Akdeniz Diyetine Uyum ve Yeme Bozuklukları Aleksitimi Durumunu Nasıl Şekillendirir?
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1566Anahtar Kelimeler:
aleksitimi- akdeniz diyeti- yeme bozuklukları- beslenme- sağlıklı beslenmeÖzet
Duyguları ifade edecek kelimelerin yokluğu anlamına gelen aleksitiminin düzensiz yeme ve yeme bozuklukları için risk faktörü olması sebebiyle, aralarındaki ilişkiyi anlamak önemlidir. Akdeniz diyetinin ise sürdürülebilir beslenme modeline uyum sağlaması ve ülkemiz için en uygun beslenme modellerinden birini oluşturması nedeni ile önemi giderek artmaktadır. Bu çalışma psikiyatrik bozuklular ile ilişkilendirilen aleksitimi, her geçen gün prevalansı artan psikiyatrik bozukluklardan biri olan yeme bozuklukları ve Akdeniz diyetine uyum çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma Mart- Haziran 2022 tarihleri arasında sosyal ağlar aracılığıyla online olarak yürütülmüştür. Çalışma popülasyonu 18-65 yaş arası yetişkin bireylerden oluşturmaktadır. Katılımcılara uygulanan ankette REZZY yeme bozuklukları ölçeği, yeme tutum testi (YTT-26), Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği (MEDAS) ve Toronto aleksitimi ölçeği (TAS-20) bulunmaktadır. Analizlerde p<0,05 için anlamlı kabul edilmiştir. Çalışmaya katılan bireylerin 137’si erkek, 364’ü kadındır. Yeme bozukluğu açısından risk altında olan bireylerin anlamlı düzeyde sınırda aleksitimik ya da aleksitimik olduğu, risksiz olan bireylerin ise normal olduğu tespit edilmiştir. Akdeniz diyetine uyum azaldıkça aleksitimi olma sıklığının arttığı, MEDAS skorunun aleksitimi açısından normal bireylerde daha yüksek olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak Akdeniz diyetine uyum ile psikiyatrik hastalıklar ve zihin sağlığı üzerinde olumlu etkiler gözlenebileceği düşünülmekte ve bireylere Akdeniz diyetine uyum göstermeleri tavsiye edilmektedir.
Kaynaklar
Akkaya, G. (2021). An exploration of alexithymia in adulthood: The predictive power of perceived parenting attitudes and cognitive flexibility. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aydemir, O., Koksal, B., Sapmaz, S. Y., & Yuceyar, H. (2015). Reliability and validity of Turkish form of SCOFF Eating Disorders Scale/Kadin universite ogrencilerinde REZZY Yeme Bozukluklari Olcegi Turkce formunun guvenilirlik ve gecerliligi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(S1), 31-36. https://doi.org/10.5455/apd.174219.
Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994a). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of psychosomatic research, 38(1), 23-32. https://doi.org/10.1016/0022-3999(94)90005-1
Bagby, R.M., Taylor, G.J., & Parker, J.D. (1994b). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. Journal of Psychosomatic Research. 38(1), 33-40. https://doi.org/10.1016/0022-3999(94)90006-x.
Barriguete-Meléndez, J. A., Pérez-Bustinzar, A., de la Vega-Morales, R. I., Córdova-Villalobos, J. Á., Sánchez-González, J. M., Peón, P. B. C., & Rojo-Moreno, L. (2019). Prevalence of alexithymia in eating disorders in a clinical sample of 800 Mexican patients. Cir Cir, 86(1), 38-43. https://doi.org/ 10.24875/CIRUE.M18000006.
Bertoli, S., Spadafranca, A., Bes-Rastrollo, M., Martinez-Gonzalez, M. A., Ponissi, V., Beggio, V., ... & Battezzati, A. (2015). Adherence to the Mediterranean diet is inversely related to binge eating disorder in patients seeking a weight loss program. Clinical Nutrition, 34(1), 107-114. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2014.02.001.
Coci, C., Provenzi, L., De Giorgis, V., Borgatti, R., Chiappedi, M., Mensi, M. M., & Mondino Foundation Eating Disorders Clinical and Research Group. (2022). Family Dysfunctional Interactive Patterns and Alexithymia in Adolescent Patients with Restrictive Eating Disorders. Children, 9(7), 1038. https://doi.org/10.3390/children9071038.
