Merkez Bankası Dijital Paraları (CBDC) Üzerine Bibliyometrik Bir Analiz
DOI:
https://doi.org/10.63556/tisej.2025.1580Anahtar Kelimeler:
Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC)- Web of Science (WoS)- VOSviewer- Bibliyometrik Analiz- Finansal PiyasalarÖzet
Bu çalışma, Merkez Bankası Dijital Paraları (CBDC) üzerine yapılan akademik literatürün temel yapısını ortaya koymayı amaçlamakta ve bu alandaki en çok atıf alan 343 yayının sistematik ve bilimsel bir bibliyometrik analizini gerçekleştirmektedir. Araştırma kapsamında Central Bank Digital Currency ve CBDC anahtar kelimeleri kullanılarak 2018–2024 yılları arasında yayımlanan çalışmalar taranmış; Web of Science veri tabanı, bibliyografik verilerin kaynağı olarak kullanılmış ve analiz ile görselleştirme işlemleri VOSviewer yazılımı ile yürütülmüştür. Bulgular, özellikle 2021 sonrasında CBDC’lere yönelik akademik ilgide dikkat çekici bir artış olduğunu ve bu artışın Çin, ABD ve Avrupa ülkelerinde yoğunlaştığını ortaya koymaktadır. Anahtar kelime eşzamanlılığı ve yoğunluk analizleri, CBDC’lerin yalnızca parasal bir yenilik değil; blokzincir, siber güvenlik, finansal kapsayıcılık, veri gizliliği ve düzenleyici çerçeveler gibi alanlarla kesişen çok disiplinli bir araştırma alanı olduğunu göstermektedir. Atıf, yazar ve ülke ağ analizleri ise entelektüel yapının giderek daha fazla bütünleştiğini, uluslararası iş birliklerinin arttığını ve küresel düzeyde araştırma derinliğinin arttığını ortaya koymaktadır. Çalışma, CBDC’lerin teknolojik, finansal ve jeopolitik boyutlarıyla birlikte ele alınması gerektiğine işaret ederken; literatürdeki tematik eğilimleri, kavramsal boşlukları ve temel meseleleri görünür kılmakta ve dijital para birimlerinin yükselişine yönelik stratejik bir bakış açısı sunarak yalnızca akademik literatüre değil, merkez bankalarına, politika yapıcılara, piyasa düzenleyicilerine ve ilgili tüm paydaşlara katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Kaynaklar
Akkaya, G. (2021). An exploration of alexithymia in adulthood: The predictive power of perceived parenting attitudes and cognitive flexibility. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aydemir, O., Koksal, B., Sapmaz, S. Y., & Yuceyar, H. (2015). Reliability and validity of Turkish form of SCOFF Eating Disorders Scale/Kadin universite ogrencilerinde REZZY Yeme Bozukluklari Olcegi Turkce formunun guvenilirlik ve gecerliligi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(S1), 31-36. https://doi.org/10.5455/apd.174219.
Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994a). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of psychosomatic research, 38(1), 23-32. https://doi.org/10.1016/0022-3999(94)90005-1
Bagby, R.M., Taylor, G.J., & Parker, J.D. (1994b). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. Journal of Psychosomatic Research. 38(1), 33-40. https://doi.org/10.1016/0022-3999(94)90006-x.
Barriguete-Meléndez, J. A., Pérez-Bustinzar, A., de la Vega-Morales, R. I., Córdova-Villalobos, J. Á., Sánchez-González, J. M., Peón, P. B. C., & Rojo-Moreno, L. (2019). Prevalence of alexithymia in eating disorders in a clinical sample of 800 Mexican patients. Cir Cir, 86(1), 38-43. https://doi.org/ 10.24875/CIRUE.M18000006.
Bertoli, S., Spadafranca, A., Bes-Rastrollo, M., Martinez-Gonzalez, M. A., Ponissi, V., Beggio, V., ... & Battezzati, A. (2015). Adherence to the Mediterranean diet is inversely related to binge eating disorder in patients seeking a weight loss program. Clinical Nutrition, 34(1), 107-114. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2014.02.001.
Coci, C., Provenzi, L., De Giorgis, V., Borgatti, R., Chiappedi, M., Mensi, M. M., & Mondino Foundation Eating Disorders Clinical and Research Group. (2022). Family Dysfunctional Interactive Patterns and Alexithymia in Adolescent Patients with Restrictive Eating Disorders. Children, 9(7), 1038. https://doi.org/10.3390/children9071038.
