The Socio-Economic Dimension of Disability Pension: A Qualitative Study Within The Scope of Law No. 2022
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1489Keywords:
Disability Pension, Disability, Social Policy, Social Model, Socio-Economic DimensionsAbstract
Disability has been addressed within different paradigms throughout history and has been increasingly discussed as a social issue since the 1970s. Today, the full participation of individuals with disabilities in society is supported not only by medical or physical arrangements but also through social policies. In Turkey, these policies aim to enhance independent living skills and social integration. The disability pension under Law No. 2022 serves as a key policy tool, shaping not only economic support but also social participation. This study examines the social and economic effects of the disability pension. A qualitative research method was used, involving semi-structured interviews with 27 physically disabled individuals receiving this disability pension. Thematic analysis via MAXQDA 2020 revealed that the disability pension amount is insufficient, leading to economic hardship. Additionally, it does not significantly enhance cultural or social participation. The findings suggest that the disability pension has limited impact on well-being, emphasizing the need for more inclusive and sustainable social policies. Moreover, the study underscores the importance of a holistic approach that integrates economic assistance with initiatives aimed at fostering a more inclusive societal environment for individuals with disabilities. Such an approach would better support the goal of full societal participation for people with disabilities.
References
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü (2013). 2022 Yaşlı ve Engelli Aylıkları Kılavuzu.Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
Altan, Ö. Z. (1976). Sakatlar ve Türkiye’de Çalışma Sorunları. Eskişehir: Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi.
Altan, Ö. Z. (1999). Türkiye’de Sakatların İstihdam Edilerek Korunmalarını Öngören Sosyal Politikalar Yeniden Yapılanırken. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 403-436.
Altuntaş, B. ve Topcuoğlu, R. A. (2016). Engelli Bakımı. Ankara: Nika Yayınevi.
Attepe Özden, S. (2020). Engellilik ile İlgili Modeller. M. Tekindal ve S. Attepe Özden (Ed.), Engellilik Alanında Sosyal Hizmet Kuram ve Uygulamaları içinde (ss. 33-42). Ankara: Nobel Yayın.
Balseven, H. (2009). İngiltere’de Refah Reformlarının Ekonomi Politiği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 18, 1-29.
Braun, V., and Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Bundesarbeitsgemeinschaft der Freien Wohlfahrtspflege (BAGFW). (2020). Einrichtungen und Dienste der Frein Wohlfahrtspflege. Diakonie Deutschland.
Camkurt, M. Z. (2013). 2022 Sayılı Kanuna Göre Engelliliğin Tespiti ve Engelliliğe Dayalı Aylıkların Bağlanması İşlemleri. Mali Çözüm, 23(119), 79-116.
Degener, T. (2016). Disability in a Human Rights Context. Laws, 5(3), 1-24.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO). (2011). Dünya Engellilik Raporu. Cenevre: DSÖ Kütüphanesi ve Yayın Kataloğu.
Engelli Ayrımcılığını Önleme ve Mücadele Platformu. (2012). Engelli Ayrımcılığı Araştırması ve Engelli Ayrımcılığına Karşı Çözüm Önerileri Raporu. H. Özgül, G. Polat ve S. Akbulut (Ed.). Ankara: Görme Engelliler Derneği Yayınları.
Esmeray, P. (2019). Dünyada ve Türkiye’de Engelli Bireylerin Toplumla Uyumlaştırılması ve Entegre Edilmesinde Kamu Harcamalarının Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
Gülşen, M. (2022). Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının 2022 Sayılı Kanun Kapsamındaki İşlemlerine Karşı Açılan Davalarda Görevli Yargı Yeri Sorunu. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 149–166.
Halle, S. N. (2023). The Effect of Changes in Local Labour Market Conditions on Disability Benefit Take-Up: Evidence From Norway. Master Thesis, Norwegian School of Economics, Economics and Business Administration, Oslo.
Işık, H. (2014). Federal Almanya’da Uygulanan Sosyal Yardım Sistemi, Türkiye Karşılaştırması ve Türkiye’deki Uygulamalara Yönelik Öneriler. Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
İnternet: 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun. (2005, 7 Temmuz). T.C. Resmi Gazete (Sayı:25868). URL: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5378&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5, Erişim Tarihi: 27.01.2023.
