Tüketicilerin Binek Araç Satın Alma Davranışlarında Bilinç Düzeylerinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1457Anahtar Kelimeler:
Bilinçli Tüketici- Tüketici Davranışı- Binek Araç- Sade Tüketim- Çevre BilinciÖzet
Bu araştırmada, tüketicilerin binek araç satın alma davranışlarında çevre bilinçli ve sade tüketim eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda katılımcıların; 18 yaş ve üzerinde olup mutlaka binek araç satın alma deneyimine sahip olması koşulu aranmıştır. Araştırmada, kartopu örnekleme yöntemi Google forms aracılığıyla kullanılmış, veriler çevrimiçi anket aracılığı ile toplanmıştır.
Yapılan istatistiksel analizlerin sonuçlarına göre; bireylerin araç tercihinde bulunurken, ekonomik faktörleri çevresel faktörlerden ön planda tuttuğu sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda, çalışma kapsamında ortaya konulan önemli bulgulardan biri; tüketicilerin yarıya yakınının, çevreye daha zararlı olduğu bilinen ancak nispeten ekonomik olan dizel yakıt türüne sahip araç kullanıyor olmasıdır. Ayrıca tüketicilerin, manuel vitesli araç tercihi otomatik vitesli araçlardan daha fazladır. Elde edilen bir diğer sonuca göre, aynı özelliğe sahip benzer fiyatlı araçlar arasında öncelik elektrikli ve hybrid araçlar yönündedir. Çalışmada tüketicilerin çevre bilinçli tüketim skorları ile “Satın alınacak binek aracın çevreye daha az zarar veren özelliklere sahip olmasına dikkat etme durumu” ve “Aynı özelliğe sahip benzer fiyatlı araçlar arasında yakıt türü açısından öncelikli tercih” arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Tüketicilerin sade tüketim skorları ile toplumsal statü ve beğeni görmek amacıyla binek araç satın alma davranışı arasında da anlamlı ilişki mevcuttur.
Kaynaklar
Acar, Z., Can, M., Önal Aşçı, Ö., Gülümser, E., Kaymak, G. ve Ayan, İ. (2018). Sera gazı salınımı ve çevre kirliliğinin azaltılması yönünden yemlik baklagillerin önemi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(3), 313–317.
Akal, M., Alpdoğan, H. ve Akat, A. (2019). İstanbul ili erkek cinsiyeti otomobil talebi yapısı ve tüketici tercihlerinde değişmeler. International Journal of Economic & Social Research, 15(2), 177–197.
Akay, A. (2003). Otomobil pazarında tüketici davranışları: Satın alma kararlarını etkileyen faktörlerin tespitine yönelik ampirik bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Arslan, K. (2003). Otomobil alımında tüketici davranışlarını etkileyen faktörler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2(3), 83–103.
Arslan, R. ve Demir, G. (2022). G-power ve minitab uygulamalı örnekleme yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Aydıner Boylu, A. ve Terzioğlu, G. (2007). Ailelerin yaşam kalitelerini etkileyen bazı objektif ve subjektif göstergelerin incelenmesi. Ankara: TC Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları.
Aysal, F. E. ve Bayrakçeken, H. (2016). Taşıt vites kutularında kademe artışının analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(3), 167–173.
Bolduc, D. ve Daziano, R. (2013). Incorporating pro–environmental preferences toward green automobile technologies through a bayesian hybrid choice model. Transportmetrica, 9, 74–106.
Buğday, E.B. (2015). Bilinçli Tüketici Ölçeği Geliştirme Çalışması. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Buğday, E.B. ve Babaoğul, M. (2016). Bilinçli tüketim kavramının boyutları: bilinçli tüketim davranışının yeniden tanımlanması. Sosyoekonomi, 24(30), 187–206.
Çetin, A.C. (2020). Türkiye’deki ithal otomobil ve hafif ticari araç perakende satışlarının döviz kuru ile ilişkisi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 401–432.
Engin, İ, Karaçelebi, A. ve Uygur, M.S. (2022). Otomotiv tüketicilerinin satın alma ve kullanım tercihleri. İstanbul: Eearnst & Young.
Erdem, C. Şentürk, I. ve Şimşek, T. (2010). Identifying the factors affecting the willingness to pay for fuel–efficient vehicles in Turkey: A case of hybrids. Energy Policy, 38(6), 3038–3043.
