SAHRA-ALTI AFRİKA ÜLKELERİNDE TÜBERKÜLOZ ÖLÜMLERİNE NEDEN OLAN RİSK FAKTÖRLERİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Özet

Tüberküloz, 2019 yılına kadar tek bulaşıcı ajana bağlı ölümler arasında ilk sırada ye almıştır.  2021 yılında tüberküloza bağlı ölümlerin %50'si Afrika ülkelerinde meydana gelmiştir. Alkol kullanımı, sigara kullanımı ve yüksek açlık plazma glukozu tüberküloz ilişkili  ölümler için risk faktörleridir. Bu çalışmada, Sahra Altı Afrika ülkelerinde risk faktörlerinin tüberküloza bağlı ölümler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışma panel veri analizi ile yapılmıştır. Bağımlı değişken olarak tüberküloz nedeniyle ölüm sayısı kullanılırken, bağımsız değişkenler olarak tüberküloz ölümleri için risk faktörleri kullanılmıştır. Uzun dönemde, alkol kullanan, sigara içen ve açlık plazma glukozu yüksek olan kişi sayısı %1 arttığında, tüberkülozdan ölen kişi sayısı sırasıyla %0,02, %0,22 ve %0,66 artmaktadır. Kısa dönemde, sigara içen ve açlık plazma glukozu yüksek olan kişi sayısı %1 arttığında, tüberkülozdan ölen kişi sayısı sırasıyla %0,41 ve %0,50 artmaktadır. Bu çalışmada, tüberküloza bağlı ölümler ile risk faktörleri olarak alkol kullanımı, sigara kullanımı ve yüksek açlık plazma glukozu arasındaki ilişki istatistiksel olarak gösterilmiştir. Risk faktörleri ne kadar kontrol altına alınabilirse, Sahra Altı Afrika ülkelerinde tüberkülozdan ölümler o kadar azalacaktır.