Aşçılık Eğitimi Alan Öğrencilerin Yeme Pratikleri Üzerine Bir Değerlendirme
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1627Anahtar Kelimeler:
Aşçılık Eğitimi- Yeme Pratikleri- Beslenme Alışkanlığı- Öğrenci Deneyimi- Gıda EkonomisiÖzet
Bu çalışma, aşçılık eğitimi alan öğrencilerin yeme pratiklerini bireysel, ekonomik, sosyo – kültürel ve eğitsel faktörler bağlamında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik yaklaşım doğrultusunda yürütülmüştür. Çalışmanın katılımcılarını, amaçlı örnekleme yöntemi çerçevesinde seçilen Eskişehir ilinde aşçılık öğrenimi gören 1. ve 2. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplama sürecinde, öğrencilerin deneyimlerini ayrıntılı olarak ifade edebilmelerine imkân tanıyan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler, nitel veri analiz tekniklerinden içerik analizi ile sistematik biçimde çözümlenmiştir. Analiz sonucunda öğrencilerin yeme pratiklerini etkileyen altı ana tema belirlenmiştir. Bulgular, öğrencilerin önemli bir kısmının düzensiz ve sağlıksız beslendiğini; öğün atlama, yetersiz beslenme ve hazır gıda tüketimi gibi alışkanlıkların oldukça yaygın olduğunu ortaya koymuştur. Bu durumun nedenleri arasında zaman yetersizliği, ekonomik kısıtlılık, gıda sektöründeki fahiş fiyatlar, sosyal çevre etkisi ve motivasyon düşüklüğü gibi unsurların bulunduğu saptanmıştır. Aşçılık eğitimi öğrencilerde sağlıklı beslenme konusunda farkındalık yaratmakla birlikte, bu farkındalık çoğu zaman davranışa dönüşmemektedir. Ayrıca, elde edilen bulgulardan eğitim içeriklerinin sektörel beklentileri karşılamada yetersiz kaldığı ve uygulamalı öğrenme süreçlerinin eksik olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda, mesleki eğitim müfredatlarının yalnızca sektörel/teknik yeterliliklere odaklanmayıp, aynı zamanda öğrencilerin yaşam becerileri ve sağlıklı beslenme öz yeterliliğini geliştirecek şekilde entegre edilmesi önerilmektedir.
Kaynaklar
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
Alpendre, F. T., Cruz, E. D. D. A., Dyniewicz, A. M., Mantovani, M. D. F., Silva, A. E. B. D. C. E., Santos, G. D. S. D. (2017). Safe surgery: Validation of pre and post-operative checklists. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 25, e2907. https://doi.org/10.1590/1518-8345.1854.2907
Ayhan, D.E., Günaydın, E., Gönlüaçık, E., Arslan, U., Çetinkaya, F., Asımı, H., Uncu, Y. (2012). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları Ve Bunları Etkileyen Faktörler, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 38(2); 97- 104
Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
Baysal Ayşe. (2004), Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınları
Birch, L. L., Fisher, J. O. (1998). Development of eating behaviors among children and adolescents. Pediatrics, 101(Supplement 2), 539-549
Block, J.P.; Scribner, R.A.; DeSalvo, K.B. (2004). Fast Food, Race/Ethnicity, and Income: A Geographic Analysis. American Journal of Preventive Medicine, 27(3), 211–217. doi:10.1016/j.amepre.2004.06.007
Brooks, N., & Begley, A. (2014). Adolescent food literacy programmes: A review of the literature. Nutrition & Dietetics, 71(3), 158-171. https://doi.org/10.1111/1747-0080.12096
Chao, S. Y., Dwyer, J. T., Houser, R. F., Tennstedt, S., & Jacques, P. (2008). Practitioners’ opinions on food and nutrition care indicators in assisted living facilities for older adults. Journal of the American Dietetic Association, 108(9), 1526–1531. https://doi.org/10.1016/j.jada.2008.06.438
Contento, I. R. (2008). Nutrition education: Linking research, theory, and practice. Jones & Bartlett Learning.
Counihan, C., Van Esterik, P. (Eds.). (2013). Food and Culture: A Reader (3rd ed.). Routledge.
Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). SAGE Publications.
Çarbuğa, Ü., Aydın, M., Sormaz, Ü., Yılmaz, M. (2018). Gastronomi Eğitimi Veren Yükseköğretim Kurumlarının Uygulamalı Meslek Derslerinin Değerlendirilmesi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3), 1-9.
Deliens, T., Clarys, P., De Bourdeaudhuij, I., Deforche, B. (2014). Determinants of eating behaviour in university students: A qualitative study using focus group discussions. BMC Public Health, 14, 53. https://doi.org/10.1186/1471-2458-14-53
Devine, C. M. (2005). A life course perspective: understanding food choices in time, social location, and history. Journal of Nutrition Education and Behavior, 37(3), 121-128. https://doi.org/10.1016/S1499-4046(06)60266-2
Evers, C., Marijn Stok, F., de Ridder, D. T. D. (2010). Feeding your feelings: Emotion regulation strategies and emotional eating. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(6), 792–804.
