİŞKİN MEVZUAT VE TÜRKİYE’NİN PLASTİK ATIK İTHALATININ PLASTİK MAMUL İHRACATINA OLASI ETKİSİ

Özet

Günümüzde birçok ülke tarafından kabul gören döngüsel ekonomi yaklaşımının temel unsurlarından biri de atıkların değerlendirilerek ekonomiye tekrar kazandırılmasıdır. Atıkların ekonomik değer olarak görülmesi ülke içinde geri dönüşüm faaliyetlerini artırdığı gibi yoğun bir şekilde uluslararası ticari faaliyet olarak da karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada uluslararası atık ticaretinin ulusal ve uluslararası mevzuatı incelenmiş, ardından uluslararası atık ticaretine en çok konu olan cam, kâğıt, karton ve plastik atıklar irdelenmiştir. Son yıllarda Türkiye’nin atık plastik ithalatı hızlı bir artış göstermiştir.  Türkiye 2005 yılında plastik atık ithalatında 7.806 ton ile dünyada otuzsekizinci sırada yer almasına rağmen 2020 yılında 756.980 ton ile birinci sıraya yükselmiştir. Bu kapsamda atık plastik ithalatının ekonomiye etkilerinin araştırılması oldukça önemli hale gelmiştir. Çalışmada Türkiye’nin 3915 GTİP (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu) kodlu atık plastik ithalatının ekonomiye etkilerini incelemek amacıyla varsayımsal bir hesaplama yapılmıştır. İthal edilen plastik atığın geri kazanılan yüzde 60’lık kısmının tamamının plastik mamule dönüştürüldüğü ve tamamının ihraç edilebildiği varsayıldığında bunun plastik mamul ihracatına olası etkisi hesaplanmıştır. Ayrıca sektörel istihdam verileri incelenmiş ve Türkiye’de özellikle atık plastik ithalatının artış göstermeye başladığı 2010 yılı sonrası plastik ürünlerin imalatı ile materyal geri kazanımda çalışan sayısında bir artış gözlenmiştir. Son olarak, atık plastik ithalatı ile ilgili uygulamadaki sorunların çözümüne yönelik sonuç ve önerilere yer verilmiştir.