Erdem, H., & Eker, E. (2020). Examination of the level of alexithymia in adult individuals in terms of different demographic factors. Psychology Research on Education and Social Sciences, 1(2), 65-74.
Ergüney-Okumuş, F. E., & Sertel-Berk, H. Ö. (2019). Yeme Tutum Testi kısa formunun (YTT-26) Üniversite örnekleminde Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, 40(1), 57-78. https://doi.org/10.26650/SP2019-0039.
Fanton, S., Azevedo, L. C., & Vargas, D. M. (2022). Alexithymia in obese adolescents is associated with severe obesity and binge eating behavior. Jornal de Pediatria, 98, 264-269. https://doi.org/10.1016/j.jped.2021.06.003.
Garner, D. M., & Garfinkel, P. E. (1979). The Eating Attitudes Test: An index of the symptoms of anorexia nervosa. Psychological medicine, 9(2), 273-279. https://doi.org/ 10.1017/s0033291700030762.
Güleç, H., Köse, S., Güleç, M. Y., Çitak, S., Evren, C., Borckardt, J., & Sayar, K. (2009). Reliability and factorial validity of the Turkish version of the 20-item Toronto alexithymia scale (TAS-20). Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 19(3), 214.
Holmes, A., Marella, P., Rodriguez, C., Glass, II, D., & Goerlich, K. S. (2022). Alexithymia and cutaneous disease morbidity: A systematic review. Dermatology, 238(6), 1120-1129. https://doi.org/10.1159/000524736.
Honkalampi, K., Ruusunen, A., Viinamäki, H., Koivumaa‐Honkanen, H., Valkonen‐Korhonen, M., & Lehto, S. M. (2017). Dietary patterns are associated with the prevalence of alexithymia. Scandinavian journal of psychology, 58(4), 318-323. https://doi.org/ 10.1111/sjop.12370.
İğrek, A. (2021). Kronik Spontan Ürtikerli Hastalarda Aleksitimi ve Anksiyete Duyarlılığının Değerlendirilmesi. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Eskişehir.
Klein, D. A., Sylvester, J. E., & Schvey, N. A. (2021). Eating disorders in primary care: diagnosis and management. American family physician, 103(1), 22-32.
Lăcătușu, C. M., Grigorescu, E. D., Floria, M., Onofriescu, A., & Mihai, B. M. (2019). The mediterranean diet: From an environment-driven food culture to an emerging medical prescription. International journal of environmental research and public health, 16(6), 942. https://doi.org/10.3390/ijerph16060942.
León-Muñoz, L. M., Guallar-Castillón, P., Graciani, A., López-García, E., Mesas, A. E., Aguilera, M. T., ... & Rodríguez-Artalejo, F. (2012). Adherence to the Mediterranean diet pattern has declined in Spanish adults. The Journal of nutrition, 142(10), 1843-1850. https://doi.org/ 10.3945/jn.112.164616.
Leone, A., Martínez-González M.Á., Lahortiga-Ramos, F., Santos, P. M., Bertoli, S., Battezzati, A., & Bes-Rastrollo, M. (2018). Adherence to the Mediterranean dietary pattern and incidence of anorexia and bulimia nervosa in women: the SUN cohort. Nutrition, 54, 19-25. https://doi.org/10.1016/j.jand.2013.07.024.
Leyva-Vela, B., Reche-García, C., Hernández-Morante, J. J., Martínez-Olcina, M., Miralles-Amorós, L., & Martínez-Rodríguez, A. (2021). Mediterranean Diet Adherence and Eating Disorders in Spanish Nurses with Shift Patterns: A Cross-Sectional Study. Medicina, 57(6), 576. https://doi.org/10.3390/medicina57060576.
Martínez-González, M. A., Fernández-Jarne, E., Serrano-Martínez, M., Wright, M., & Gomez-Gracia, E. (2004). Development of a short dietary intake questionnaire for the quantitative estimation of adherence to a cardioprotective Mediterranean diet. European journal of clinical nutrition, 58(11), 1550-1552. https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1602004.
