TANZİMAT ROMANINDAN TOPLUMA BAKMAK: 19.YÜZYIL OSMANLI İSTANBUL'UNDAKİ ÇALIŞMA HAYATINDAN BAZI KESİTLER

Özet

19. yüzyıl yenileşme dönemi içine doğmuş olan Tanzimat romanı, devrin kaydını tutan özelliği bakımından önemli verilerle doludur. Tanzimat yazarı da tanıklık ettiği sosyal olayları ve savunduğu değerleri yazdığı metinler ile halka ulaştırmıştır. Tanzimat aydınlarının en üretkenlerinin başında gelen Ahmet Mithat Efendi, günlük gözlemlerinden hareketle yazdığı Müşahedat romanında 19. Yüzyıl İstanbul’undan farklı manzaralara yer vermiştir. Bizatihi kendi kimliğiyle romana da dahil olan Ahmet Mithat Efendi, gerçek hayatta tanıştığı tüccar Seyyid Mehmet Numan Efendi’den yaptığı işe ve dolayısıyla ticaretin o devirdeki haline dair önemli bilgiler edinmiştir. Yazar aynı zamanda bir iskele ziyaretinden de sebze alım satım işinde çalışanlarını ve yaptıkları işi gözlemleme fırsatı bulmuştur. Bu çalışmada yazarın romanının ana temalarından da olan ticaret hayatı ve sebze-meyve alım satımı konuları incelenmiş, metinlerden alıntılar ile Osmanlı tarihi literatüründen elde edilen bilgiler bir araya getirilerek çalışma hayatının ilgili kesimlerine ışık tutulmuştur. Ayrıca 19. Yüzyılın değişen sosyo-ekonomik koşulları altında ele alınan iş kollarında meydana gelen değişimler de çalışmada yer almıştır. Osmanlı’nın geçmiş asırlardaki ticaret algısına ve faaliyetlerine de yer yer değinilmiştir. Sonuç olarak ele alınan iş kollarında gerek 19.yüzyılın değişen sosyo-ekonomik şartlarından dolayı gerekse de genç Osmanlı neslinin başka iş kollarında çalışmak istemesinden dolayı geçmiş asırlara kıyasla bir gerileme yaşandığı görülmüştür.