İnternet: 6462 sayılı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2013, 3 Mayıs). T.C. Resmi Gazete (Sayı:28636). URL: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130503 1.htm, Erişim Tarihi: 27.01.2023.
İnternet: 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Engelli ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik. (2013, 25 Ocak). T.C. Resmi Gazete (Sayı:28539). URL: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=17049&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, Erişim Tarihi: 08.03.2024
İnternet: Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni –Temmuz 2023. URL: https://www.aile.gov.tr/media/140662/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz_23.pdf, Erişim Tarihi: 03.03.2023.
İnternet: Bundesministerium für Arbeit und Soziales. (2024). BMAS -Persönliches Budget. URL: https://www.bmas.de/DE/Soziales/Teilhabe-und-Inklusion/Rehabilitation-und-Teilhabe/Persoenliches-Budget/persoenliches-budget-art.html, Erişim Tarihi: 25.02.2024.
İnternet: Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. (2009, 14 Temmuz). Karar Sayısı:2009/15137, T.C. Resmi Gazete (Sayı:27288). URL: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm, Erişim Tarihi: 02.03.2023.
İnternet: Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik. (2019, 20 Şubat). T.C. Resmi Gazete (Sayı:30692). URL: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190220 2.htm, Erişim Tarihi: 09.03.2024.
İnternet: Engelli İnsanlara Yönelik Eşit Haklar Yasası. (2002, 27 Nisan). Bundesamt für Justiz. URL: https://www.gesetze-im-internet.de/bgg/BJNR146800002.html, Erişim Tarihi: 24.02.2024.
İnternet: Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası (1949, 23 Mayıs). Deutscher Bundestag. URL: https://www.btg-bestellservice.de/pdf/80207000.pdf, Erişim Tarihi: 24.02.2024.
İnternet: Flowers, N. (Ed.) (2007). İnsan Hakları. EVET! Engelli Haklarına Dair Eylem ve Savunuculuk. Ç. Gülabioğlu ve E. Çopuroğlu (Çev.). Minnesota: Minnesota İnsan Hakları Kaynak Merkezi. URL: https://ihop.org.tr/ceviri-qnsan-haklar-evet-engelli-haklarna-dair-eylem-ve-savunuculukq/, Erişim Tarihi: 01.03.2023.
İnternet: GOV.UK. (2024a). Disability Living Allowance (DLA) for children. URL: https://www.gov.uk/disability-living-allowance-children/rates, Erişim Tarihi: 21.01.2024.
İnternet: GOV.UK. (2024b). Disability Living Allowance (DLA) for adults. URL: https://www.gov.uk/dla-disability-living-allowance-benefit/DLA-rates, Erişim Tarihi: 21.01.2024.
İnternet: GOV.UK. (2024c). Personal Independence Payment (PIP) –How much you’ll get. URL: https://www.gov.uk/pip/how-much-youll-get, Erişim Tarihi: 21.01.2024.
İnternet: Norveç Çalışma ve Refah İdaresi (NAV). (2024a). What is NAV?. URL: https://www.nav.no/hva-er-nav/en, Erişim Tarihi: 23.03.2024.
İnternet: Norveç Çalışma ve Refah İdaresi (NAV). (2024b). Disability Benefit. URL: https://www.nav.no/uforetrygd/en, Erişim Tarihi: 23.03.2024.
İnternet: Sosyal Yasanın Dokuzuncu Kitabı (SGB IX). (2001, 19 Haziran). Sozialgesetzbuch IX Rehabilitation und Teilhabe von Menschen mit Behinderungen. Bundesamt für Justiz. URL: https://www.sozialgesetzbuch-sgb.de/sgbix/1.html, Erişim Tarihi: 25.02.2024.
İnternet: TÜİK. (2023). Sosyal Koruma İstatistikleri, 2023. URL: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2023-53560#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Sosyal%20koruma%20harcamas%C4%B1%202023%20y%C4%B1l%C4%B1nda,ile%20sosyal%20koruma%20yard%C4%B1mlar%C4%B1%20olu%C5%9Fturdu, Erişim Tarihi: 20.02.2025
Işık, M., Tastan, N., Temur, N., Kara, Ö. ve Mısırlıoğlu, S. (2012). Türkiye’de Engellilere Yönelik Ayrımcılık ve Hak İhlalleri 2011 Yılı İzleme Raporu (No: 2). İstanbul: ESHİD Yayınları.
