Kamu Politikalarına Sivil Katılımda Kamu Vatandaş İşbirliği (KAVİ) Modeli ve Modelin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1491Anahtar Kelimeler:
Finansal katılım- Yeni Kamu Hizmeti- Kitlesel fonlama- Yeni Kamu Yönetişimi- Kamu-Vatandaş İşbirliğiÖzet
Küresel değişimler, kamu politikasının planlama ve uygulama yöntemlerinde de farklılaşmalara neden olmaktadır. Bu anlamda en köklü değişikliklerin gözlemlendiği alanlardan biri de kamu politika finansmanıdır. Devletçi bir çizgiden Kamu-Özel İşbirliği’ne (KÖİ) ve vatandaş katılımına kadar çeşitlenen uygulamalar, finansman alanında farklı dönemlerde öne çıkmıştır. Son 40 yıllık süreçte etkili olan ve KÖİ’yi de içeren neoliberal politikalar ise günümüzde çeşitli yönleriyle eleştirilmekte ve son yıllarda kamu yönetiminde Yeni Kamu Yönetişimi (YKY) ve Yeni Kamu Hizmeti (YKH) gibi yaklaşımların da merkezinde yer alan şeffaflık, katılımcılık, hesap verebilirlik gibi yönleriyle yönetişim odaklı uygulamalar gündeme gelmektedir.
Bu çalışmada günümüz koşullarında uygulanma potansiyeli taşıyan bir örnek olarak Demirdaş’ın (2023a; 2023b) vatandaş katılımı temelinde önerdiği Kamu-Vatandaş İşbirliği (KAVİ) modelinin ne yönde geliştirilebileceği sorusu üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda Yeni Kamu İşletmeciliği (YKİ) ve YKİ’ye yönelik eleştiriler içeren YKY ve YKH yaklaşımları karşılaştırmalı şekilde ele alınmıştır. Bununla bağlantılı olarak farklı dönemlerde öne çıkan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve KÖİ gibi uygulamalar da KAVİ modelinin geliştirilmesi hedefiyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Modelin uygulanabilirliğini güçlendirecek noktalar; ilgili yasal çerçeveye uyum kapasitesi ve olası uygulama alanları konusunda tartışma ve değerlendirmelerle analiz edilmiş ve mevcut yasal düzenlemeler üzerinden öneriler geliştirilmiştir. Modelin geliştirilmesi bakımından finansal yönüyle kitlesel fonlama uygulamasına gidilmesi ve bunun vatandaş odaklı bir çerçevede hayata geçirilmesi; yönetsel yönüyle vatandaş katılımına öncelik veren Kamu Girişim Şirketleri’nin oluşturulması önerilmektedir. Konuya ilişkin gelecek çalışmalarda modelin uygulama alanlarının zenginleştirilmesi, veriler ışığında fizibilite sınamaları ve düzenleyici etki analizleri gibi konuların ele alınması, kamu politikaları finansmanında uygulanabilirliğinin tespitine katkıda bulunma potansiyeli taşımaktadır.
Kaynaklar
233 Sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Resmî Gazete Tarihi: 18.06.1984, Sayı: 18435.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, Resmî Gazete Tarihi: 14.02.2011, Sayı: 27846.
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, Resmî Gazete Tarihi: 30.12.2012, Sayı: 28513.
Akyıldız, F. (2017), Yeni Kamu İşletmeciliğine Karşı Yeni Kamu Hizmeti: Yerel Hizmetlere Gönüllü Katılım ve Büyükşehir Belediyeleri, M. Güler ve A. M. Turan (Ed), Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar içinde (ss. 146-182), İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Yayınları.
Aktan, C. C. (2010), Kamu Ekonomisinin Rolü ve Fonksiyonlarının Piyasa Ekonomisine Devredilmesi: Özelleştirme, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 101-119.
Al, Hamza (2022), Kamu Yönetimi, Sosyal Bilimler Ansiklopedisi (2. baskı) içinde (ss. 328-330), İstanbul: Tübitak Bilim Yayınları.
