ENGELLİK ALANINDAKİ KAVRAMSAL KARMAŞANIN NEDENLERİ VE MEVCUT DURUM

Özet

Engellilik alanında kullanılan; engelli, özürlü, sakat, yeti yetersizliği olan birey, özel gereksinimli birey gibi kavramlarla ilgili açık, standart ve genel kabul görmüş tanımlar yoktur. Üstelik eğitim, tıp, hukuk gibi farklı bilim dalları ve bu dalların meslek mensuplarınca, farklı sivil toplum örgütlerince, Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Miletler gibi farklı uluslararası kuruluşlarca, farklı zamanlarda, farklı kavramsal tercihlerde bulunularak ya da bu kavramlar farklı tanımlanarak konu daha da içinden çıkılmaz bir hale getirilmektedir. Aynı süreçte sadece kavram tercihi değil, tercih edilen kavramın içeriğine ilişkin de değişimler ortaya çıkmış eş değişle tercih edilen kavram sabit kalsa da içerik farklılaşmıştır.

Oysa kavramların açık şekilde tanımlanması önemlidir. Zira kavramlar net değilse benzer çalışmalar ile sağlıklı karşılaştırmalar yaparak yeni bilgiler üretilmesi büyük ölçüde imkânsızlaşır. Ayrıca geliştirilecek politikalar ve gerçekleştirilecek uygulamaların kapsamının belirginleştirilmesi açısından da kavramların doğru şekilde tanımlanması önemlidir. Bu çerçevede çalışmamızın amacı yeni bir tanım yapmaktan ziyade mevcut karmaşık durumu nedenleriyle birlikte ortaya koymaktır.
Çalışmamızda öncelikle engellilik alanına ilişkin kavramların tanımlanmasında karşılaşılan güçlükler ortaya konulacak, kavramların tarihsel süreçteki değişimleri gerekçeleriyle açıklanacaktır. Ardından uluslararası kuruluşlar ve ulusal düzenlemelerdeki tanım ve yaklaşımlar açıklanarak engellilik alanında kullanılan kavramlar netleştirilmeye çalışılacaktır.