İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİNİN FİRMANIN İHRACAT PERFORMANSINA ETKİSİ: GAZİANTEP İLİ ÖRNEĞİ

Özet

İhracat miktarı, makro ölçekte ülke ekonomisini etkilerken mikro ölçekte ise firmaların karlılığı, verimliliği, ciroları gibi birçok faktörü etkilemektedir. Bu nedenle küresel rekabette ayakta kalabilmek açısından firmaların ihracat performansı, ülke ekonomisi içerisinde büyük önem arz etmektedir. Ekonomi literatüründe firmaların ihracat performansını etkileyen birçok değişken bulunmaktadır. Bununla birlikte çalışmada, bağımlı değişken olan ihracat performansını etkileyen en önemli faktörlerden ikisi olan İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) ve Toplam Kalite Yönetimi (TKY) bağımsız değişken olarak kabul edilmiştir. Araştırma verileri Gaziantep ilinde faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli 216 firmadan elde edilmiştir. Toplam Kalite Yönetimi (Üst Yönetim Katılımı, Çalışan Kalite Eğitimi, Çalışan Yetkilendirilmesi, Müşteri Odaklılık), İnsan Kaynakları Yönetimi (İşe Alım ve Seçim, Eğitim ve Geliştirme, Performans Değerlendirme) ve İhracat Performansı ve Yurtdışı Müşteri ile İlişki (İhracat Performansı, Yurtdışı Müşteri ile İlişkiler) yapılarını içeren ölçüm modeli İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analiz kullanılarak doğrulanmıştır. Daha sonra araştırma hipotezleri Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) kullanılarak test edilmiştir. Araştırma bulguları; Toplam Kalite Yönetiminin, İhracat Performansı ve Yurtdışı Müşteri ile İlişki üzerinde negatif ve anlamlı (β=-0,110, p<0,01) etkisinin olduğunu ve İnsan Kaynakları Yönetiminin, İhracat Performansı ve Yurtdışı Müşteri ile İlişki üzerinde pozitif ve anlamlı (β=0,150, p<0,01) etkisinin olduğunu göstermektedir.