Aydın, R. (2020), Neoliberalleşme Döneminde Türk Kamu Yönetiminin Merkezileşme Süreci: 1980 1980’li Yıllarda Yönetsel Merkezileşmenin Araçları, Akademik Hassasiyetler Dergisi, 7(13), 267–295.
Ball, R., Heafey, M. ve King, D. (2007), The Private Finance Initiative in the UK: A Value for Money and Economic Analysis, Public Management Review, 9(2), 289–310.
Bayrakcı, E. ve Kahraman, S. (2017), Yeni Kamu Hizmeti Anlayışı ve Belediye Hizmetlerinde Özelleştirme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 37, 299-315.
Bovaird, T. (2004), Public–Private Partnerships: From Contested Concepts to Prevalent Practice, International Review of Administrative Sciences, 70(2), 199-215.
Box, R. C. (1999), Running Government Like a Business: Implications for Public Administration Theory and Practice, American Review of Public Administration, 29(1), 19-43.
Brereton, M. ve Temple, M. (1999), The New Public Service Ethos: An Ethical Environment For Governance. Public Administration, 77, 455-474.
Casady, C. B., Eriksson K., Levitt, R. E. ve Scott, W. R. (2020), (Re)defining Public-Private Partnerships (PPPs) in the New Public Governance (NPG) Paradigm: An Institutional Maturity Perspective, Public Management Review, 22(2), 161-183.
Chaicharoun, S. (2013), A Book Review The New Public Service: Serving, Not Steering Expanded Edition by Janet V. Denhardt and Robert B. Denhardt, Journal of Social Sciences Naresuan University, 9(1), 139-151.
Chen, C., Hubbard, M. ve Liao, C. (2013), When Public–Private Partnerships Fail: Analysing Citizen Engagement in Public–Private Partnerships – Cases From Taiwan and China, Public Management Review, 15(6), 839-857.
Claver, E., Llopis, J., Gascó, J. L., Molina, H. ve Conca, F. J. (1999). Public Administration: From Bureaucratic Culture to Citizen-oriented Culture, International Journal of Public Sector Management, 12(5), 455–464.
Çubukçu, C. (2017), Kitlesel Fonlama: Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları Üzerinden Bir Değerlendirme, Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, 6(2), 155-172.
Davis, M. ve Cartwright, L. (2019), Financing for Society: Assessing the Suitability of Crowdfunding for the Public Sector, Leeds, UK: University of Leeds.
Demir, F. (2017), Post-NPM and Re-centralisation: Current Themes in Europe and Turkey, Journal of Contemporary European Studies, 26(2), 149–164.
Demirdaş, Ö. (2023a), Yeni Bir Kalkınma Modeli Olarak Kamu Vatandaş İşbirliği (KAVİ) Projesi Nedir? Nasıl Uygulanabilir?, Retrieved from: https://www.fikiranalizi.com/yeni-bir-kalkinma-modeli-olarak-kamu-vatandas-isbirligi-projesi-kavi-nedir-nasil-uygulanabilir
Demirdaş, Ö. (2023b), Kamu Vatandaş İşbirliği (KAVİ) Projelerinin, Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ve Gelir Ortaklığı Senetlerinden (GOS) Farkı Nedir?, Retrieved from: https://www.fikiranalizi.com/kamu-vatandas-isbirligi-kavi-projelerinin-kamu-ozel-isbirligi-koi-ve-gelir-ortakligi-senetlerinden-gos-farki-nedir
Denhardt, R. B. (2002), Trust as Capacity: The Role of Integrity and Responsiveness, Public Organization Review: A Global Journal, 2(1), 65–76.
Denhardt, J. V. ve Denhardt, R. B. (2007), The New Public Service: Serving Not Steering (Expanded Edition), New York, USA: M. E. Sharpe Inc.
