SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE SAĞLIK: TÜRKİYE ÜZERİNE BÖLGESEL BİR DEĞERLENDİRME

Özet

1987 yılında “Brundtland” bir diğer adıyla “Ortak Geleceğimiz” Raporunun yayımlanmasının ardından yaygın bir kullanımı alanı bulan ve “bugünün ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin karşılayan kalkınma” biçiminde tanımlanan “sürdürülebilir kalkınma” kavramı iktisadi, sosyal ve çevresel boyutları içerisinde barındırmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmaya ulaşılabilmesi amacıyla eşanlı önem verilmesi gereken iktisadi, çevresel ve sosyal boyutların kesişim kümesinde sağlık yer almaktadır. Sağlık kavramının söz konusu göstergelerin kesişim kümesinde bulunmasının yanı sıra, “Binyıl Kalkınma Hedefleri” arasında “Çocuk ölümlerini azaltmak”, “Anne sağlığını iyileştirmek” ve “HIV/AIDS, sıtma ve diğer salgın hastalıklarla mücadele etmek” ile “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” arasında “Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” ifadelerinin yer alması, sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönünü işaret etmektedir. Buradan hareketle bu çalışma, “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları” içerisindeki “Sağlıklı ve kaliteli yaşamı her yaşta güvence altına almak” amacı çerçevesinde belirlenen göstergelerin Türkiye’de bölgesel düzeydeki durumlarını karşılaştırmalı betimsel analiz yöntemi ile değerlendirerek sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Söz konusu göstergelere ilişkin Türkiye’de “İstatistiki Bölge Sınıflandırması (İBBS)” Düzey 1’deki 12 bölgenin 2015 ve 2019 yıllarına ait verilerini inceleyen bu çalışmanın bulguları, Türkiye’de sürdürülebilir kalkınmanın sağlığa ilişkin yönü açısından bölgesel farklılıklar bulunduğunu ortaya koymaktadır. Buna göre Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma bağlamında sağlık açısından “TR5 Batı Anadolu” ve “TR3 Ege” bölgeleri en avantajlı bölgeler iken diğer taraftan “TRB Ortadoğu Anadolu” bölgesi ise en dezavantajlı bölgedir. Bunun yanı sıra, 100.000 kişiye düşen doktor ve diş hekimi sayıları Türkiye geneline göre dezavantajlı bölge sayısının en yüksek olduğu göstergelerdir.