TÜRKİYE’DE TURUNÇGİL ÜRETİMİNDE İÇ TİCARET HADLERİ

Özet

Tarım sektörü, sadece hızla artan şehir nüfusunun besin ihtiyaçlarını karşılayan bir sektör olarak değil aynı zamanda ekonomik kalkınmanın finansmanını sağlayacak önemli bir kaynak olarak ele alınmaktadır. Sektörler arası kaynak aktarımının yönü, sektörlerin enflasyon bakısı altında kalması yönünden önem taşımaktadır. Ekonomide dengeli gelişme, sektörlerin girdi ve çıktı ilişkilerinin yani sektörel bölüşüm ilişkilerinin yönlendirmesi ile mümkün olmaktadır. İç ticaret hadleri sektörler arası kaynak aktarımının yönünü belirlemek amacıyla kullanılan göstergelerden biridir. İç ticaret hadlerinin tarım sektörünün ekonomik refah değişmelerini göstermesi bakımından önemi büyüktür. Bu nedenle tarım politikalarının iç ticaret hadleri göz önüne alınarak yapılması büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, turunçgil ürünlerinin iç ticaret hadleri 2003-2017 dönemi içinde ne yönde değiştiğini belirlemek amaçlanmıştır. Turunçgil ürünleri için iç ticaret hadleri; net değişim hadleri kapsamında yurt içi üretici fiyat endeksin ve çiftçi eline geçen fiyatlar endeksine göre hesaplanmıştır. Araştırma konusu olan dönem itibariyle iç ticaret hadleri tarım lehine bir seyir izlese de özellikle turunçgiller için iç ticaret hadlerinde bir azalma söz konusudur. Tarım kesimi için çiftçinin eline geçen fiyatlar endeksine göre iç ticaret hadleri incelendiğinde turunçgil üreticisinin fiyatlardaki değişmelerden daha fazla etkilendiği söylenebilir. İncelenen dönem içerisinde turunçgil üreticilerinin enflasyon artışından etkilenme oranları artmış ve reel satın alma gücünde önemli ölçüde azalma yaşanmıştır. Turunçgil ürünlerine verilen desteklerin artırılması gerekmektedir. Turunçgil üreticilerin enflasyonun fiyat baskısı altında kalmaması ve daha az etkilenmesi için gübre, mazot ve sertifikalı fidan desteği oldukça önemlidir.