MÜLKİYET HAKLARI: ÖZEL MÜLKİYET SİSTEMİNDE KAYNAK TAHSİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Özet

“Mülkiyet hakları” kavramı; bir toplumdaki kaynakları kullanma haklarını, kaynaklar üzerinden gelir elde etme haklarını ve bu hakları başkalarına aktarma hakkını içermesi bakımından ve böylelikle toplumsal bölüşüm ve kaynakların tahsisi konularının temelini oluşturması bakımından iktisatta merkezi bir kavramdır. Mülkiyet haklarının alternatif tahsislerinin kaynakların kullanımını ve toplam hasılayı nasıl ve ne ölçüde etkilediği konusu önemli bir araştırma alanını teşkil etmektedir. Bu çalışmada mülkiyet hakları önce kavramsal olarak incelenmiş ve beşeri ve toplumsal boyutundan soyutlanamayacağı belirtilmiştir. Çalışmanın ağırlık noktasını özel mülkiyet sisteminin kaynak tahsisi bakımından incelenmesi oluşturmaktadır. Özel mülkiyet sisteminde kaynakların, en yüksek değerli kullanımlar arasında tahsis edilme eğilimi gösterdiği kabul edilmekte ve böylece mülkiyet haklarının, iktisadi etkinliği sağlama bakımından ele alındığı görülmektedir. Öte yandan dışsallıkların varlığı, bireysel amaçların toplumsal faydanın maksimizasyonu ile çelişmemesi gerektiği savı ve işlem maliyetleri; kamusal mülkiyeti, devlet mülkiyetini ve/veya devlet müdahalesini tartışmaya dahil etmektedir. Bu bağlamda, kapitalist sistem içerisinde beliren önemli bir amacın, kaynak tahsisinde özel ve kamusal mülkiyeti, işlem maliyetlerinin toplamını ve dışsallıkların maliyetini düşürecek şekilde birleştiren bir yapılanmaya ulaşmak olduğu belirtilebilir.