Doğrudan Yabancı Yatırımlar Çocuk İşçiliğinin Bir Nedeni Mi?
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1523Anahtar Kelimeler:
Çocuk İşçiliği- Doğrudan Yabancı Yatırım- Çok Uluslu Şirketler- Panel NedensellikÖzet
Uluslararası sermaye hareketleri ve çok uluslu şirketlerin faaliyetleri, çeşitli sosyoekonomik ve politik etmenlerden etkilenmektedir. Bu etmenler arasında düşük işgücü maliyetleri, yabancı yatırımları çeken önemli faktörlerden biridir. Yabancı doğrudan yatırım girişleri, çoğu durumda çocuk işçiliği de dâhil olmak üzere vasıfsız işgücüne atfedilmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde çocuk işçiliği, artan araştırma ilgisini çeken ve uluslararası kuruluşların ortak çabalarını harekete geçiren önemli bir sosyal sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Bu çalışma, panel nedensellik analizi kullanarak gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırım girişleri ile çocuk işçiliği arasındaki etkileşimi ampirik olarak incelemeyi hedeflemektedir. Çocuk işçiliğinin yüksek olduğu az gelişmiş ülkelerden verilerine ulaşılabilen seçilmiş 37 ülke için 2000-2023 dönemi verileriyle analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ampirik analizinde ilk önce yatay kesit bağımlılığı araştırılmış ve değişkenlere ait serilerin durağanlık düzeyleri Pesaran CIPS birim kök testi ile belirlenmiştir. Akabinde bağımlı değişken çocuk işçiliği serisi ile bağımsız değişkenler doğrudan yabancı yatırımlar, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hâsıla, ticari açıklık ve nüfus serileri arasındaki nedensellik ilişkisi için Dumitrescu-Hurlin nedensellik analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre doğrudan yabancı yatırım girişinden çocuk işçiliğine doğru tek yönlü bir nedensel ilişki olduğu bulunmuştur. Diğer makroekonomik değişkenlerden çocuk işçiliğine doğru bir nedensellik ilişkisi mevcut değildir.
Kaynaklar
Beegle, K., Dehejia, R., & Gatti, R. (2009). Why Should We Care About Child Labor? The Education, Labor Market and Health Consequences of Child Labor. Journal of Human Resources, 44, 871–889. https://muse.jhu.edu/article/466715
Braun, S. (2006). Core Labour Standards and FDI: Friends or Foes? The Case of Child Labour. Review of World Economics, 142, 765–791. https://link.springer.com/article/10.1007/s10290-006-0092-6
Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
Burhan, N. A. S., Sidek, A., & Ibrahim, S. (2016). Eradicating The Crime of Child Labour in Africa: The Roles of Income, Schooling, Fertility and Foreign Direct Investment. MPRA Paper 77250, University Library of Munich, Germany, 1–16. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/77250/
Busse, M., & Braun, S. (2004). Export Structure, FDI and Child Labor. The Journal of Economic Integration, 19(4), 804–829. https://www.e-jei.org/journal/view.php?doi=10.11130/jei.2004.19.4.804
Cigno, A., Rosati, F., & Guarcello, L. (2002). Does Globalization Increase Child Labor? World Development, 30(9), 1579–1589. https://doi.org/10.11130/jei.2004.19.4.804
Dağdemir, O., & Acaroğlu, H. (2010). The Effects of Globalization on Child Labor in Developing Countries. Business and Economic Horizon, 2(3), 37–47. https://ageconsearch.umn.edu/record/95959/?v=pdf
Dammert, A. C., Hoop, J., Mvukiyehe, E., & Rosati, C. F. (2017). The Effects of Public Policy on Child Labor: Current Knowledge, Gaps, and Implications for Program Design. Understanding Children’s Work (UCW) Programme Series. Centre for Economics and International Studies (CEIS).
Davies, R., & Voy, A. (2009). The Effect of FDI on Child Labor. Journal of Development Economics, 88(1), 59–66. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2008.02.001
Doytch, N., Thelen, N., & Mendoza, R. (2014). The Impact of FDI on Child Labor: Insights from an Ampirical Analysis of Sectoral FDI Data and Case Studies. Children and Youth Services Review, 47(2), 157–167. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0190740914003326
Dumitrescu, E. I., & Hurlin, C. (2012). Testing for Granger Noncausality in Heterogeneous Panels. Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
Edmonds, E. V., & Pavnick, N. (2006). International Trade and Child Labor: Cross-Country Evidence. Journal of International Economics, 68(1), 115–140. https://doi.org/10.1016/j.jinteco.2005.01.003
Enders, W. (2004). Applied Econometric Time Series. University of Alabama.
