GENİŞLETİLMİŞ TÜRK KONSEYİ BAĞLAMINDA ÇEKİM MODELİ UYGULAMASI İLE OLASI GÜMRÜK BİRLİĞİ ANALİZİ

Özet

Çekim modeli, dış ticaretin ülkeler arasındaki ekonomik büyüklükler ile doğru orantılı, ülkeler aralarındaki mesafe ile ters orantılı olduğu varsayımına dayanmaktadır. Dış ticarete uyarlanan bu model; gelecekte Türk Keneşine üye olması beklenen Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Macaristan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye olmak üzere toplamda 7 ülke arasında olası gümrük birliği, panel veri analiziyle açıklanmıştır. Bu analizlerde Dünya Bankasından temin edilen ve 2000-2018 yıllarını kapsayan makro ekonomik veriler genişletilerek basit çekim modeli uygulanmıştır. Bu çalışmada yapılan analizlerin açıklayıcı değişkenleri ülkelerin GSYH, nüfus ve mesafeleri ve kukla değişkenleri gümrük birliği ve ortak kara sınırlarıdır. Bağımlı değişken ise ülkelerin toplam ihracatıdır. Analiz sonuçlarına göre ortak ülkelerin katsayıları mesafe değişkeni haricinde anlamlı çıkmıştır. Yine yapılan analizlere göre GSYİH ihracat üzerinde olumlu etkide bulunurken; ülkelerin nüfus, gümrük birlikleri, ortak kara sınırları olumsuz etkide bulunmuştur. Diğer yandan uzaklık değişkeninin tahmin katsayısının işareti ise buradaki teoriye uygun olarak bulunmuştur.