Kahraman Güloğlu, F. (2020). “Dezavantajlı Grup(lar) Kavramı Üzerine Tartışmalar ve Dezavantajlılığa Bütüncül Bir Bakış”. K. Ören (Ed.), Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Hizmet içinde (ss. 9-39). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Kızılkaya, S. (2016). Yoksulluk-Engellilik İlişkisi ve Evde Akraba Bakımı Uygulamasının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Koru Uzkurt, B. (2024). Engellilere Yönelik Sosyal Koruma Harcamaları: Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma Bağlamında Bir Panel Veri Analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26(47), 1466-1479.
Kök, H. (2023). Engelli Evde Bakım Hizmetlerinde Karşılaşılabilecek Sorunlar Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(58), 45–62.
Krokstad, S., and Westin, S. (2004). Disability in society –medical and non-medical determinants for disability pension in a Norwegian total county population study. Social Science & Medicine, 58(10), 1837-1848.
Krokstad, S., Johnsen, R., and Westin, S. (2002). Social Determinants of Disability Pension: a 10-Year Follow-Up of 62 000 People in a Norwegian Country Population. International Journal of Epidemiology, 31(6), 1183-1191.
LoBianco, A.F., ve Sheppard-Jones, K. (2007). Perceptions of Disability as Related to Medical and Social Factors. Interdisciplinary Human Development Institute University of Kentucky 37 (1):1-13.
Oliver, M. (1986). Social Policy and Disability: Some Theoretical Issues. Disability, Handicap & Society, 1(1), 5-17.
Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA). (2010). Özürlülüğe Dayalı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması. Ankara: Yorum Basın.
Özürlüler İdaresi Başkanlığı. (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlatıyor. Ankara.
Palmer, M., and Harley, D. (2012). Models and Measurement in Disability: An International Review. Oxford University Press in association with The London School of Hygiene and Tropical Medicine (357-364).
Scharp, K. M., and Sanders, M. L. (2018). What Is a Theme? Teaching Thematic Analysis in Qualitative Communication Research Methods. Communication Teacher. 33(2), 117-121.
Sen, A. (2000). Social Exclusion: Concept, Application, and Scrutiny. Master of Trinity, Harvard University, Cambridge.
Seyyar, A. (2015). Dünya’da ve Türkiye’de Engelli Dostu Sosyal Politikalar. İstanbul: Rağbet Yayınları.
Shakespare, T., and Watson, N. (2002). The Social Model of Disability: An Outdated Ideology? Research in Social Science and Disability, 2, 9-28.
Tartanoğlu, Ş. (2011). Sosyal Dışlanma: Küreselleşme Perspektifinden Bir Kavramsallaştırma Çabası. Istanbul Journal of Sociological Studies, 42, 1-13.
Taşkın, B. (2020). Çeviri Sosyolojisine Fenomenolojik Yaklaşım: Türkiye’deki Görme ve Ortopedik Engelli Çevirmenlerin Mesleki Alandaki Konumu. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tınar, Y. (2018). Engellilere Yönelik Hizmetlerin Yönetimi ve Sunumu: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Utku, M. B. (2020). “Engellilik Sorunları ve Çözümler”. M. Tekindal ve S. A. Özden (Ed.), Engellilik Alanında Sosyal Hizmet Kuram ve Uygulamaları içinde (ss. 71-84). Ankara: Nobel Yayın.
Uyanık, M. (2018). Almanya Sosyal Yardım Sistemi ve Sosyal Hizmet Uygulamaları. Doktora Tezi, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
Yılmaz, V. (2020). “Tarihsel Gelişimi ve Güncel İkilemleriyle Türkiye’de Engellilik ve Sosyal Politikalar”. A. Karatay ve B. E. Akkan (Ed.), Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Politika içinde (3. Baskı, ss. 75-101). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Yılmaz, V. ve Yentürk, N. (2017). Türkiye’de Engellilere Yönelik Kamu Harcamalarının On Yıllık Seyri. Çalışma ve Toplum, 1(52), 59-74.
Yuvalı, E. (2019). 2022 Sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanunun Değerlendirmesi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 37, 51-73.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Third Sector Social Economic Review
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
