FETÖ Mahkûmlarının Cezaevlerinde Radikalleşme Stratejileri: Türkiye Ve Avrupa Karşılaştırması
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1685Anahtar Kelimeler:
FETÖ- Radikalleşme- Cezaevleri- Türkiye- AvrupaÖzet
Bu çalışma, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) mahkûmlarının cezaevlerindeki radikalleşme stratejilerini Türkiye ve Avrupa bağlamında karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Cezaevleri, yalnızca cezalandırma alanı değil, aynı zamanda ideolojik kimliklerin yeniden üretildiği ve örgütsel bağlılıkların sürdürüldüğü mekânlar olarak ele alınmıştır. Analiz, Moghaddam’ın “Terörizme Giden Merdiven” modeli ve Kruglanski’nin “Anlam Arayışı” kuramı çerçevesinde yürütülmüştür. Bulgular, Avrupa’da mahkûm sayısının düşük olmasının örgütsel yeniden yapılanmayı sınırladığını; buna karşın “siyasi mahkûm” kimliği ve mağduriyet söylemlerinin bireysel radikalleşmeyi beslediğini göstermektedir. Türkiye’de ise F tipi cezaevleri, iletişim kısıtlamaları, psikososyal destek ve manevi rehberlik uygulamaları örgütsel sürekliliği belirgin biçimde azaltmıştır. Çalışma, cezaevi radikalleşmesinin çok boyutlu bir olgu olduğunu ortaya koymakta ve politika yapıcılara rehabilitasyon programlarının güçlendirilmesi ile uluslararası iş birliğinin artırılması yönünde öneriler sunmaktadır.
Kaynaklar
Anadolu Ajansı. (2019, March 5). FETÖ sanıkları koğuşlarda haberleşiyor. Anadolu Ajansı.
Anadolu Ajansı. (2019, March 5). FETÖ sanıklarının birbirleriyle irtibatı kesilmeli. Anadolu Ajansı.
Anadolu Ajansı. (2018, October 12). FETÖ sanıklarına Gülen’den mektuplar gönderilmiş. Anadolu Ajansı.
Anadolu Ajansı. (2017, August 18). Amaç, FETÖ mensuplarının çözülmesini engellemek. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/amac-feto-mensuplarinin-cozulmesini-engellemek/887123
Balta Paker, E. (2003). Cezaevlerinde siyasal örgütlenme ve gündelik hayat: Koğuş deneyimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Council of Europe. (1996). Report to the Turkish Government on the visit to Turkey carried out by the European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT). Strasbourg: Council of Europe.
Çakır, R. (2018). Cezaevlerinde manevi rehberlik ve dini istismar eden örgütlerle mücadele. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 50(1), 45–68.
Daily Sabah. (2023, May 17). FETÖ fugitives exploit European courts to avoid justice in Turkey. Daily Sabah.
Daily Sabah. (2025, June 9). ECtHR faults Turkey for withholding inmate’s letter to fiancée. Daily Sabah.
Daily Sabah. (2016, November 4). FETÖ inmates develop secret hand signals for communication in prison. Daily Sabah.
Demiralp, S. (2016). The AKP–Gülen conflict and Turkey’s failed coup. Mediterranean Politics, 21(1), 1–7.
Diyanet İşleri Başkanlığı. (2017). Cezaevlerinde manevi rehberlik faaliyetleri raporu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Ebaugh, H. R. (2010). The Gülen movement: A sociological analysis of a civic movement rooted in moderate Islam. Springer.
EEAS. (2022, March 17). EU supports training of Turkish prison staff to ensure high standards of care for prisoners. European External Action Service. https://www.eeas.europa.eu/delegations/t%C3%BCrkiye/eu-supports-training-turkish-prison-staff-ensure-high-standards-care-prisoners-0_en
Esen, B., & Gümüşçü, Ş. (2017). Turkey: How the coup failed. Journal of Democracy, 28(1), 59–73.
EPTA. (2023). Turkey: Radicalisation prevention training in prisons. European Penitentiary Training Academy Network.
European Parliament. (2023). Prisons and detention conditions in the EU (PE 741.374). European Parliamentary Research Service.
FIIAPP. (2021, September 1). Turkey commits to preventing radicalization in prisons. Fundación Internacional y para Iberoamérica de Administración y Políticas Públicas. https://www.fiap.gob.es/en/noticias/turkish-prisons-work-to-prevent-prisoner-radicalisation
Fitzgerald, S. T. (2017). Conceptualizing and understanding the Gülen movement. Sociology Compass, 11(3), https://doi.org/10.1111/soc4.12461
Greene, A. (2024). Yalçınkaya v Türkiye: ECtHR judgment and its implications. European Human Rights Law Review, 2024(5), 438–447.
Hendrick, J. D. (2013). Gülen: The ambiguous politics of market Islam in Turkey and the world. NYU Press.
Human Rights Watch. (2001). Small group isolation in F-type prisons and the violent transfers of prisoners to Sincan, Kandıra, and Edirne prisons. Human Rights Watch Report.
Karagöl, E. T. (2017). F-tipleri: Cezaevi reformu ve güvenlik politikaları. Ankara: SETA Yayınları.
Kars Güncel. (2016, September 14). Kars Cezaevi’nde FETÖ sanıklarına gizli SIM kart operasyonu. Kars Güncel.
Kruglanski, A. W., Bélanger, J. J., & Gunaratna, R. (2019). The three pillars of radicalization: Needs, narratives, and networks. Oxford University Press.
Lalich, J. (2004). Bounded choice: True believers and charismatic cults. University of California Press.
Lifton, R. J. (1989). Thought reform and the psychology of totalism. UNC Press.
Moghaddam, F. M. (2005). The staircase to terrorism: A psychological exploration. American Psychologist, 60(2), 161–169, https://doi.org/10.1037/0003-066X.60.2.161
Neumann, P. R. (2013). The trouble with radicalization. International Affairs, 89(4), 873–893.
Neumann, P. R. (2010). Prisons and terrorism: Radicalisation and de-radicalisation in 15 countries. International Centre for the Study of Radicalisation (ICSR).
Reuters. (2018, April 23). Bosnia court rejects extradition of Gulenist to Turkey. Reuters.
Schmid, A. P. (2013). Radicalisation, de-radicalisation, counter-radicalisation: A conceptual discussion and literature review. ICCT Research Paper.
Sedgwick, M. (2010). The concept of radicalization as a source of confusion. Terrorism and Political Violence, 22(4), 479–494.
Silke, A. (Ed.). (2014). Prisons, terrorism and extremism: Critical issues in management, radicalisation and reform. Routledge.
Tee, C. (2018). The Gülen movement in London and the politics of public engagement: Producing “good Islam” before and after 15 July. Politics, Religion & Ideology, 19(1), 109–122.
Tittensor, D. (2014). The house of service: The Gülen movement and Islam’s third way. Oxford University Press.
TRT Haber. (2020, July 15). FETÖ Avrupa’da propaganda faaliyetlerini sürdürüyor. TRT Haber.
Turkish Minute. (2025a, January 12). Germany blocks extradition of Gülen-linked teachers.
Turkish Minute. (2025b, February 4). Court rulings strengthen FETÖ asylum claims in Europe.
Yavuz, M. H., & Balcı, B. (Eds.). (2018). Turkey’s July 15th coup: What happened and why. University of Utah Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