Etzioni, A. (1998). Voluntary simplicity: Characterization, select psychological implications, and societal consequences. Journal of Economic Psychology, 19, 619–643.
Gültekin, N., Mayda, M. ve Kilit, M. (2017). Benzin ve dizel motorlarda devir sayısının titreşime olan etkisinin incelenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 39–43.
Gürbüz, Y. ve Kulaksız, A. (2016). Elektrikli araçlar ile klasik içten yanmalı motorlu araçların çeşitli yönlerden karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2),117–125.
Gürcüm, B.H ve Yıldırım, R. (2018). Yeşil pazarlama ve dünyadan bir yeşil tekstil işletmesi: Ecoalf. The Journal of Academic Socia Science Studies, 68, 222–233.
Hayta, A.B. (2009). Sürdürülebilir tüketim davranışının kazanılmasında tüketici eğitiminin rolü. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 143–151.
International Energy Agency (2017). World energy outlook 2017. https://www.iea.org/reports/world-energy-outlook-2017 Erişim: 23.10.2022
Johanson, G.S. ve Brooks, G.P. (2010). Initial scale development: Sample size for pilot studies. Educational and Phychological Measurement, 70(3), 394–400.
Kaman, D. ve Bozkurt, Y. (2025). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre: Geleceği şekillendirecek stratejiler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 83, 299-316.
Kelen, F. (2014). Motorlu taşıt emisyonlarının insan sağlığı ve çevre üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1–2), 80–87.
Keskin, A. (2009). Hibrid taşıt teknolojileri ve uygulamaları. Mühendis ve Makine, 50(597), 12–20.
Kırmızıgül, İ. ve B. Baykal (2023). Elektrikli araç tercihinde tüketici motivasyonu. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 223-241.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2002). Towards Sustainable Household Consumption? Trends And Polıcıes In Oecd Countrıes https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2002/04/towards-sustainable-household-consumption_g1gh28aa/9789264175068-en.pdf Erişim: 21.02.2025
Öztürk, T. (2013). Asenkron motor ile sürülen elektrikli aracın modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük.
Peter, F. ve Martin, G. (1996). Otomobilin ekolojisi (Çeviri: Gürol Koca). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Rezvani, Z., Jansson, J. ve Bodin, J. (2015). Advances in consumer electric vehicle adoption research: A review and research agenda. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 34, 122–136.
Roberts, J.A. ve Bacon, D.R. (1997). Exploring the subtle relationships between environmental concern and ecologically conscious consumer behavior. Journal of Business Research, 40(1), 79–89.
Sayın, C., Çanakçı, M. ve Kılıçaslan, İ. (2005). Benzinli bir motorda benzin+lpg kullanımının performans ve emisyonlara etkisi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 21(1), 117–127.
Shama, A. ve Wisenblit, J. (1984). Values of voluntary simplicity: Lifestyle and motivation [Gönüllü sadeliğin değerleri: Yaşam tarzı ve motivasyon]. Psychological Report, 55, 231–240.
Taş, S. (2020). Tüketim karşıtı yaşam tarzları: Freeganizm, gönüllü sadelik ve minimalizm. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 6, 38-64.
Tören, M., Mollahasanoğlu, H. ve Kaya, S.M. (2022). Elektrikli araçların batarya yönetim sisteminin soğutma sistem tasarımı ve kontrolü. Journal of Scientific Reports, 5, 11–21.
Ünal Kestane, S. (2020). Bilinçli tüketim ve annelerin bilinçli tüketime yönelik tutum ve davranışları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 803–827.
Ünlü, N., Karahan, Ş., Tür, O., Uçarol, H., Özsu, E., Yazar, A., Turhan, L., Akgün, F. ve Tırıs, M. (2003). Elektrikli araçlar. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü, Gebze.
Yüksel, S. ve Şener, A. (2024). Sürdürülebilir tüketim davranışının tüketici refahı üzerindeki yordayıcı etkisi: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 75-105.
Zavestoski, S. (2002). The social–psychological bases of anticonsumption attitudes [Tüketim karşıtı tutumların sosyal-psikolojik temelleri]. Psychology and Marketing, 19(2), 149–165.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Yasin YAVUZ- Ayfer AYDINER BOYLU
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