Martín-Peláez, S., Fito, M., & Castaner, O. (2020). Mediterranean Diet Effects on Type 2 Diabetes Prevention, Disease Progression, and Related Mechanisms. A Review. Nutrients, 12(8), 2236. https://doi.org/10.3390/nu12082236.
Morgan, J.F., Reid, F., & Lacey, J.H. (1999). The SCOFF questionnaire: assessment of a new screening tool for eating disorders. BMJ (Clinical research ed.), 319(7223), 1467–1468. https://doi.org/10.1136/bmj.319.7223.1467.
Özkan, N., & Bilici, S. (2018). Yeme davranişinda yeni yaklaşimlar: sezgisel yeme ve yeme farkındalığı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 16-24.
Pehlivanoğlu, E. F. Ö., Balcıoğlu, H., & Ünlüoğlu, İ. (2020). Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği’nin türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. Osmangazi Tıp Dergisi, 42(2), 160-164.
Pisani, S., Murphy, J., Conway, J., Millgate, E., Catmur, C., & Bird, G. (2021). A taxonomy of theory of mind measures and their relationship with alexithymia. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 131, 497-524. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2021.09.036.
Qian, J., Wu, Y., Liu, F., Zhu, Y., Jin, H., Zhang, H., Wan, Y., Li, C., & Yu, D. (2022). An update on the prevalence of eating disorders in the general population: a systematic review and meta-analysis. Eating and weight disorders: EWD, 27(2), 415–428. https://doi.org/10.1007/s40519-021-01162-z.
Savaşir, I., & Erol, N. (1989). Anoreksiya Nevroza Belirtileri Indeksi. Psikoloji Dergisi. 7: 19-25.
Schröder, H., Fitó, M., Estruch, R., Martinez‐González M.A., Corella, D., Salas‐Salvadó, J., Lamuela-Raventós, R., Ros, E., Salaverría, I., Fiol, M., Lapetra, J., Vinyoles, E., Gómes-Gracia, E., Lahoz, C., Serra-Majem, L., Pintó, X., Ruiz-Gutierrez, R., & Covas, M.I. (2011). A short screener is valid for assessing Mediterranean diet adherence among older Spanish men and women. The Journal of Nutrition, 141(6). 1140-1145. https://doi.org/10.3945/jn.110.135566.
Shannon, O.M., Stephan, B.C. M., Granic, A., Lentjes, M., Hayat, S., Mulligan, A., Brayne, C., Khaw, K.T., Bundy, R., Aldred, S., Hornberger, M., Paddick, S.M., Muniz-Tererra, G., Minihane, A.M., Mathers, J. C., & Siervo, M. (2019). Mediterranean diet adherence and cognitive function in older UK adults: the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition-Norfolk (EPIC-Norfolk) Study. The American journal of clinical nutrition, 110(4), 938–948. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqz114.
Taylor, G.J., Bagby, R.M., & Parker, J.D. (1991). The alexithymia construct. A potential paradigm for psychosomatic medicine. Psychosomatics, 32(2), 153–164. https://doi.org/10.1016/s0033-3182(91)72086-0.
Tuttolomondo, A., Simonetta, I., Daidone, M., Mogavero, A., Ortello, A., & Pinto, A. (2019). Metabolic and Vascular Effect of the Mediterranean Diet. International journal of molecular sciences, 20(19), 4716. https://doi.org/10.3390/ijms20194716.
Vuillier, L., Carter, Z., Teixeira, A.R., & Moseley, R.L. (2020). Alexithymia may explain the relationship between autistic traits and eating disorder psychopathology. Molecular autism, 11(1), 63. https://doi.org/10.1186/s13229-020-00364-z.
Wallis, D.J., & Ridout, N. (2022). Direct and indirect effects of alexithymia on disordered eating in a non-clinical female sample: Determining the role of negative affect. Frontiers in psychiatry, 13, 994024. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.994024.
Westwood, H., Kerr-Gaffney, J., Stahl, D., & Tchanturia, K. (2017). Alexithymia in eating disorders: Systematic review and meta-analyses of studies using the Toronto Alexithymia Scale. Journal of psychosomatic research, 99, 66–81. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2017.06.007.
Young, H.A., Freegard, G., & Benton, D. (2022). Mediterranean diet, interoception and mental health: Is it time to look beyond the 'Gut-brain axis?’. Physiology & Behavior. 257, 113964. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2022.113964.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
