TÜRKİYE’DE 2008-2020 YILLARI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇELERİNDE SOSYAL KORUMA HARCAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Özet

Sosyal devlet; toplumda gelir adaletinin sağlanması, vatandaşların ihtiyaçlarının asgari düzeyde karşılanması, işsizliğin ve yoksulluğun azaltılması, özellikle çocuklar, engelliler, yaşlı bireyler gibi risk altındaki grupların sosyal katılım ve işlevselliklerinin arttırılması hedeflerine sahiptir. Tüm bireylerin belli bir yaşam standardına kavuşması ve toplumsal düzenin sağlanması açısından önem arz eden bu hedeflere ilişkin politikalar, devletler için gelir eşitliğinin sağlanması ve toplumsal huzurun temini hedefleriyle de ilişkilidir. Söz konusu hedeflere ilişkin planlar, uygulamalar ve yardımlar ise sosyal bütçe aracılığıyla hayata geçirilmektedir.  Dolayısıyla bir ülkede sosyal harcamalara ayrılan bütçe, o ülkede sosyal refah devletinin etkinliğine ilişkin en önemli göstergelerdendir. Bu anlayışla bu çalışmada, Türkiye’de genel bütçede sosyal bütçe tahsisi politikaları incelenmiş ve 2008-2020 dönemi boyunca uygulanan bütçe politikalarında sosyal bütçe gerçekleşmelerinin dinamik bir analizi yapılmıştır. Maliye Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eurostat ve OECD gibi kurumların resmi internet sayfalarından derlenen verilerin incelenmesi sonucunda Türkiye’de sosyal koruma harcamaları içinde en büyük payın emekli ve yaşlı alanlarına ayrıldığı görülmüştür. İncelenen dönem içinde Türkiye’nin sosyal koruma harcamaları GSYH’nin ortalama %12’si düzeyinde gerçekleşmiş ve Avrupa Birliği ülkeleri ortalaması olan %27 ile OECD ülkeleri ortalaması olan %20’nin altında kalmıştır.