TARİHSEL BAĞLAMI, ÇEŞİTLİLİĞİ, ÇALIŞANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE HUKUKİ ÇERÇEVESİ BAĞLAMINDA DİJİTAL PLATFORMLARDA ÇALIŞMA

Özet

Yaklaşık on yıllık hızlı bir büyüme geçmişine sahip olan dijital emek platformları, standart istihdam ve çalışma biçimine oluşturdukları alternatif ile akademik tartışmaları beraberinde getiren farklılıklar yaratmıştır. Bu çalışmada, bu noktalardan yola çıkılarak platform işlerinin tarihsel bağlamda gelişimi, çeşitliliği ve kavramsal kategorizasyonu, çalışma koşulları ve çalışanlar üzerindeki etkileri ve hukuki çerçevesi ele alınmaktadır. Yirminci yüzyılın sonu itibarıyla küresel üretim ağlarının gelişimi ile birlikte ekonomik alanda dijital dönüşüm ivme kazanmıştır. İki binli yılların başlarındaki büyük resesyonu izleyen dönemde hem iş yerinin hem de ulusal sınırların belirsizleşmesi ile beraber, şirketler hazır bir işgücü havuzu oluşturma yoluna gitmiş ve dijital çalışma platformları yaygınlaşmıştır. Platformlar aracılığıyla yapılan işler; vasıf düzeyi, işin niteliği, yerinden ya da çevrimiçi yapılabilmesi gibi ölçütlere göre belirli kategorilerde sınıflanan geniş bir çeşitliliği kapsamaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde platformlar, çalışanlara sağladıkları bağımsızlık ve esneklik bağlamında olumlu etkileriyle; güvencesizlik ve yoğun denetim bağlamında olumsuz yönleriyle tartışılmaktadır. Hukuki açıdan bakıldığında ise platformlarda çalışanların statülerinin belirsizliğinden kaynaklanan olumsuzluklara dikkat çekilmektedir. Sonuç olarak dijital platformlar çalışanlara ek gelir, serbest çalışma ve kısmen kendi işini ve çalışma koşullarını belirleme fırsatları sunmakta; öte yandan genel olarak yüksek denetimli, güvencesiz ve belirsizlikler içeren bir çalışma biçimleri yaratmaktadır. Bu noktalar, halihazırda işlerin platformlaşması eğilimleri göz önünde bulundurulduğunda çalışanların yakın gelecekte karşılaşabilecekleri güçlüklere dair ipuçları vermektedir.