Merkezi Yönetim ve Yerel Yönetimler Arasında Bir Tartışma Alanı Olarak: Vakıf Taşınmazlarının Yönetimi ve Kullanımı
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1594Anahtar Kelimeler:
Yerel Yönetimler- Vakıflar- GayrimenkulÖzet
Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan hemen sonra, cumhuriyetin niteliklerine uygun birçok yeni kurumu kurmuş ve bu kurumlara uygun yasal düzenlemeleri gerçekleştirmiş olsa da köklü Osmanlı geleneksel yönetim yapısının ortaya çıkardığı bazı kurum, kuruluş ve bunlarla ilgili yasal düzenlemeleri kullanmayı da sürdürmüştür. Vakıflar da bunlardan biridir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yerel yönetimlerin yetki, görev ve sorumluluk alanına giren pek çok konu kadılık, loncalar ve vakıflar tarafından gerçekleştirilmiştir. Sayıları oldukça fazla olan vakıfların, Osmanlı İmparatorluğu zamanında olduğu gibi günümüzde de merkezi yönetim tarafından tek bir çatıya bağlı olması için kurulmuş olan Vakıflar Genel Müdürlüğü, günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığa bağlı bir şekilde görevlerini yürütmektedir.
Bu çalışmanın konusu, Osmanlı’dan günümüze vakıf kurumunun dönüşümü bağlamında Vakıflar Genel Müdürlüğü uhdesindeki taşınmazların yönetimi ve kullanım biçimleridir. Bu çalışmada, vakıf taşınmazlarının yerel kamu hizmetlerine katkı sağlama potansiyelini değerlendirmek ve merkezi-yerel yönetim ilişkileri çerçevesinde bu taşınmazların kullanımına dair uygulamaları incelemek amaçlanmaktadır. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün taşınmaz envanterini ve kullanım biçimlerini ortaya koyan böyle bir çalışmanın daha önce yapılmamış olması çalışmanın özgünlüğünü ortaya koyarken, vakıf taşınmazlarının değerlendirilme yöntemlerinin anlaşılması ve uygulamaların değerlendirilebilmesi açısından da oldukça önemlidir.
Kaynaklar
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu. (1983). Resmî Gazete, 10 Eylül 1983, Sayı: 18161.
3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu. (1986). Resmî Gazete, 14 Haziran 1986, Sayı: 19134.
5737 sayılı Vakıflar Kanunu. (2008). Resmî Gazete, 27 Şubat 2008, Sayı: 26800.
Akyıldız, Y., & Abay, A. R. (2017). Vakıf Müessesesinin Gelişimi Ve Mahiyeti Tarihsel Bir Değerlendirme. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(15), 141-157. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.372776
Akbulut, İ. (2007). Vakıf Kurumu, Mahiyeti ve Tarihi Gelişimi. Vakıflar Dergisi, 30, 61-72
Akman, A. (2018). Eski Vakıflar Hukuku Bağlamında Vakıf Müessesesi ve Günümüzdeki Etkileri. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 189-224. https://doi.org/10.15337/suhfd.445238
Çoruhlu, Y. E., & Demir, O. (2014). Vakıf taşınmazların yönetim sorunlarının tespit edilmesine yönelik bir durum tespiti çalışması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(1), 94–106.
Ergin, O. (1936). Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı, Cumhuriyet Gazete Matbaası, İstanbul.
Eryılmaz, B. 2019). Kamu Yönetimi: Düşünceler, Yapılar, Fonksiyonlar, Politikalar, İzmit, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Ertem, A. (2011). Osmanlıdan günümüze vakıflar. Vakıflar Dergisi, 36, 26–32.
Fidan M. (2024). Yardımlaşma Serüveninde Finansal Kaynak Problemine Vakıf Uygulamasının katkıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13 (2), 1010-1031.
Gelir İdaresi Başkanlığı. (2024). Vergi muafiyeti tanınan vakıfların listesi. https://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yararli-bilgiler/vergi-muafiyeti-taninan-vakiflarin-listesi
Mülga 2762 sayılı Vakıflar Kanunu. (1935). Resmî Gazete, 13 Haziran 1935.
Ökmen, M., & Yılmaz, A. (2015). Klasik dönemden Tanzimat’a Osmanlı kenti ve yerel yönetimler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23).
Öztürk, N. (1995). Türk yenileşme tarihi çerçevesinde vakıf müessesesi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
Türk Dil Kurumu. (2025). Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr
Türk Medeni Kanunu (T.M.K.). (2001). 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu. Resmî Gazete, 8 Aralık 2001, Sayı: 24607.
Uluç, Y. (2014). Vakıflar hukuku ve mevzuatı. Ankara: Yetkin Basımevi.
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (1978). Vakıflar ve vakıf hizmetlerimiz. Ankara.
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2012). Tarihte ilginç vakıflar. https://cdn.vgm.gov.tr/yayin/dergi/muhtelif/tarihteilgincvakiflar.pdf
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2022). 2022 Yılı İdare Faaliyet Raporu. https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_216_260519/vgm-2022-idare-faaliyet-raporu.pdf
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2024). Cemaat vakıflarının türlerine göre il ve ilçe dağılımı. https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_942_290519/1-cemaat-vakiflarinin-turlerine-gore-il--ilce-dagi.pdf
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2024). Kat karşılığı yatırımlar. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/yatirimlar/kat-karsiligi
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2024). Mülhak vakıfların bölge, il ve ilçe dağılımı. https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_943_290519/mulhak-vakiflarin-bolge-il-ilce-dagilimi-17072024.pdf
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2024). Restore edilen taşınmaz vakıf kültür varlıkları: Yurt içi taşınmaz örnekler. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/restore-edilen-tasinmaz-vakif-kultur-varliklari/yurt-ici-tasinmaz-vakif-kultur-varliklarina-ornekler
Vakıflar Genel Müdürlüğü. (2024). Vakıfların türlerine göre dağılımı. https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_945_290519/01-vakiflarin-turlerine-gore-dagilimi--16072024.pdf
Vural, T. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda yerel yönetimler. Türk İdare Dergisi, 76 (444), 179-195.
Yaylı, H. (2009). Türkiye’de belediyelerin yeniden yapılandırılması. Kırıkkale: Kırıkkale Belediyesi Yayınları.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
