TÜRKİYE’DE ÇEVRE KORUMA ALANLARINDA ARAZİ KULLANIMI VE KORUMA KARARLARININ ARAZİ PİYASALARINA ETKİLERİ: GÖKOVA ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ ÖRNEĞİ

Özet

Teknolojik gelişmeler ve ekonomi politikaları, birçok ülke ve bölgede yenilenemeyen doğal kaynakları hızla tahrip etmekte ve özellikle yenilenmeyen kaynakların tükenmesine neden olmaktadır. Bu kapsamda çevre kaynaklarının korunmasına yönelik girişimler 18. yüzyılın sonunda başlamış, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra ulusal ölçekten küresel ölçeğe doğru gelişme göstermiştir. Doğal ve kültürel çevre değerlerini korumada alana dayalı koruma yaklaşımları 20. yüzyılda ön plana çıkmıştır. Türkiye’de sit alanı, milli park, özel çevre koruma alanı, tabiat parkı, doğa koruma alanı gibi farklı statülere sahip çok sayıda koruma alanıbulunmaktadır. Ancak koruma alanlarının sınırlarının parsel düzeyinde belirlenmesi, tescil ve tespit işlemleri, koruma amaçlı planlama, rasyonel koruma-kullanım dengesinin sağlanması ve etkin işleyen yönetim modellerinin geliştirilmesi, politikaların etkinliğini doğrudan etkilemektedir. Çevre koruma alanları ve özel olarak da Gökova ve diğer özel çevre koruma bölgelerinde, maliklerin arazi kullanımına getirilen kısıtlamaların neden olduğu gelir ve arazi değer kayıplarını telafi edebilecek ekonomik ve mali araçlar tesis edilememiştir. İncelenen bölge sınırları içindeki yerleşimlerde yıllık ortalama arazi alım-satım sayısı, arazi kira bedelleri ve arazilerin tahmini piyasa değerlerinin, bölge sınırları dışındaki benzer yerleşim yerlerine oranla nispeten daha düşük düzeyde kaldığı tespit edilmiştir. Çevre koruma alanlarının yönetimine alanın içinde ve çevresinde yerleşim
birimlerinde yaşayan halkın katılımının mümkün olmadığı, alan yönetiminin (kamunun) hedefleri doğrultusunda bölge içinde yerleşim, tarım, turizm ve diğer kullanımlara yönelik olarak getirilen kısıtlamaların hane geliri ve taşınmaz değerlerinde kayıplara neden olabildiği, ancak mevcut yasal ve kurumsal
düzenlemelerle maliklerin refah kayıplarının telafi edilemediği vurgulanmalıdır.