TİCARİ BANKALARDA KâRLILIĞIN İÇSEL VE MAKROEKONOMİK BELİRLEYİCİLERİ: TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Özet

Diğer ticari işletmeler gibi kârlılık ve verimlilik esasına göre çalışmak durumunda olan bankaların, hedeflerine ulaşabilmeleri sektör payları, varlıklarının dağılımı, kaynak ve mevduatlarının yapısı, faiz ve faiz dışı gelir ve giderleri gibi içsel faktörlerin yanında enflasyon oranı, merkez bankası faiz politikaları, vergi politikaları, ekonomik büyüme oranı, kur politikası gibi makroekonomik faktörlere de bağlıdır. Bu araştırmanın amacı, ticari bankalarda kârlılığı belirleyen içsel ve makroekonomik faktörleri bir arada ve nispi önem dereceleri ile ortaya koymaktır. Araştırmaya 2014-2024 döneminde Türkiye’de faaliyet gösteren ve aktif büyüklüğü sıralamasında ilk 15 sırada yer alan ticari bankalar dâhil edilmiş, bankalara ilişkin finansal verilerle makroekonomik verilerde 2014 yılı başından 2024 yılı başına kadar çeyrek dönemler dikkate alınmıştır. Panel veri analiz yöntemi ile yapılan araştırmada dirençli standart hatalar üretebilen tahmincilerden Driscoll-Kraay metoduyla tahminler yapılmıştır. Araştırma sonucunda; sermaye yeterlilik rasyosu (CAR), krediler/toplam varlıklar oranı (LR), duran varlıklar/toplam varlıklar oranı (FIX), faiz gelirleri oranı (IIR), faiz dışı gelirlerin faiz dışı giderleri karşılama oranı (ER), likit varlıklar/toplam varlıklar oranı (LAR), aktif büyüklüğü (AS) ve enflasyon oranının (INF) aktif kârlılığı oranı (ROA) ve özkaynak kârlılığı oranını (ROE) pozitif, donuk alacaklar/toplam alacaklar oranı (NPL) ve faiz oranının (INT) ise negatif yönde etkilediği, özkaynaklar/toplam varlıklar oranının (CAP) aktif kârlılığı oranını pozitif yönde etkilerken, mevduat/toplam varlıklar oranının (DR) ise negatif yönde etkilediği anlaşılmıştır.