Erdem, H., & Eker, E. (2020). Examination of the level of alexithymia in adult individuals in terms of different demographic factors. Psychology Research on Education and Social Sciences, 1(2), 65-74.
Ergüney-Okumuş, F. E., & Sertel-Berk, H. Ö. (2019). Yeme Tutum Testi kısa formunun (YTT-26) Üniversite örnekleminde Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, 40(1), 57-78. https://doi.org/10.26650/SP2019-0039.
Fanton, S., Azevedo, L. C., & Vargas, D. M. (2022). Alexithymia in obese adolescents is associated with severe obesity and binge eating behavior. Jornal de Pediatria, 98, 264-269. https://doi.org/10.1016/j.jped.2021.06.003.
Garner, D. M., & Garfinkel, P. E. (1979). The Eating Attitudes Test: An index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychological medicine, 9(2), 273-279. https://doi.org/ 10.1017/s0033291700030762.
Güleç, H., Köse, S., Güleç, M. Y., Çitak, S., Evren, C., Borckardt, J., & Sayar, K. (2009). Reliability and factorial validity of the Turkish version of the 20-item Toronto alexithymia scale (TAS-20). Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 19(3), 214.
Holmes, A., Marella, P., Rodriguez, C., Glass, II, D., & Goerlich, K. S. (2022). Alexithymia and cutaneous disease morbidity: A systematic review. Dermatology, 238(6), 1120-1129. https://doi.org/10.1159/000524736.
Honkalampi, K., Ruusunen, A., Viinamäki, H., Koivumaa‐Honkanen, H., Valkonen‐Korhonen, M., & Lehto, S. M. (2017). Dietary patterns are associated with the prevalence of alexithymia. Scandinavian journal of psychology, 58(4), 318-323. https://doi.org/ 10.1111/sjop.12370.
İğrek, A. (2021). Kronik Spontan Ürtikerli Hastalarda Aleksitimi ve Anksiyete Duyarlılığının Değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir.
Klein, D. A., Sylvester, J. E., & Schvey, N. A. (2021). Eating disorders in primary care: diagnosis and management. American family physician, 103(1), 22-32.
Lăcătușu, C. M., Grigorescu, E. D., Floria, M., Onofriescu, A., & Mihai, B. M. (2019). The mediterranean diet: From an environment-driven food culture to an emerging medical prescription. International journal of environmental research and public health, 16(6), 942. https://doi.org/10.3390/ijerph16060942.
León-Muñoz, L. M., Guallar-Castillón, P., Graciani, A., López-García, E., Mesas, A. E., Aguilera, M. T., ... & Rodríguez-Artalejo, F. (2012). Adherence to the Mediterranean diet pattern has declined in Spanish adults. The Journal of nutrition, 142(10), 1843-1850. https://doi.org/ 10.3945/jn.112.164616.
Leone, A., Martínez-González M.Á., Lahortiga-Ramos, F., Santos, P. M., Bertoli, S., Battezzati, A., & Bes-Rastrollo, M. (2018). Adherence to the Mediterranean dietary pattern and incidence of anorexia and bulimia nervosa in women: the SUN cohort. Nutrition, 54, 19-25. https://doi.org/10.1016/j.jand.2013.07.024.
Leyva-Vela, B., Reche-García, C., Hernández-Morante, J. J., Martínez-Olcina, M., Miralles-Amorós, L., & Martínez-Rodríguez, A. (2021). Mediterranean Diet Adherence and Eating Disorders in Spanish Nurses with Shift Patterns: A Cross-Sectional Study. Medicina, 57(6), 576. https://doi.org/10.3390/medicina57060576.
Martínez-González, M. A., Fernández-Jarne, E., Serrano-Martínez, M., Wright, M., & Gomez-Gracia, E. (2004). Development of a short dietary intake questionnaire for the quantitative estimation of adherence to a cardioprotective Mediterranean diet. European journal of clinical nutrition, 58(11), 1550-1552. https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1602004.
