Müşteri İlhamı Ölçeği Türkçe Uyarlaması: Geçerlik/Güvenirlik Uygulaması
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1556Anahtar Kelimeler:
Geçerlilik-Güvenirlik- Müşteri İlhamı- Ölçek Uyarlama- Pazarlama- Tüketici Davranışı.Özet
Bu çalışmanın amacı, İngilizce olarak Böttger vd. (2017) tarafından geliştirilen “Müşteri İlhamı Ölçeği”nin Türkçe’ye uyarlanmasıdır. Çalışmada bilimsel ölçek uyarlama basamaklarına göre hareket edilmiştir. Bu kapsamda her aşama hakkında detaylı bilgiler “Yöntem” başlığı altında sunulmuştur. Ölçek uyarlama sürecinde çeviri-ters çeviri, uzman görüşü, ön ve son uygulama aşamaları titizlikle yürütülmüştür. Veriler, Türkiye’de yaşayan yetişkinlerden çevrimiçi ve yüz yüze olmak üzere toplam 999 (1.çalışma grubu=12, 2.çalışma gurubu=67, 3.çalışma grubu=920) katılımcıdan toplanmıştır. 920 katılımcıdan oluşan 3.çalışma grubu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda ölçeğin 9 ifadeden-iki boyuttan (İlham Alma ve Harekete Geçme) oluştuğu ve yapısal geçerliliğe sahip olduğu belirlenmiştir (χ2/SD=4.668, TLI=.965, IFI/CFI=.977, NFI=.971, GFI=.975, AGFI=.851, RMR=.045, RMSEA=.063). Ayrıca, güvenirlik analizleri ölçeğin yüksek güvenilirlik düzeyine sahip olduğunu göstermiştir (İlham Alma:α=.827; Harekete Geçme:α=.858; Genel:α=.878). Bu sonuçlardan hareketle Türkçe uyarlaması yapılan Müşteri İlhamı Ölçeği’nin hem teorik temellere hem de istatistiksel kriterlere dayalı olarak geçerli-güvenilir bir ölçek olduğu belirtilebilir. Müşteri ilhamının satın alma niyetini tetiklediği ve özellikle yerli alanyazında müşteri ilhamına odaklı ölçme aracının eksikliği göz önüne alındığında; bu çalışmanın pazarlama ve tüketici davranışları alanında çalışma yürüten araştırmacılar için önemli bir boşluğu doldurduğu belirtilebilir. Çalışma sonucunda sektörel ve akademik bir bakış açısıyla çeşitli öneriler geliştirilmiştir.
Kaynaklar
Aksoy Kürü, S. (2022). Psikolojik ayrıcalık: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(44), 461-480. https://doi.org/10.35408/comuybd.1028401.
Balakrishnan, B. K. P. D., Dahnil, M. I., & Yi, W. J. (2014). The ımpact of social media marketing medium toward purchase ıntention and brand loyalty among generation Y. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 148, 177–185. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.07.032.
Bayık, M. E., & Gürbüz, S. (2016). Ölçek uyarlamada metodoloji sorunu: Yönetim ve örgüt alanında uyarlanan ölçekler üzerinden bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(1), 1-20. https://doi.org/10.18394/iid.15648.
Beaton, D. E., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2000). Guidelines for the process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25(24), 3186-3191.
Bezek, E., & Sahilli Birdir, S. (2023). Deneyimsel pazarlamanın müşteri memnuniyetine ve sadakatine etkisi: Restoran işletmelerinde bir araştırma. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 12(2), 81-111.
Biçer, H. (2019). E-öğrenmeye yönelik tutum: Ölçek uyarlama çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Böttger, T., Rudolph, T., Evanschitzky, H., & Pfrang, T. (2017). Customer inspiration: Conceptualization, scale development, and validation. Journal of Marketing, 81(6), 116-131.
Brislin, R. W., Lonner, W. J., & Thorndike, R. M. (1973). Cross-cultural Research Methods. New York: John Wiley.
Brown, J. D. (2009). Choosing the right type of rotation in PCA and EFA. Shiken: JALT Testing and Evaluation SIG Newsletter, 13(3), 20-25.
Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. (24. Baskı). Pegem Akademi.
Cabral, L. L., Lopes, P. B., Wolf, R., Stefanello, J. M. F., & Pereira, G. (2018). A systematic review of cross-cultural adaptation and validation of Borg's rating of perceived exertion scale. Journal of Physical Education, 28, 1-13. https://doi.org/10.4025/jphyseduc.v28i1.2853
Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(3), 199-210. https://doi.org/10.26650/FNJN397481.
Cao, Y., Zhou, Z., & Majeed, S. (2021). Stimulating customer inspiration through online brand community climates: the mediating role of customer interaction. Frontiers in Psychology, 12, 706889. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.706889.
Cavanagh, K. (2015). The shape of things to come: Inspiration in the organizational sciences. In Academy of Management Proceedings, 15(1), 15485. Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management.
Çolakoğlu, Ö. M., & Büyükekşi, C. (2014). Açımlayıcı faktör analiz sürecini etkileyen unsurların değerlendirilmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 56-64.
Genç, E., Kurt, A. E., & Özer, A. (2025). Çevrim içi marka deneyimleri bağlamında tüketici ilhamının ve marka mutluluğunun satın alma niyetine etkisi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 18(1), 105-140.
Ghafourzay, H., & Parıltı, N. (2020). The impact of social media marketing on customer inspiration and customer purchase intention: A case study on Kabul-Afghanistan telecom industry. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2721-2732.
Gürbüz, C., & Bozkurt, Ö. Ç. (2022). Gösterişçi, deneyimsel ve sembolik tüketim ölçeklerinin Türkçeye uyarlanması. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 15(1), 193-218. https://doi.org/10.15659/ppad.15.1.998150.
Hambleton, R. K., Merenda, P. F., & Spielberger, C. D. (2004). Issues, designs, and technical guidelines for adapting tests into multiple languages and cultures. In Adapting educational and psychological tests for cross-cultural assessment (ss. 15-50). Psychology Press.
Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-30.
Harrington, D. (2009). Confirmatory factor analysis. Oxford University Press.
Howard, M. C. (2016). A review of exploratory factor analysis decisions and overview of current practices: What we are doing and how can we improve?. International Journal of Human-Computer Interaction, 32(1), 51-62. https://doi.org/10.1080/10447318.2015.1087664.
Izogo, E. E., & Mpinganjira, M. (2020). Behavioral consequences of customer inspiration: the role of social media inspirational content and cultural orientation. Journal of Research in Interactive Marketing, 14(4), 431-459. https://doi.org/10.1108/JRIM-09-2019-0145.
Kasamani, T., Abass, A., & Mostapha, N. (2022). The antecedents and consequences of customer inspiration: The mediating role of perceptual fluency in the online shopping context. International Review of Management and Marketing, 12(5), 5-11. https://doi.org/10.32479/irmm.13390
Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
Pallant, J. (2017). SPSS kullanma klavuzu SPSS ile adım adım veri analizi. (Çev. Sibel Balcı, Berat Ahi). Anı Yayıncılık.
Peterson, R. A. (1994). A meta-analysis of Cronbach's coefficient alpha. Journal of Consumer Research, 381-391.
Pencarelli, T., Ali Taha, V., Škerháková, V., Valentiny, T., & Fedorko, R. (2020). Luxury products and sustainability issues from the perspective of young Italian consumers. Sustainability, 12(1), 245. https://doi.org/10.3390/su12010245.
Rahımı, Z., & Kırkbir, F. (2022). Sosyal medya pazarlama faaliyetlerinin yeme-içme işletmeleri müşterilerinin ilhamı ve marka bağlılığı üzerindeki etkisi: Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (36), 111-130.
Thrash, T. M., & Elliot, A. J. (2003). Inspiration as a psychological construct. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 871–889. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.871.
Tüfekci, Ö. K., & Akbıyık, F. (2024). Destinasyon ilhamı ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Bir güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(2), 155-168.
Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 59-75.
Zwick, W.R., & Velicer, W. F. (1986). Factor influencing five rules for determining the number of components to retain. Psychological Bulletin, 99, 432 442.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