Denhardt, J. V. ve Denhardt, R. B. (2015), The New Public Service: Serving Not Steering (Expanded Edition), Londra, UK: Routledge Taylor ve Francis Group.
Denhardt, J. V., Denhardt, R. B. ve Blanc T. A. (2015). Public Administration: An Action Orientation, Boston, USA: Wadsworth Cengage Learning.
Dickinson, H. (2016), From New Public Management to New Public Governance: The Implications for a New Public Service, J. R. Butcher ve D. J. Gilchrist (Ed.), The Three Sector Solution: Delivering Public Policy in Collaboration with Not-For-Profits and Business içinde (ss. 41-60), Acton, UK: ANU Press.
Doğan, B. ve Bozkurt, Ö. (2024), Girişimciler İçin Yeni Bir Fon Kaynağı Olarak Kitlesel Fonlama ve Kitlesel Fonlama Platformlarının Kategori Bazlı İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(1), 22-41.
Domberger, S. ve Jensen, P. (1997), Contracting Out by the Public Sector: Theory, Evidence, Prospects, Oxford Review of Economic Policy, (13)4, 67-78.
Dye, T. R. (2013), Understanding Public Policy, New Jersey: Pearson.
ELKOM (2025), GES Ömrü Ne Kadar?, https://elkomelektrik.com.tr/ges-omru-ne-kadar/#:~:text=Bir%20g%C3%BCne%C5%9F%20enerjisi%20santralinin%20(GES,%80%2D90%20verimlilikle%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9F%C4%B1r, Erişim Tarihi: 20.02.2025.
Eren, A. A. ve Şimşek, O. (2022), Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ve Özelleştirmenin Ekonomi-Politiği: Türkiye Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), 337-361.
Eriçok, R. E. (2023). Dünyada ve Türkiye’de Kamu-Özel İşbirliği Uygulamaları: Rakamsal Verilerle Bir Analiz. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi - Journal of Economic Policy Researches, 10(2), 629-661.
Erkuş, S. (2023). Davranışsal İktisat Perspektifinde Hayırseverliği ve Bağış Yapmayı Nasıl Alışkanlık Haline Getirebiliriz?, N. M. Hamzaoğlu (Ed.), Davranışsal İktisadın Gelişimi ve Uygulamaları içinde (ss. 127-149), Ankara: Nobel Yayınevi.
Gawthrop, L. C. (1993). Images of the Common Good, Public Administration Review, 53(6), 508-515.
Gawthrop, L. C. (1999), Public Service and Democratic Values: The Moral Interface, Administrative Theory & Praxis, 21(4), 427-432.
Gawthrop, L. C. (2005), Public Administration in a Global Mode, Public Integrity, 7(3), 241-259.
Greve, C. ve Hodge, G. (2010), Public-Private Partnerships and Public Governance Challenges. S. Osborne (Ed.), The New Public Governance?: Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public Governance içinde (ss. 149-162). London, UK: Routledge.
Güven, A. B. (2013), IMF, Dünya Bankası ve Küresel Kriz: Yeni Dengeler, Eski Yönelimler. F. Şenses, Z. Öniş ve C. Bakır (Ed.), Küresel Kriz ve Yeni Ekonomik Düzen içinde (ss. 41-64), İstanbul: İletişim.
Hefetz, A. ve Warner, M. (2004), Privatization and Its Reverse: Explaining the Dynamics of the Government Contracting Process, Journal of Public Administration Research and Theory, (14)2, 171–190.
Hong, S. ve Ryu, J. (2019), Crowdfunding Public Projects: Collaborative Governance for Achieving Citizen Co-funding of Public Goods, Government Information Quarterly, 36, 145-153.
Hood, C. (1991), A Public Management For All Seasons?, Public Administration, 69(1), 3-19.
Kaya, K. ve Koç, E. (2015), Enerji Üretim Santralleri Maliyet Analizi, Mühendis ve Makina, 56(660), 61-68.