Fatima, A. (2017). The Effect of Globalization and Credit Market Imperfections on the Incidents of Child Labour. International Journal of Social Economics, 44(7), 998–1017. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/ijse-04-2015-0102/full/html
Gujarati, D. (2016). Örneklerle Ekonometri (N. Bolatoğlu, Çev.). Ankara: BB101 Yayınları.
Güllü, G., ve Arslan, Y. (2023). Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de Çalışma Standartları. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 766-815.
Güloğlu, B., & İvrendi, M. (2008). Output Fluctuations: Transitory or Permanent? The case of Latin America. Applied Economics Letters, 17(4), 1–6.
Gün, S. (2010). Yoksulluk Döngüsü Bağlamında Sokakta Çalışan Çocuklar. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
ILO. (1999). Urgent Action Convention on the Prohibition and Elimination of the Worst Forms of Child Labor, 182. Retrieved from https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377311/lang--tr/index.html
ILO. (2000). United Nations Administrative Committee on Coordination Subcommittee on Demographic Estimates and Projections; Twenty-firstSsession; Geneva, Bureau of Statistics. Retrieved from https://ilostat.ilo.org/topics/population-and-labour-force/
ILO. (2018). Ending Child Labour by 2025: A Review of Policies and Programmes. Retrieved from https://www.ilo.org/publications/ending-child-labour-2025-review-policies-and-programmes
Iram, U., & Fatima, A. (2008). International Trade, Foreign Direct Investment and the Phenomenon of Child Labor: The Case of Pakistan. International Journal of Social Economics, 35(11), 809–822. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/03068290810905432/full/html
Jafarey, S., & Lahiri, S. (2002). Will Trade Sanctions Reduce Child Labour? The Role of Credit Markets. Journal of Development Economics, 68(1), 137–156. https://doi.org/10.1016/S0304-3878(02)00009-3
Kechagia, P., & Metaxas, T. (2023). Capital Inflows and Working Children in Developing Countries: An Ampirical Approach. Sustainability, 15(7), 6240. https://doi.org/10.3390/su15076240
Koçali, K. (2022). Çalışma Hayatında Çocuk İşçiler: Türkiye Durum İncelemesi. İçinde O. H. Öztay & S. Sarıbaş (Ed.), Sosyal Bilimler Alanındaki Gelişmeler 1 içinde (s. 475-494). İzmir: Duvar Yayınları.
Kucera, D. (2002). Core Labour Standards and Foreign Direct Investment. International Labour Review, 141(1-2), 31–69. https://doi.org/10.1111/j.1564-913X.2002.tb00230.x
Namal, M. K. (2019). Uluslararası ve Ulusal Mevzuat Açısından Türkiye’de Çocuk İşçiliği. İçinde Y. K. Yasım (Ed.), İşgücü Piyasasında Dezavantajlı Gruplar. Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi.
Neumayer, E., & de Soysa, I. (2005). Trade Openness, Foreign Direct Investment and Child Labor. World Development, 33(1), 43–63. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2004.06.014
OECD. (2001). The OECD Guidelines for Multinational Enterprises and Global Instruments for Corporate Responsibility. Retrieved from https://www.oecd.org/corporate/mne/1898155.pdf
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. Cambridge Working Papers in Economics, 0435.
Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross-section Dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265–312.
Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing Slope Homogeneity in Large Panels. Journal of Econometrics, 143(1), 50-93.
Seebens, P., & Wobst, H. S. (2005). The Impact of Increased School Enrollment on Economic Growth in Tanzania. African Development Review, 17(2), 274–301. https://ageconsearch.umn.edu/record/18737/files/dpdp0074.pdf
Shelburne, R. (2001). An Explanation of The International Variation in The Prevalence of Child Labour. World Economics, 24(3), 359–378. https://doi.org/10.1111/1467-9701.00360
Sundjo, F., Michael, M. E., Bessala, S. O., Grace, M. E. D., & Aziseh, I. F. (2018). Commercial Openness, Foreign Direct Investment and Child Labour: Cross-Country Empirical Evidence from Sub—Saharan Africa. Journal of Business Management Economic Research, 2(9), 12–24. https://www.jobmer.org/2018/vol2_issue9_article2.pdf
Tunçcan, N. (2000). Çocuk İşçiliği: Nedenleri, Boyutları ve Küreselleşen Dünyadaki Konumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (43-44).
United Nations. (2023). Sustainable Development Goals. Retrieved from https://www.unodc.org/roseap/en/sustainabledevelopment-goals.html
Voy, A. (2012). Globalization, Gender and Child Work. Oxford Development Studies, 40(1), 1–19. https://doi.org/10.1080/13600818.2011.646977
World Bank. (2025). Dünya Gelişim Göstergeleri Verileri. Retrieved from https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
Yüceol, H. M. (2022). Covid-19 Pandemi Süreci Sonrasında Çocuk İşçiliğinde Genel Durum ve Politika Önerileri. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 40-53.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