Martín-Peláez, S., Fito, M., & Castaner, O. (2020). Mediterranean Diet Effects on Type 2 Diabetes Prevention, Disease Progression, and Related Mechanisms. A Review. Nutrients, 12(8), 2236. https://doi.org/10.3390/nu12082236.
Morgan, J.F., Reid, F., & Lacey, J.H. (1999). The SCOFF questionnaire: assessment of a new screening tool for eating disorders. BMJ (Clinical research ed.), 319(7223), 1467–1468. https://doi.org/10.1136/bmj.319.7223.1467.
Özkan, N., & Bilici, S. (2018). Yeme davranişinda yeni yaklaşimlar: sezgisel yeme ve yeme farkındalığı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 16-24.
Pehlivanoğlu, E. F. Ö., Balcıoğlu, H., & Ünlüoğlu, İ. (2020). Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği’nin türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Osmangazi Tıp Dergisi, 42(2), 160-164.
Pisani, S., Murphy, J., Conway, J., Millgate, E., Catmur, C., & Bird, G. (2021). A taxonomy of theory of mind measures and their relationship with alexithymia. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 131, 497-524. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2021.09.036.
Qian, J., Wu, Y., Liu, F., Zhu, Y., Jin, H., Zhang, H., Wan, Y., Li, C., & Yu, D. (2022). An update on the prevalence of eating disorders in the general population: a systematic review and meta-analysis. Eating and weight disorders: EWD, 27(2), 415–428. https://doi.org/10.1007/s40519-021-01162-z.
Savaşir, I., & Erol, N. (1989). Anoreksiya Nevroza Belirtileri Indeksi. Psikoloji Dergisi. 7: 19-25.
Schröder, H., Fitó, M., Estruch, R., Martinez‐González M.A., Corella, D., Salas‐Salvadó, J., Lamuela-Raventós, R., Ros, E., Salaverría, I., Fiol, M., Lapetra, J., Vinyoles, E., Gómes-Gracia, E., Lahoz, C., Serra-Majem, L., Pintó, X., Ruiz-Gutierrez, R., & Covas, M.I. (2011). A short screener is valid for assessing Mediterranean diet adherence among older Spanish men and women. The Journal of Nutrition, 141(6). 1140-1145. https://doi.org/10.3945/jn.110.135566.
Shannon, O.M., Stephan, B.C. M., Granic, A., Lentjes, M., Hayat, S., Mulligan, A., Brayne, C., Khaw, K.T., Bundy, R., Aldred, S., Hornberger, M., Paddick, S.M., Muniz-Tererra, G., Minihane, A.M., Mathers, J. C., & Siervo, M. (2019). Mediterranean diet adherence and cognitive function in older UK adults: the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition-Norfolk (EPIC-Norfolk) Study. The American journal of clinical nutrition, 110(4), 938–948. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqz114.
Taylor, G.J., Bagby, R.M., & Parker, J.D. (1991). The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics, 32(2), 153–164. https://doi.org/10.1016/s0033-3182(91)72086-0.
Tuttolomondo, A., Simonetta, I., Daidone, M., Mogavero, A., Ortello, A., & Pinto, A. (2019). Metabolic and Vascular Effect of the Mediterranean Diet. International journal of molecular sciences, 20(19), 4716. https://doi.org/10.3390/ijms20194716.
Vuillier, L., Carter, Z., Teixeira, A.R., & Moseley, R.L. (2020). Alexithymia may explain the relationship between autistic traits and eating disorder psychopathology. Molecular autism, 11(1), 63. https://doi.org/10.1186/s13229-020-00364-z.
Wallis, D.J., & Ridout, N. (2022). Direct and indirect effects of alexithymia on disordered eating in a non-clinical female sample: Determining the role of negative affect. Frontiers in psychiatry, 13, 994024. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.994024.
Westwood, H., Kerr-Gaffney, J., Stahl, D., & Tchanturia, K. (2017). Alexithymia in eating disorders: Systematic review and meta-analyses of studies using the Toronto Alexithymia Scale. Journal of psychosomatic research, 99, 66–81. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2017.06.007.
Young, H.A., Freegard, G., & Benton, D. (2022). Mediterranean diet, interoception and mental health: Is it time to look beyond the 'Gut-brain axis?’. Physiology & Behavior. 257, 113964. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2022.113964.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