Kettle, D. F. (2010), Governance, Contract Management and Public Management. S. Osborne (Ed.), The New Public Governance?: Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public Governance içinde (ss. 239-254). London, UK: Routledge.
Kitle Fonlaması Tebliği (III – 35/A.2), Resmî Gazete Tarihi: 27.10.2021, Sayı: 31641.
Lamba, M. (2014), Yeni Kamu Yönetimi Perspektifinden Türkiye’de Kamu Yönetimi Reformları: Genel Gerekçeler Üzerinden Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 135–152.
Lee, C. H., Zhao, J. L. ve Hassna, G. (2016), Government-incentivized Crowdfunding for One-Belt, One-Road Enterprises: Design and Research Issues, Financial Innovation, 2(2), 1-14.
Osborne, D. T. (1993), Reinventing Government, Public Productivity & Management Review, 16(4), 349-356.
Osborne, S. P. (2006), The New Public Governance?, Public Management Review, 8(3), 377–387.
Öniş, Z. (1991), The Evolution of Privatization in Turkey: The Institutional Context of Public-Enterprise Reform, International Journal of Middle East Studies, 23(2), 163–176.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (2025), Türkiye’de Özelleştirme, https://www.oib.gov.tr/turkiyede-ozellestirme, Erişim Tarihi: 29.07.2025.
Özer, M. A., ve Çiftçi, A. (2023). Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı Sonrası Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi ve Türkiye Açısından Bir Durum Analizi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 25-38.
Peters, B. G. (2002), The Changing Nature of Public Administration: From Easy Answers to Hard Questions, Asian Journal of Public Administration, 24(2), 153-183.
Pollock, F. (1978), State Capitalism: Its Possibilities and Limitations, A. Arato & E. Gebhart (Ed.), The Essential Frankfurt School Reader içinde (ss. 71-94), Oxford: Basil Blackwell.
Sakarya, Ş. ve Bezirgan, E. (2018), Kitlesel Fonlama Platformları: Türkiye ve Yurtdışı Karşılaştırması, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 18-33.
SPK (2025), Listeye Alınan Platformlar, Retrieved from: https://spk.gov.tr/sirketler/kitle-fonlama-platformlari/listeye-alinan-platformlar
Şanlıoğlu, Ö (2003), Türkiye’de Özelleştirmenin Önündeki Başlıca Engeller ve Daha İyi Bir Özelleştirmenin Çerçeve Koşulları, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, VII(3-4), 865-888.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2025), Kamu-Özel İşbirliği ile Yürütülen Projeler, https://koi.sbb.gov.tr/, Erişim Tarihi: 29.07.2025.
UNDP (2015), From Old Public Administration to the New Public Service: Implications for Public Sector Reform in Developing Countries, Singapore: UNDP Global Centre for Public Service Excellence.
Uyanık, K. C. ve Çınaroğlu, S. (2023), Sağlık Hizmetlerinde Alternatif Bir Finansman Modeli Olarak Kitlesel Fonlama, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(1), 279-304.
Uysal, Y. (2020), Klasik Kamu Yönetiminden Yeni Kamu İşletmeciliği ve Post-Yki’ye Kamu Hizmetlerinin Değişimi ve Dönüşümü Üzerine Bir Değerlendirme, International Journal of Management and Administration, 4(7), 112-155.
Üstüner, Y. (2000), Kamu Yönetimi Kuramı ve Kamu İşletmeciliği Okulu, Amme İdaresi Dergisi, 33(3), 15-31.
Ütük, U (2015). Denhardt ve Denhardt’ın Yeni Kamu Hizmeti Kuramına Bakış, Sayıştay Dergisi, 99, 47-70.
Yalçın, F. C. (2014), Kamu Özel İşbirliği ve Özelleştirme: Kavramsal Bir Çerçeve, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 13(25), 133-162.
Yaşar, M. E. ve Korkut, F. (2018). Türkiye’de Denetim ve Bağımsız Düzenleyici Kuruluşlar, Atlas International Referred Journal On Social Sciences, 4(8), 40-52.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
