TÜRKİYE’NİN BUĞDAY UNU VE MAKARNA İHRACATINDAKİ REKABETÇİLİĞİNE ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM

Özet

Uluslararası rekabetçilik, literatürde uzun süre tam anlamıyla tanımlanmaksızın ölçülmeye çalışılan bir kavram olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’nin un ve makarna sektörlerindeki rekabetçiliğinin, uluslararası rekabetçilik kavramının tanımı ve kapsamı doğrultusunda değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. O nedenle, öncelikle sektörel düzeyde bazı uluslararası rekabetçilik tanımlarına yer verilmektedir. Bu çerçevede, uluslararası rekabetçiliğin; fiyat kadar fiyat-dışı unsurlara da dayandığı ve çok ihracat yapmaktan ziyade, yapılan ihracattan çok kazanç sağlamakla da ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca bu kavram, pek çok çalışmada, ölçme ile ilgili zorluklardan kaçınmak adına fiyat rekabetine indirgenmekte, fiyat rekabetinin ise her zaman maliyet rekabeti ile aynı şey olmadığı göz ardı edilmektedir. Öte yandan, uluslararası rekabetçilik ve karşılaştırmalı üstünlük kavramları da hatalı bir biçimde birbiri yerine kullanılmaktadır. Sektörel düzeyde uluslararası rekabetçiliğin ya fiyat dışı unsurlara ya da maliyet rekabeti temelinde fiyat rekabetine dayandığı ve çok satmak değil, kârlılığı artırmak hedefine odaklandığı anlaşılmaktadır. Türkiye, dünya buğday unu ihracatında ilk ve makarna ihracatında ise dördüncü sırada gelmektedir. İhracat hacmi ve pazar payı temelinde yapılan ölçümlerde bu sektörlerde rekabetçi üstünlüğünün olduğu sonucuna varılmaktadır. Ancak, bu çalışmada, Türkiye’nin buğday unu ve makarna sektörlerindeki ihracatçılığının büyük ölçüde fiyat kırma temelinde bir fiyat rekabeti anlayışına dayandığı tespit edilmektedir. Fiyat dışı unsurlar ve maliyetler göz önüne alındığında, bu sektörlerin çok kazanmak yerine yalnızca fiyat kırmak suretiyle çok satmaya odaklanmış oldukları görülmektedir.