HAVA KİRLİLİĞİ AÇISINDAN OECD ÜYE ÜLKELERİNİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Özet

Çalışmada Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesi ülkelerin hava kirleticiler açısından birbirilerine göre konumlarının belirlenmesi ve değerlendirmelerin yapılması amaçlanmıştır. OECD üyesi ülkelerin konumlarının belirlenmesinde Çok Boyutlu Ölçekleme (ÇBÖ) analizi kullanılmıştır. ÇBÖ'de araştırma değişkenlerine göre nesnelerin, birimlerin, durumların vb. gruplandırılması veya değişkenlerin gruplandırılması belirlenmeye çalışılır. Çalışmanın değişkenleri OECD tarafından temel antropojenik hava kirleticileri olarak belirlenen karbon monoksit (CM), nitrojen oksit (NO), metan olmayan uçucu organik bileşikler (NMVOC), partiküller (PM2,5) ve partiküller (PM10), sülfür dioksit (SO2)’dir. Çalışma değişkenlerine göre iki boyutlu koordinat sisteminde ÇBÖ analizi ile Türkiye, Meksika, Kanada ve ABD dışındaki OECD ülkeleri birbirine en çok benzeyen ülkeler olarak birbirine çok yakın konumlanmıştır. Türkiye, Meksika, Kanada ve ABD'nin hava kirletici değerleri genel olarak OECD ortalamalarının üzerinde olduğu ancak Türkiye için CM değeri OECD ortalamasının altında olduğu belirlenmiştir.