ZORUNLULUK VE FIRSAT İKİLEMİNDE ENFORMEL SEKTÖRÜN DEĞİŞEN YAPISINI YENİDEN DÜŞÜNMEK

Özet

Enformel sektör ve enformel ekonomiye yönelik ilk çalışmalar gelişmekte olan ülkelerde küçük ölçekli ve düşük verimli işletmelerin yaygınlaşmasıyla 1950’lerin başında akademik düzeyde araştırma gündemine girdi. Bu yıllarda enformel sektör, modernleşme eksikliğini yansıtan geçici ve marjinal bir ekonomik faaliyet olarak nitelendirildi. O tarihten bu yana enformelleşme, daha geniş bir olgu yelpazesini kapsayacak şekilde ekonomi, istihdam ve kurumlar düzeyinde gelişti. 1970’lerden itibaren neoliberalizm ve küreselleşmenin etkisiyle birçok gelişmekte olan ülke ekonomisinin temel bir özelliği haline dönüştü. 1993 yılında enformel sektörün, 2003 yılında da enformel istihdamın Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından tanımlanması sonucu enformel faaliyetlerin yasadışı veya yeraltı ekonomisiyle olan sınırları kesin hatlarıyla çizildi. Günümüzde enformel sektör, dünya genelinde istihdam edilen nüfusun yaklaşık yüzde 60'ını ve düşük ve orta gelirli ülkelerdeki ekonomik faaliyetlerin yaklaşık üçte birini oluşturan küresel çapta yaygın bir olgu haline dönüştü. Bu makale, enformel sektör kavramının gelişimini, ölçüm zorluklarını, ana etkenlerini, politika sonuçlarını ve formel sektörle olan ilişkisini genel bir bakış açısı çerçevesinde sunmayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda enformel ekonomiye yönelik genel yaklaşımlar aktarılarak 1950’li yıllardan günümüze enformel sektöre yönelik tanımlamalar geriye dönük bir perspektiften incelenecektir.