YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRENENLERİN KONUŞMA VE YAZMA BECERİLERİNE YÖNELİK ALGILARININ METAFORLAR YOLUYLA İNCELENMESİ

Özet

İletişim, insanların duygu, düşünce ve bilgilerinin bir zihinden bir zihne aktarılması süreci olarak tanımlanabilir. Bu süreçte iletişimin gerçekleşmesine yardımcı olan en etkili öge dildir. Anne karnından itibaren dünyayla iletişim halinde olan birey, hayata gelişiyle birlikte içinde bulunduğu ailenin dilini edinmektedir. Daha sonrasında bireyin dili doğru ve etkili kullanılabilmesi için kişinin bir eğitim-öğretim sürecinden geçmesi gerekmektedir. Dil öğretim süreçlerinde dört temel dil becerisinin kazandırılması esastır. Anlama ve anlatma olmak üzere iki gruba ayırdığımız dil becerileri dil öğretiminin temelini oluşturmaktadır. Birbirini tamamlayan bu becerilerin kazanımı için etkileşimli bir öğretim ortamı sağlamak önemlidir. Benzetme amacı güdülerek bir kavramın başka bir kavram yerine kullanılması olarak tanımlanabilen metaforlar bize dil eğitimi sürecinde yol göstermektedir. Yabancı/ikinci dil öğrenen ve hedef dil konusunda ana dilliler kadar yetkin olmayan öğreniciler de öğrendikleri kavramları çeşitli metaforlar ile anlatabilmektedirler. Bu çalışma, yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin yazma ve konuşma becerilerine ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya koymalarını ve bu metaforların kategorilere ayrılarak incelenmesini hedeflemektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgu bilim yaklaşımından yararlanılmıştır. Çalışma grubunu Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Dil Öğretim Uygulama ve Araştırma Merkezi (DİLMER)’nde Türkçe öğrenen B1, B2 ve C1 seviyesindeki 49 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında “Yazma ve Konuşma Becerilerine Yönelik Metafor Formu”ndan yararlanılmıştır. Bu formda katılımcıların kişisel bilgileri bölümünü doldurmaları ve “Türkçe yazma becerisi …’ya  benzer, çünkü …” ve “Türkçe konuşma becerisi …’ya benzer, çünkü …” cümlelerini tamamlamaları istenmiştir.  Katılımcılar görüşme formunu doldurmadan önce konuyla ilgili bilgilendirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Verilere göre öğrenicilerin yazma becerisine yönelik 6; konuşma becerisine yönelik ise 5 kategoride metafor geliştirdikleri görülmüştür. Çalışmada öğrenicilerin konuşma ve yazma becerilerine yönelik çoğunlukla olumlu metaforlar ürettikleri ve Türkçeyi öğrenmeye istekli oldukları tespit edilmiştir.