Yatırım Kararlarını Etkileyen Faktörlerden Sürü Psikolojisi Etkilerinin Davranışsal Finans Çatısından İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1462Anahtar Kelimeler:
Davranışsal Finans- Sürü Psikolojisi- Yatırım Kararı- Hisse SenediÖzet
Bu makale, sürü psikolojisinin finansal piyasalar üzerindeki derin etkisini araştırmakta ve bu tür davranışları yönlendiren varlık sezgiselliği, sabitleme, teyit önyargısı ve aşırı güven gibi bilişsel önyargıları vurgulamaktadır. Çalışma, 300 finans sektörü çalışanının yanıtlarını analiz ederek, sürü psikolojisine yatkınlıkla ilişkili demografik ve yatırım modellerine ışık tutmaktadır. Temel bulgular, katılımcıların önemli bir kısmının finans geçmişine sahip olmasına rağmen, eğitim başarılarının aşırı iyimserlik veya kayıptan kaçınma gibi bilişsel önyargılarda bir azalma ile ilişkili olmadığını vurgulamaktadır. Araştırma, spesifik yatırım davranışları ile psikolojik özellikler arasındaki korelasyonları önemli ölçüde ortaya koymaktadır: gayrimenkul yatırımcıları, geleneksel banka mevduatlarına yatırım yapanlara kıyasla daha fazla aşırı iyimserlik ve muhafazakarlık sergilemektedir. Bu görüşler, sürü psikolojisinin trendleri ve dalgalanmaları şiddetlendirerek piyasa dinamiklerini etkilemekle kalmayıp, aynı zamanda farklı yatırımcı profilleri ve yatırım araçları arasında belirgin bir şekilde ortaya çıktığını göstermektedir. Anket sonuçları, katılımcıların %51,7'sinin erkek olduğunu, %57,7'sinin finans eğitimi aldığını ve %18,7'sinin hisse senetlerine yatırım yaptığını ortaya koymaktadır. Anket ayrıca katılımcıların %17,3'ünün piyasa gelişmelerini takip etmediğini, %21,7'sinin ise piyasa gelişmelerini aylık olarak takip ettiğini ortaya koymuştur. Student's t-testi, finans eğitimi almış yatırımcıların kendilerine daha fazla güvendiklerini ortaya koymaktadır (p<0.05).
Kaynaklar
Ateş, A. (2007), Finansal Yatırımların Davranışsal Finans Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Ateş, S. (2014), Finansal Okuryazarlık ve Davranışsal Önyargılar: Bireysel Hisse Senedi Yatırımcısı Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Aydın, A. (2018), Bireysel Yatırım Kararlarında Demografik Değişkenler ile Davranışsal Eğilimler Arasındaki Farkın İncelenmesi: Kilis Örneği, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
Arnott, R. D. (2018). Fear of missing out (FOMO) in investing: Its effect on investors' decision making. Financial Analysts Journal, 74(4), 17-20.
Banerjee, A. V. (1992). A simple model of herd behavior. The Quarterly Journal of Economics, 107(3), 797-817.
Barber, B. M., & Odean, T. (2001). Boys will be boys: Gender, overconfidence, and common stock investment. The Quarterly Journal of Economics, 116(1), 261-292.
Barberis, N., Shleifer, A., & Vishny, R. (1998). A model of investor sentiment. Journal of Financial Economics, 49(3), 307-343.
Bikhchandani, S., Hirshleifer, D., & Welch, I. (1992). A theory of fads, fashion, custom, and cultural change as informational cascades. Journal of Political Economy, 100(5), 992-1026.
Böyükaslan, A. (2012), “Bireysel Yatırımcıları Finansal Yatırım Kararına Yönlendiren Faktörlerin Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: Afyonkarahisar Örneği”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
De Bondt, W. F. M., & Thaler, R. H. (1985). Does the stock market overreact? The Journal of Finance, 40(3), 793-805.
Dreman, D. (1998). Contrarian Investment Strategies: The Next Generation. New York, NY: Simon & Schuster.
Fama, E. F. (1970). Efficient capital markets: A review of theory and empirical work. The Journal of Finance, 25(2), 383-417.
Festinger, L. (1957). A Theory of Cognitive Dissonance. Stanford, CA: Stanford University Press.
Hendershott, T., Jones, C. M., & Menkveld, A. J. (2011). Does algorithmic trading improve liquidity? The Journal of Finance, 66(1), 1-33.
Hirshleifer, D., & Teoh, S. H. (2003). Herd behavior and cascading in capital markets: A review and synthesis. European Financial Management, 9(1), 25-66.
Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica, 47(2), 263-291.
Kindleberger, C. P., & Aliber, R. Z. (2005). Manias, Panics, and Crashes: A History of Financial Crises (5th ed.). Hoboken, NJ: Wiley.
Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91.
Montier, J. (2007). Behavioural Investing: A Practitioner's Guide to Applying Behavioural Finance. Chichester, UK: Wiley.
Nickerson, R. S. (1998). Confirmation bias: A ubiquitous phenomenon in many guises. Review of General Psychology, 2(2), 175-220.
Scharfstein, D. S., & Stein, J. C. (1990). Herd behavior and investment. The American Economic Review, 80(3), 465-479.
Scherbina, A. (2013). Asset price bubbles: A selective survey. IMF Working Papers, 13(45).
Securities and Exchange Commission. (2010). Concept release on equity market structure. Federal Register, 75(13), 3594-3614.
Shiller, R. J. (1981). Do stock prices move too much to be justified by subsequent changes in dividends? The American Economic Review, 71(3), 421-436.
Shiller, R. J. (2000). Irrational Exuberance. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Thaler, R. H. (1985). Mental accounting and consumer choice. Marketing Science, 4(3), 199-214.
Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness. New Haven, CT: Yale University Press.
Tversky, A., & Kahneman, D. (1973). Availability: A heuristic for judging frequency and probability. Cognitive Psychology, 5(2), 207-232.
Tversky, A., & Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science, 185(4157), 1124-1131.
Zeelenberg, M., & Pieters, R. (2007). A theory of regret regulation 1.0. Journal of Consumer Psychology, 17(1), 3-18.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Saban Onur VIGA
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