Finkelstein, J. (1989). Dining Out: A Sociology of Modern Manners. Polity Press.
Fischler, C. (1988). Food, self and identity. Social Science Information, 27(2), 275–292. https://doi.org/10.1177/053901888027002005
Güldemir, O. (2018). Osmanlı Dönemi Türk Mutfak Kültürü. In A. D. Arıkan (Ed.), Türk Mutfak Kültürü. 140–162. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Güneş, E. (2018). Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları: Üniversitelerde Bir Araştırma, Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2017). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017: Beslenme durumu değerlendirme raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Erişim tarihi: 24.07.2025.
Kaman, G.S. (2024). Ev Hanımlarının Yeme Pratikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2024, 12 (4), 2777-2792. DOI: 10.21325/jotags.2024.1511
Kasaroğlu, K., Sarıbaş, Ö., & Güler, M. E. (2024). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitim programlarının incelenmesine yönelik bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(51), 213-225. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1397978
Kazkondu, İ. (2025). Aşçılık eğitimi alan bireylerin aşırı yemek yapma korkusu (mageirofobi) düzeylerinin incelenmesi [Investigation of fear of overcooking (mageirophobia) levels of individuals receiving cookery training]. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 24(1), 380-408. https://doi.org/10.21547/jss.1553637
Kim, H. J., & Jeong, M. (2018). Research on hospitality and tourism education: Now and future. Tourism Management Perspectives, 25, 119–122. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2017.11.025
Kivela, J. (1997). Restaurant marketing: Selection and segmentation in Hong Kong. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 9(3), 116–123. https://doi.org/10.1108/09596119710164650
Kotschevar, L. H., Withrow, D. (2008). Management by Menu (4th ed.). Wiley.
Mintz, S. W., Du Bois, C. M. (2002). The anthropology of food and eating. Annual Review of Anthropology, 31(1), 99–119.
Murray, D. W., Mahadevan, M., Gatto, K., O'Connor, K., Fissinger, A., Bailey, D., Cassara, E. (2016). Culinary efficacy: An exploratory study of skills, confidence, and healthy cooking competencies among university students. Perspectives in Public Health, 136(3), 143–151. https://doi.org/10.1177/1757913915600195
Neal, D. T., Wood, W., Quinn, J. M. (2006). Habits—A repeat performance. Current Directions in Psychological Science, 15(4), 198–202. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2006.00435.x
Okumus, B., Okumus, F., McKercher, B. (2007). Incorporating local and international cuisines in the marketing of tourism destinations: The cases of Hong Kong and Turkey. Tourism Management, 28(1), 253–261. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.12.020
Özgökbel, S. (2020). Değişen yeme pratikleri, beslenme alışkanlıkları ve diyet deneyimleri (Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
Papadaki, A., Hondros, G., Scott, J. A., Kapsokefalou, M. (2007). Eating habits of university students living at, or away from home in Greece. Appetite, 49(1), 169–176. https://doi.org/10.1016/j.appet.2007.01.008
Robinson-O’Brien, R., Story, M., Heim, S. (2008). Impact of garden-based youth nutrition intervention programs: A review. Journal of the American Dietetic Association, 108(3), 439-442. https://doi.org/10.1016/j.jada.2008.10.051
Rozin, P. (2007). Food and eating. In S. Kitayama D. Cohen (Eds.), Handbook of cultural psychology (pp. 391–416). Guilford Press.
Sobal, J., Bisogni, C. A. (2009). Constructing food choice decisions. Annals of Behavioral Medicine, 38(1), 37–46. https://doi.org/10.1007/s12160-009-9124-5
Story, M., Neumark-Sztainer, D., French, S. (2002). Individual and environmental influences on adolescent eating behaviors. Journal of the American Dietetic Association, 102(3), S40–S51. https://doi.org/10.1016/s0002-8223(02)90421-9
Tivadar, B., Luthar, B. (2005). Food, Ethics, and Aesthetics, Appetite, 44, 215- 233. https://doi.org/10.1016/j.appet.2004.10.002
Tomas, I., Cuadrado, C., & Beltrán, B. (2021). Culinary nutrition in gastronomic sciences. A review. International Journal of Gastronomy and Food Science, 25, Article 100406. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2021.100406
Wansink, B. (2006). Mindless eating: Why we eat more than we think. Bantam Books.https://doi.org/10.31590/ejosat.971172
Yıldız, M. & Aslan, Z. (2019). Yiyecek – İçecek Alanında Eğitim Alan Öğrencilerin Mesleklerine Bakış Açıları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (2), 1124-1141. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.412
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
