TÜRKİYE’DE KONUT POLİTİKALARININ KONUT KOOPERATİFÇİLİĞİ ÜZERİNE ETKİLERİ VE KONUT KOOPERATİFLERİNİN KONUT ÜRETİMİNDEKİ ROLÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Özet

Konut Politikası, genel olarak devletin konut gereksinmesini gidermek için almış olduğu gerek anayasal gerekse yasal önlemlerin tamamı olarak ifade edilebilir. Türkiye’de de Cumhuriyetin ilanıyla birlikte nüfus artışı, göçler ve hızlı kentleşmeye bağlı olarak gelişen konut sorununun çözümünde devlet bir takım konut politikaları izlemek durumunda kalmıştır. Öte yandan konut kooperatiflerini, gönüllülük esasına dayalı, karşılıklı yardım ve dayanışma ilkeleri çerçevesinde, daha çok toplumun dar gelirli kesimlerine hitap eden ekonomik ve sosyal kuruluşlar olarak ifade etmek mümkündür. Devletin konut politikalarının etkisiyle konut kooperatiflerinin gerek sayısının gerekse konut üretimindeki payının 1970’li yıllardan itibaren giderek arttığı görülmektedir. 1984 yılında yürürlüğe giren 2985 sayılı Toplu Konut Yasasının (TOKİ) olumlu etkisiyle birlikte bu artışın 1986 yılında yüzde 36,3 payla zirveye çıktığı görülmektedir. Ancak mevzuatta yapılan değişiklikler ile yetki alanı gittikçe genişleyen TOKİ’nin 2000’li yıllardan itibaren kooperatiflere kredi desteğini neredeyse kestiği görülmektedir. Bu ise özellikle 2000’li yıllardan günümüze konut kooperatiflerinin konut üretimindeki payının gittikçe azalmasına sebebiyet veren önemli etkenlerden birisidir. Nitekim 2016 yılı itibariyle konut kooperatiflerinin yapı kullanma izinlerine göre konut üretiminde sektör içerisindeki payının yüzde 2,5 olduğu saptanmaktadır. Bu azalmada ise yine konut politikalarında aksi yönde meydana gelen değişikliklerin etkili olduğu söylenebilir.